Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2010-2019, huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk đã đầu tư xây dựng, cải tạo và nâng cấp 132 nhà văn hóa, nâng tổng số nhà văn hóa làng lên 254, đạt tỷ lệ 90,71%. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa cơ sở nhằm nâng cao đời sống tinh thần của người dân địa phương. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng các nhà văn hóa này còn thấp, tần suất hoạt động chưa tương xứng với tiềm năng vốn có, đồng thời còn thiếu kinh phí và đội ngũ cán bộ chuyên trách. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa trên địa bàn huyện Krông Pắc trong khoảng thời gian từ 2010 đến 2019, nhằm làm rõ những điểm mạnh, hạn chế và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở dữ liệu và kiến nghị chính sách cho các cấp quản lý địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc tại vùng cao nguyên Tây Nguyên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết chính sách công và tiếp cận liên ngành để phân tích quá trình thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa. Hai mô hình chính được áp dụng gồm: (1) Chu trình chính sách công với các bước hoạch định, xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách; (2) Lý thuyết về thiết chế văn hóa, trong đó nhà văn hóa được xem là một thiết chế văn hóa cơ sở bao gồm cơ sở vật chất, bộ máy tổ chức, nhân sự, quy chế hoạt động và nguồn kinh phí. Các khái niệm chính bao gồm: nhà văn hóa, phát triển, chính sách phát triển nhà văn hóa, và thực hiện chính sách. Nhà văn hóa được định nghĩa là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, phục vụ nhu cầu văn hóa, thể thao, giải trí và giáo dục ngoài nhà trường, góp phần xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Phát triển được hiểu là quá trình vận động theo chiều hướng đi lên, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của nhà văn hóa. Chính sách phát triển nhà văn hóa là tập hợp các quyết định của Nhà nước nhằm xây dựng và phát triển các thiết chế văn hóa tại địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo, sách, luận văn, bài viết chuyên ngành liên quan đến phát triển nhà văn hóa và chính sách công. Đồng thời, phương pháp khảo sát được áp dụng với cỡ mẫu 200 người dân trên địa bàn huyện Krông Pắc nhằm thu thập ý kiến đánh giá về thực trạng và nhu cầu sử dụng nhà văn hóa. Phương pháp phân tích chính sách công được sử dụng để đánh giá quá trình thực hiện chính sách từ xây dựng kế hoạch, phổ biến, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh đến đánh giá tổng kết. Ngoài ra, các phương pháp tổng hợp, thống kê và so sánh cũng được áp dụng để xử lý dữ liệu và rút ra kết luận. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2010-2019, phạm vi không gian là huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nhà văn hóa đạt chuẩn và mức độ sử dụng: Đến năm 2019, huyện Krông Pắc có 254/280 thôn có nhà văn hóa, đạt 90,71%. Tuy nhiên, 37% nhà văn hóa chỉ tổ chức hoạt động 1 lần/tháng do thiếu nguồn lực duy trì. Tỷ lệ người dân tham gia tập luyện thể dục thể thao thường xuyên đạt 37%, trong khi hoạt động thể chất trong trường học đạt 100%.

  2. Đánh giá của người dân về hoạt động nhà văn hóa: Khảo sát 200 người dân cho thấy 43,5% đánh giá hoạt động nhà văn hóa cần quan tâm nhiều hơn, 31,5% đánh giá bình thường, chỉ 25% đánh giá tốt hoặc rất tốt. Về nhu cầu sinh hoạt, 100% người dân mong muốn nhà văn hóa tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trong khi 23% không chọn nhà văn hóa là nơi hội họp tuyên truyền và 12% không chọn nơi vui chơi giải trí cho trẻ em.

  3. Công tác xây dựng kế hoạch và phổ biến chính sách: 42% người dân đánh giá công tác xây dựng kế hoạch triển khai chính sách phát triển nhà văn hóa ở mức khá trở lên, tuy nhiên công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách chưa được đánh giá cao với 52% người dân đánh giá bình thường hoặc kém.

  4. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách: 50% người dân đánh giá phân công, phối hợp thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa ở mức tốt và rất tốt, cho thấy sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành tương đối hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Hiệu quả sử dụng nhà văn hóa trên địa bàn huyện Krông Pắc còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Về khách quan, nguồn kinh phí hạn hẹp, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, đặc biệt là tại các xã vùng sâu vùng xa, ảnh hưởng đến việc duy trì hoạt động thường xuyên. Về chủ quan, nhận thức của một bộ phận người dân về vai trò và mục đích sử dụng nhà văn hóa chưa đầy đủ, dẫn đến việc tham gia các hoạt động còn hạn chế. So sánh với các địa phương như huyện Bác Ái (Ninh Thuận) và Kon Plông (Kon Tum), nơi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và cộng đồng dân cư, hoạt động nhà văn hóa được duy trì hiệu quả hơn nhờ công tác tuyên truyền sâu rộng và hỗ trợ vật chất kịp thời. Việc xây dựng kế hoạch và phân công phối hợp tại Krông Pắc được thực hiện tương đối tốt, tuy nhiên công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách cần đổi mới đa dạng hơn để nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố đánh giá của người dân về các khía cạnh hoạt động nhà văn hóa, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nguồn lực tài chính và nhân sự: UBND huyện cần phối hợp với các sở ngành tỉnh và Trung ương để tăng ngân sách đầu tư và duy trì hoạt động nhà văn hóa, đồng thời đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, vận hành nhà văn hóa trong vòng 1-2 năm tới.

  2. Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Sử dụng đa dạng các hình thức truyền thông như đối thoại trực tiếp, hội thảo, mạng xã hội, truyền hình địa phương để nâng cao nhận thức của người dân về vai trò và lợi ích của nhà văn hóa, thực hiện trong 12 tháng tới do Phòng Văn hóa – Thông tin chủ trì.

  3. Xây dựng cơ chế vận hành và khai thác hiệu quả: Ban hành quy chế quản lý, vận hành nhà văn hóa rõ ràng, khuyến khích xã hội hóa, huy động sự tham gia của cộng đồng dân cư trong việc tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí, áp dụng thí điểm trong 6 tháng và nhân rộng trong 2 năm.

  4. Phát triển các mô hình câu lạc bộ, hoạt động văn hóa đa dạng: Tổ chức các câu lạc bộ thơ ca, võ thuật, khiêu vũ, thể thao phù hợp với đặc điểm dân cư địa phương nhằm thu hút đông đảo người dân tham gia, nâng cao chất lượng hoạt động nhà văn hóa trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về văn hóa, thể thao tại các cấp huyện, xã: Nhận diện thực trạng, khó khăn và giải pháp thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa để nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành thiết chế văn hóa cơ sở.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành chính sách công: Tài liệu tham khảo bổ ích về phương pháp nghiên cứu chính sách công, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực phát triển văn hóa cơ sở.

  3. Các tổ chức xã hội, đoàn thể địa phương: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong phối hợp thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa, từ đó tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong các hoạt động văn hóa.

  4. Nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo địa phương: Cung cấp cơ sở dữ liệu và kiến nghị chính sách để xây dựng kế hoạch phát triển nhà văn hóa phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhà văn hóa có vai trò gì trong phát triển văn hóa cơ sở?
    Nhà văn hóa là thiết chế văn hóa quan trọng, nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

  2. Tại sao hiệu quả sử dụng nhà văn hóa ở Krông Pắc còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do thiếu kinh phí duy trì, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, nhận thức của người dân về vai trò nhà văn hóa chưa đầy đủ, cùng với việc tổ chức hoạt động chưa đa dạng và thường xuyên.

  3. Các chính sách phát triển nhà văn hóa được xây dựng dựa trên cơ sở nào?
    Các chính sách dựa trên chủ trương, đường lối của Đảng, hệ thống pháp luật của Nhà nước, các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhằm phát triển thiết chế văn hóa cơ sở đồng bộ và hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự tham gia của người dân vào các hoạt động tại nhà văn hóa?
    Cần đổi mới hình thức tuyên truyền, tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động văn hóa đa dạng, phù hợp với nhu cầu và đặc điểm dân cư, đồng thời xây dựng cơ chế vận hành linh hoạt, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng.

  5. Kinh nghiệm từ các địa phương khác có thể áp dụng cho Krông Pắc như thế nào?
    Các địa phương như Bác Ái và Kon Plông đã thành công nhờ công tác tuyên truyền sâu rộng, hỗ trợ vật chất kịp thời, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và cộng đồng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động nhà văn hóa.

Kết luận

  • Huyện Krông Pắc đã đạt tỷ lệ 90,71% thôn có nhà văn hóa, tuy nhiên hiệu quả sử dụng còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.
  • Công tác xây dựng kế hoạch và phân công phối hợp thực hiện chính sách được đánh giá tương đối tốt, nhưng công tác phổ biến, tuyên truyền cần được đổi mới và nâng cao.
  • Người dân có nhu cầu cao về các hoạt động văn hóa, thể thao tại nhà văn hóa nhưng chưa được đáp ứng đầy đủ do thiếu nguồn lực và tổ chức hoạt động chưa đa dạng.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường nguồn lực, đổi mới tuyên truyền, xây dựng cơ chế vận hành hiệu quả và phát triển các mô hình hoạt động đa dạng.
  • Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng cho các cấp quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng trong việc phát triển nhà văn hóa, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần tại địa phương.

Tiếp theo, các cơ quan chức năng và địa phương nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển nhà văn hóa trên địa bàn huyện Krông Pắc. Độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích tham khảo và áp dụng các kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển văn hóa cơ sở bền vững.