Đa Dạng Nguồn Tài Chính Đối Với Lĩnh Vực Phòng Cháy Chữa Cháy Tại Việt Nam

Đa dạng nguồn tài chính PCCC bao gồm việc huy động và sử dụng nhiều nguồn tài chính khác nhau từ các chủ thể trong xã hội để tài trợ cho hoạt động PCCC theo quy định của pháp luật. Điều này bao gồm nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn ODA, nguồn đóng góp từ các tổ chức, cá nhân, nguồn thu từ bảo hiểm cháy nổ bắt buộc và các nguồn kinh phí khác. Vai trò của đa dạng nguồn tài chính thể hiện ở việc tạo lập nguồn tài chính ổn định, phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, kiểm tra, giám sát việc sử dụng nguồn tài chính, và thúc đẩy xã hội hóa hoạt động PCCC. Xã hội hóa và đa dạng nguồn tài chính là xu hướng tất yếu, xuất phát từ việc PCCC là hàng hóa công cộng, vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ của mọi công dân.

Hiện nay, các nguồn tài chính cho PCCC ở Việt Nam bao gồm: ngân sách nhà nước PCCC (từ trung ương và địa phương), nguồn vốn ODA, nguồn đầu tư từ các chủ đầu tư trong các hạng mục PCCC trong các công trình xây dựng, nguồn thu từ bảo hiểm cháy nổ, và các nguồn khác. Tuy nhiên, nguồn ngân sách nhà nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 75%, chủ yếu đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên. Các nguồn kinh phí ngoài ngân sách nhà nước còn chiếm tỷ trọng thấp, phân tán và khó dự báo. Theo thống kê, nguồn kinh phí từ phí bảo hiểm cháy nổ bắt buộc và đóng góp tự nguyện mới chỉ phát huy tác dụng tích cực bước đầu.

Cơ chế, chính sách và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Phòng cháy và chữa cháy chưa hoàn chỉnh, còn bất cập. Theo quy định của pháp luật về PCCC, kinh phí PCCC trong đầu tư, xây dựng phải được bố trí ngay trong giai đoạn lập dự án, quy hoạch, dự án đầu tư và thiết kế công trình, song đến nay quy định về định mức kinh phí đối với từng loại hình dự án, công trình vẫn chưa được ban hành. Điều này gây khó khăn cho các chủ đầu tư trong việc bố trí kinh phí đầu tư hiện đại hóa các hạng mục PCCC, cũng như công tác thẩm duyệt PCCC.

Ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về PCCC của các cơ sở sản xuất, dân cư, các doanh nghiệp chưa cao. Tâm lý trông chờ, ỷ lại vào các lực lượng Cảnh sát PCCC vẫn phổ biến. Hầu hết các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp thường ít quan tâm đầu tư, trang bị cho PCCC vì sợ ảnh hưởng đến chi phí “đầu vào” và thường tìm cách né tránh. Việc đầu tư phát triển các hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm tận dụng ưu thế về chuyên môn nghiệp vụ của các lực lượng PCCC chưa được quan tâm đúng mức.

Cần tập trung vào tổng kết tình hình thực hiện Luật Ngân sách nhà nước năm 2002 để có cơ sở đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đối với các địa phương có ngân sách dồi dào, nhu cầu PCCC lớn và nhất là các địa phương thành lập Sở Cảnh sát PCCC, nên cho phép các địa phương này được bố trí ngân sách địa phương đầu tư cho các dự án xây dựng cơ bản, mua sắm trang thiết bị, phương tiện cho lực lượng PCCC địa phương. Tập trung đầu tư kinh phí thỏa đáng cho công tác nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về lĩnh vực PCCC, cũng như công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kiểm tra, xử lý các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực PCCC.

Chính phủ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần tăng mức đầu tư từ ngân sách nhà nước cho PCCC với tốc độ tăng cao hơn mức trung bình của lực lượng vũ trang nói chung. Đồng thời, đổi mới cơ cấu chi ngân sách cho PCCC theo hướng tăng tỷ trọng phần kinh phí xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, phương tiện PCCC và CNCH. Cần tăng cường nguồn ngân sách trung ương về quy mô kinh phí và cải thiện cơ cấu ngân sách theo hướng tăng dần tỷ lệ chi cho đầu tư để tiến tới đạt tỷ lệ giữa chi thường xuyên và chi đầu tư tối thiểu là 50:50.

Cần ban hành các chính sách ưu đãi, khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ phục vụ cho công tác PCCC. Tăng cường huy động tổ chức, cá nhân đầu tư cho các hạng mục PCCC trong các dự án đầu tư xây dựng công trình. Nghiên cứu, xây dựng quỹ PCCC. Tăng cường khai thác và nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí thu bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc. Tăng cường khai thác và nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí thu được từ tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC.

Cần nghiên cứu, đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với lực lượng Cảnh sát PCCC. Vận dụng Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17/10/2005 quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước. Tăng cường quản lý tài chính đối với các dự án đầu tư cơ sở vật chất trong lĩnh vực PCCC.

Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán việc sử dụng nguồn tài chính cho PCCC. Điều này giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm, đảm bảo nguồn tài chính được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả. Tăng cường công tác tổng kết, đánh giá việc xã hội hóa, đa dạng nguồn tài chính cho lĩnh vực PCCC.

Cần có các giải pháp về triển khai thực hiện huy động tiềm lực khoa học và công nghệ cho công tác PCCC của lực lượng Cảnh sát PCCC. Điều này bao gồm việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các công nghệ mới trong phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác với các tổ chức khoa học, công nghệ trong và ngoài nước để tiếp thu và chuyển giao các công nghệ tiên tiến.

Cần có các giải pháp về nâng cao chất lượng và năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác tài chính phục vụ hoạt động PCCC. Điều này bao gồm việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về tài chính, kế toán, quản lý dự án và các kỹ năng mềm cần thiết. Đồng thời, cần có chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân cán bộ giỏi.

Luận văn dự báo nhu cầu nguồn tài chính đầu tư cho các loại phương tiện chữa cháy và CNCH giai đoạn từ 2011 - 2030. Đồng thời, dự báo nhu cầu nguồn tài chính đầu tư cơ sở vật chất cho lực lượng PCCC và CNCH giai đoạn từ 2011 - 2030. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng kế hoạch và chính sách tài chính cho PCCC trong dài hạn.

Định hướng phát triển nguồn tài chính PCCC bền vững cần dựa trên các nguyên tắc: đảm bảo tính ổn định, minh bạch, hiệu quả và công bằng. Cần tiếp tục đa dạng hóa nguồn tài chính, khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế và cộng đồng. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm của các nước phát triển trong lĩnh vực PCCC.