Tổng quan nghiên cứu

Trường Cao đẳng Đường sắt – Phân hiệu phía Nam là cơ sở đào tạo duy nhất cung cấp nguồn nhân lực có tay nghề cho ngành Đường sắt Việt Nam, với hơn 5.000 lao động được đào tạo hàng năm. Tuy nhiên, kết quả học tập (KQHT) của sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa tại đây vẫn còn nhiều hạn chế, phần lớn sinh viên chỉ đạt mức trung bình và trung bình khá, chưa ổn định so với các ngành khác. Vấn đề đặt ra là yếu tố nào ảnh hưởng đến KQHT của sinh viên, trong đó động cơ học tập (ĐCHT) được xem là một nhân tố quan trọng cần được làm rõ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định mối quan hệ giữa ĐCHT và thành tích học tập của sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao ĐCHT để cải thiện KQHT. Nghiên cứu được thực hiện tại Trường Cao đẳng Đường sắt – Phân hiệu phía Nam trong năm học 2017-2018, tập trung khảo sát sinh viên năm thứ hai ngành Điều hành chạy tàu hỏa. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ngành Đường sắt, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và chiến lược phát triển ngành đường sắt Việt Nam. Các chỉ số quan trọng được khảo sát bao gồm tỷ lệ sinh viên có động cơ học tập bên trong chiếm khoảng 47,37%, động cơ học tập bên ngoài chiếm 36,84%, cùng với điểm số thành tích học tập được đo lường theo thang điểm 10.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về động cơ học tập và thành tích học tập, trong đó động cơ học tập được định nghĩa là sức mạnh thúc đẩy người học thực hiện hoạt động học tập có định hướng nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất hoặc tinh thần. Khung lý thuyết chính được áp dụng là phân loại động cơ học tập của John Biggs và Catherine Tang, gồm bốn loại: động cơ bên ngoài, động cơ xã hội, động cơ thành đạt và động cơ bên trong. Mỗi loại động cơ có đặc điểm và ảnh hưởng khác nhau đến hành vi học tập của sinh viên. Thành tích học tập được xác định là điểm số các môn học/mô-đun trong chương trình đào tạo, được đánh giá theo thang điểm 10 với các mức xếp loại từ yếu đến xuất sắc. Mối quan hệ giữa ĐCHT và thành tích học tập được phân tích dựa trên hệ số tương quan Pearson, cho phép đánh giá mức độ liên quan tuyến tính giữa các biến. Ngoài ra, các yếu tố ảnh hưởng đến ĐCHT cũng được phân loại theo bốn nhóm tương ứng với các loại động cơ học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát thực trạng động cơ học tập và thành tích học tập của 19 sinh viên năm thứ hai ngành Điều hành chạy tàu hỏa tại Trường Cao đẳng Đường sắt – Phân hiệu phía Nam. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ sinh viên có mặt trong buổi khảo sát nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu. Công cụ nghiên cứu chính là bảng hỏi gồm 4 phần: thông tin chung và thành tích học tập; xác định loại động cơ học tập qua lựa chọn lý do học tập; đánh giá mức độ các loại động cơ qua câu hỏi mở; và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến động cơ học tập. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2007, áp dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, tính tỷ lệ phần trăm, hệ số tương quan Pearson và kiểm định t cho hai mẫu độc lập. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2017-2018, bao gồm giai đoạn khảo sát, xử lý dữ liệu và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân loại động cơ học tập của sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa: Kết quả khảo sát cho thấy 47,37% sinh viên có động cơ học tập bên trong mạnh, 36,84% có động cơ học tập bên ngoài mạnh, còn lại là các loại động cơ xã hội và thành đạt. Điều này cho thấy động cơ bên trong chiếm tỷ lệ cao nhất, phản ánh sự quan tâm và niềm say mê học tập của sinh viên.

  2. Mối quan hệ giữa động cơ học tập và thành tích học tập: Hệ số tương quan Pearson giữa động cơ học tập bên trong và thành tích học tập đạt mức tương quan cao, trong khi động cơ bên ngoài và các loại động cơ khác có mức tương quan trung bình đến thấp. Cụ thể, sinh viên có động cơ bên trong mạnh thường đạt điểm trung bình chung môn học từ 7,0 trở lên, trong khi nhóm động cơ bên ngoài có điểm trung bình thấp hơn khoảng 6,0-6,5.

  3. Ảnh hưởng của các yếu tố đến động cơ học tập: Các yếu tố như môi trường học tập tích cực, sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè, phương pháp giảng dạy của giảng viên và sự tự nhận thức về giá trị nghề nghiệp được đánh giá là có ảnh hưởng rất lớn đến động cơ học tập của sinh viên. Khoảng 70% sinh viên cho biết môi trường học tập tích cực rất ảnh hưởng đến động cơ bên trong của họ.

  4. So sánh với nhóm ngành khác: So sánh với sinh viên ngành Điện, sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa có động cơ học tập bên trong thấp hơn khoảng 10%, đồng thời thành tích học tập cũng thấp hơn trung bình 0,5 điểm trên thang điểm 10, cho thấy sự cần thiết phải nâng cao động cơ học tập trong ngành này.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính khiến động cơ học tập bên trong chiếm tỷ lệ cao là do sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa có nhận thức rõ về vai trò nghề nghiệp và tương lai công việc sau khi tốt nghiệp, tạo động lực nội tại mạnh mẽ. Tuy nhiên, tỷ lệ động cơ bên ngoài cũng khá cao, phản ánh sự ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài như áp lực thi cử, kỳ vọng gia đình. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về vai trò quan trọng của động cơ bên trong đối với thành tích học tập. Việc môi trường học tập tích cực và sự hỗ trợ từ giảng viên, gia đình được đánh giá cao cũng đồng nhất với các nghiên cứu trước đây cho thấy yếu tố xã hội và môi trường có tác động lớn đến động cơ học tập. Biểu đồ phân phối động cơ học tập và bảng so sánh điểm số thành tích học tập có thể minh họa rõ nét mối quan hệ này, giúp nhà trường và giảng viên nhận diện các nhóm sinh viên cần hỗ trợ. Kết quả cũng chỉ ra sự khác biệt về động cơ và thành tích học tập giữa các ngành, từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp chuyên biệt cho từng ngành nghề.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng môi trường học tập tích cực: Tăng cường các hoạt động học tập nhóm, tạo không gian học tập thân thiện, khuyến khích sự tương tác giữa sinh viên và giảng viên nhằm nâng cao động cơ học tập bên trong. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm học, do Ban Giám hiệu và phòng Đào tạo phối hợp triển khai.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng về phương pháp giảng dạy tích cực, kỹ năng tạo động lực học tập cho sinh viên, tập trung vào kỹ thuật khuyến khích động cơ bên trong. Thời gian thực hiện 6 tháng, do phòng Đào tạo và Trung tâm Bồi dưỡng giảng viên đảm nhiệm.

  3. Tăng cường sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội: Phối hợp với các tổ chức xã hội, gia đình sinh viên tổ chức các buổi tuyên truyền, hội thảo về vai trò của động cơ học tập và cách hỗ trợ sinh viên phát triển động cơ bên trong. Thời gian thực hiện 1 năm, do phòng Công tác sinh viên và Ban Tổ chức thực hiện.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi thường xuyên: Áp dụng các công cụ đánh giá động cơ học tập định kỳ, kết hợp với đánh giá thành tích học tập để kịp thời phát hiện và hỗ trợ sinh viên có động cơ yếu. Thời gian triển khai liên tục, do phòng Đào tạo và các khoa chuyên môn phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao động cơ học tập và thành tích học tập của sinh viên.

  2. Sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa và các ngành nghề kỹ thuật: Giúp sinh viên nhận thức rõ vai trò của động cơ học tập trong việc nâng cao kết quả học tập và phát triển nghề nghiệp tương lai.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục nghề nghiệp: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp nhằm cải thiện chất lượng đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cho ngành Đường sắt.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục học và tâm lý học: Là tài liệu tham khảo quý giá về mối quan hệ giữa động cơ học tập và thành tích học tập trong bối cảnh đào tạo nghề, góp phần phát triển nghiên cứu chuyên sâu hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Động cơ học tập là gì và tại sao nó quan trọng?
    Động cơ học tập là sức mạnh thúc đẩy người học thực hiện hoạt động học tập có mục đích nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân. Nó quan trọng vì động cơ cao giúp sinh viên chủ động, tích cực học tập, từ đó nâng cao thành tích học tập.

  2. Các loại động cơ học tập phổ biến là gì?
    Theo nghiên cứu, có bốn loại động cơ chính: động cơ bên ngoài (do phần thưởng hoặc hình phạt), động cơ xã hội (học để làm hài lòng người khác), động cơ thành đạt (học để khẳng định bản thân), và động cơ bên trong (học vì niềm say mê và hứng thú).

  3. Mối quan hệ giữa động cơ học tập bên trong và thành tích học tập như thế nào?
    Động cơ học tập bên trong có mối tương quan cao với thành tích học tập, nghĩa là sinh viên có động cơ bên trong mạnh thường đạt kết quả học tập tốt hơn do họ học tập vì đam mê và mục tiêu cá nhân.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến động cơ học tập của sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa?
    Môi trường học tập tích cực, sự hỗ trợ từ gia đình và giảng viên, cùng nhận thức về giá trị nghề nghiệp là những yếu tố có ảnh hưởng rất lớn đến động cơ học tập của sinh viên.

  5. Làm thế nào để nâng cao động cơ học tập của sinh viên?
    Có thể nâng cao động cơ học tập bằng cách xây dựng môi trường học tập tích cực, đào tạo giảng viên về phương pháp tạo động lực, tăng cường sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội, đồng thời áp dụng hệ thống đánh giá và phản hồi thường xuyên.

Kết luận

  • Động cơ học tập bên trong chiếm tỷ lệ cao nhất (47,37%) trong sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao thành tích học tập.
  • Mối quan hệ giữa động cơ học tập bên trong và thành tích học tập là tương quan cao, trong khi các loại động cơ khác có mức tương quan trung bình đến thấp.
  • Các yếu tố như môi trường học tập tích cực, sự hỗ trợ từ gia đình và giảng viên ảnh hưởng mạnh đến động cơ học tập của sinh viên.
  • So sánh với ngành khác, sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa có động cơ và thành tích học tập thấp hơn, cần có giải pháp chuyên biệt để cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao động cơ học tập trong vòng 6-12 tháng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ngành Đường sắt.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong năm học tiếp theo.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giảng viên cần phối hợp thực hiện các biện pháp nâng cao động cơ học tập để cải thiện thành tích học tập của sinh viên ngành Điều hành chạy tàu hỏa, góp phần phát triển bền vững ngành Đường sắt Việt Nam.