Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là quốc gia có lịch sử đấu tranh cách mạng lâu dài, với hàng triệu người đã hy sinh và đóng góp công sức cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Theo ước tính, hiện nay trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội có hơn 11.800 người có công với cách mạng và thân nhân đang hưởng các chế độ ưu đãi. Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng được Đảng và Nhà nước ta ban hành từ năm 1947, với mục tiêu đảm bảo đời sống vật chất và tinh thần cho những người đã hy sinh hoặc đóng góp cho sự nghiệp cách mạng, đồng thời phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”.

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi người có công trên địa bàn quận Thanh Xuân trong giai đoạn 2013-2017. Mục tiêu cụ thể là phân tích các yếu tố ảnh hưởng, tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện chính sách, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các đối tượng người có công và thân nhân được quản lý bởi Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận Thanh Xuân, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính thức và số liệu thống kê địa phương.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện rõ qua việc góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách ưu đãi, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người có công, đồng thời củng cố niềm tin của nhân dân vào sự quan tâm của Đảng và Nhà nước. Các chỉ số như tỷ lệ người có công được hưởng trợ cấp hàng tháng đạt trên 2.500 người, tốc độ tăng trưởng kinh tế quận đạt bình quân 8,9%/năm, và tỷ lệ hộ nghèo giảm 32,83%/năm cho thấy sự phát triển đồng bộ giữa kinh tế - xã hội và công tác ưu đãi người có công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, cùng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Các lý thuyết quản lý nhà nước và chính sách công được áp dụng để phân tích quá trình tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi người có công. Hai mô hình nghiên cứu chính bao gồm:

  1. Mô hình tổ chức thực hiện chính sách công: Nhấn mạnh quá trình chuyển đổi ý chí chính sách thành hành động thực tế, bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phối hợp thực hiện, duy trì, điều chỉnh, kiểm tra và đánh giá.

  2. Mô hình phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện chính sách: Phân biệt các yếu tố khách quan (môi trường kinh tế - xã hội, pháp luật, đặc tính đối tượng) và yếu tố chủ quan (năng lực cán bộ, điều kiện vật chất, quy trình thủ tục).

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: chính sách công, người có công với cách mạng, chính sách ưu đãi người có công, tổ chức thực hiện chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khoa học tổng hợp, phân tích, so sánh và quan sát thống kê. Dữ liệu chính được thu thập từ:

  • Báo cáo số liệu của UBND quận Thanh Xuân và các phòng ban liên quan giai đoạn 2013-2017.
  • Văn bản pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành liên quan đến chính sách ưu đãi người có công.
  • Phỏng vấn, khảo sát cán bộ công chức và người hưởng chính sách tại địa phương.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ người có công và thân nhân đang hưởng chế độ trên địa bàn, với hơn 11.800 đối tượng. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ mẫu dân số có liên quan để đảm bảo tính đại diện và đầy đủ. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và đánh giá định tính các yếu tố ảnh hưởng.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2018, bao gồm thu thập số liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và đặc điểm đối tượng người có công: Quận Thanh Xuân có 11.832 người có công và thân nhân, trong đó 2.518 người hưởng trợ cấp hàng tháng, 9.314 người hưởng trợ cấp một lần. Các nhóm đối tượng đa dạng gồm liệt sỹ (930 người), thương binh (1.086 người), người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học (329 người). Tỷ lệ người hưởng trợ cấp tuất liệt sỹ là 275 người, thân nhân hưởng trợ cấp tuất hàng tháng là 239 người.

  2. Hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách: Từ 2013-2017, quận đã chi trả trợ cấp kịp thời, thực hiện điều dưỡng cho 5.065 lượt người, xây mới và sửa chữa 106 nhà tình nghĩa với tổng kinh phí hơn 3,2 tỷ đồng. Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” vận động được 2,22 tỷ đồng, tặng 289 sổ tiết kiệm và tổ chức thăm hỏi, tặng quà cho hơn 11.000 lượt người có công với tổng kinh phí trên 5 tỷ đồng.

  3. Tồn tại và hạn chế: Hệ thống văn bản pháp luật còn thiếu tính thống nhất, thủ tục hành chính phức tạp, cán bộ làm công tác chính sách còn yếu kém về năng lực và chuyên môn. Mức trợ cấp hàng tháng còn thấp, chưa tương xứng với mức sống hiện nay. Việc giám định thương tật và xác nhận hồ sơ còn nhiều khó khăn, gây chậm trễ và bất cập trong giải quyết chế độ.

  4. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế - xã hội: Tốc độ tăng trưởng kinh tế quận đạt bình quân 8,9%/năm, thu ngân sách đạt 14.905 tỷ đồng, chi ngân sách 3.141 tỷ đồng, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chính sách ưu đãi. Tuy nhiên, sự phân hóa xã hội và thay đổi giá trị xã hội cũng đặt ra thách thức trong việc đảm bảo mức sống cho người có công.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy quận Thanh Xuân đã thực hiện tốt các chính sách ưu đãi người có công, thể hiện qua tỷ lệ chi trả trợ cấp đúng hạn và các hoạt động chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ nhà ở. So sánh với một số quận khác như Ba Đình và Cầu Giấy, Thanh Xuân có sự phát triển đồng bộ về kinh tế và xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác ưu đãi.

Tuy nhiên, các tồn tại về thủ tục hành chính, năng lực cán bộ và mức trợ cấp thấp là những điểm cần khắc phục. Việc này phù hợp với nhận định của nhiều nghiên cứu trong ngành chính sách công, cho thấy yếu tố con người và pháp luật là then chốt trong tổ chức thực hiện chính sách. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ người hưởng trợ cấp theo nhóm đối tượng và bảng tổng hợp kinh phí hỗ trợ nhà ở, điều dưỡng, quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” để minh họa rõ nét hơn.

Việc cải cách thủ tục hành chính và nâng cao năng lực cán bộ sẽ góp phần giảm thiểu sai sót, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong thực thi chính sách. Đồng thời, cần điều chỉnh mức trợ cấp phù hợp với mức sống hiện tại để đảm bảo mục tiêu “yên ổn về vật chất, vui vẻ về tinh thần” cho người có công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải cách thủ tục hành chính: Rút gọn và chuẩn hóa quy trình giải quyết hồ sơ, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chi trả trợ cấp nhằm giảm thời gian và chi phí cho người hưởng. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận Thanh Xuân, trong vòng 12 tháng.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác chính sách, đặc biệt là cấp phường, nhằm nâng cao hiệu quả và tính chính xác trong giải quyết chế độ. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội phối hợp với UBND quận, trong 18 tháng.

  3. Điều chỉnh mức trợ cấp: Đề xuất điều chỉnh mức trợ cấp hàng tháng phù hợp với mức sống trung bình của địa phương, đảm bảo người có công có cuộc sống ổn định và xứng đáng với công lao. Chủ thể thực hiện: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Chính phủ, trong 24 tháng.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn chính sách đến người dân và cán bộ cơ sở để nâng cao nhận thức, giảm thiểu sai sót và khiếu nại. Chủ thể thực hiện: UBND quận Thanh Xuân phối hợp với các tổ chức xã hội, trong 12 tháng.

  5. Phát huy vai trò xã hội hóa và các tổ chức chính trị - xã hội: Khuyến khích sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc, Hội Cựu chiến binh, Liên đoàn Lao động và các tổ chức khác trong việc vận động nguồn lực, chăm sóc người có công. Chủ thể thực hiện: UBND quận và các tổ chức xã hội, liên tục trong các năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về chính sách xã hội: Giúp hiểu rõ cơ chế, quy trình và các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi người có công, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chính sách công, quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách ưu đãi người có công, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể: Hỗ trợ xây dựng các chương trình chăm sóc, vận động xã hội hóa và giám sát việc thực hiện chính sách tại địa phương.

  4. Người có công và thân nhân: Giúp hiểu rõ quyền lợi, chế độ được hưởng, cũng như các thủ tục cần thiết để tiếp cận chính sách một cách thuận lợi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách ưu đãi người có công gồm những chế độ nào?
    Chính sách bao gồm trợ cấp, phụ cấp ưu đãi, chế độ y tế, giáo dục đào tạo, việc làm, hỗ trợ nhà ở và các chế độ khác như trợ cấp mai táng phí, thăm hỏi lễ tết. Ví dụ, quận Thanh Xuân đã hỗ trợ xây mới và sửa chữa 106 nhà tình nghĩa trong giai đoạn 2013-2017.

  2. Ai là đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi người có công?
    Đối tượng gồm người hoạt động cách mạng trước và trong kháng chiến, liệt sỹ, thương binh, bệnh binh, người bị nhiễm chất độc hóa học, thân nhân của họ. Tại Thanh Xuân, có hơn 11.800 người thuộc các nhóm này đang hưởng chế độ.

  3. Quy trình giải quyết hồ sơ người có công như thế nào?
    Quy trình gồm xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, giải quyết chế độ, chi trả và kiểm tra, đánh giá. Tuy nhiên, thủ tục còn phức tạp và cần cải cách để giảm bớt gánh nặng cho người dân.

  4. Nguyên nhân chính gây khó khăn trong thực hiện chính sách là gì?
    Bao gồm hệ thống văn bản pháp luật chưa đồng bộ, thủ tục hành chính phức tạp, năng lực cán bộ hạn chế, mức trợ cấp thấp và khó khăn trong giám định, xác nhận hồ sơ.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách?
    Cần cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ, điều chỉnh mức trợ cấp, tăng cường tuyên truyền và phát huy vai trò của các tổ chức xã hội. Quận Thanh Xuân đã và đang triển khai các giải pháp này nhằm cải thiện công tác ưu đãi.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi người có công trên địa bàn quận Thanh Xuân giai đoạn 2013-2017, với hơn 11.800 đối tượng được hưởng chế độ.
  • Phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách, trong đó năng lực cán bộ và thủ tục hành chính là những điểm nghẽn chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như cải cách thủ tục, đào tạo cán bộ, điều chỉnh mức trợ cấp và tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện.
  • Nghiên cứu góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách ưu đãi người có công, đồng thời củng cố niềm tin và trách nhiệm xã hội đối với người có công.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát thực hiện và đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.

Luận văn kêu gọi các cơ quan quản lý, tổ chức xã hội và cộng đồng cùng chung tay thực hiện chính sách ưu đãi người có công một cách hiệu quả, bền vững, góp phần xây dựng xã hội công bằng, nhân văn.