Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2017-2020 đối mặt với nhiều khó khăn như lạm phát cao, lãi suất tín dụng duy trì ở mức trung bình 20%/năm, cùng với sự thắt chặt tiền tệ khiến các doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn trong tiếp cận vốn và tiêu thụ sản phẩm chậm, ngành vật liệu xây dựng (VLXD) cũng không nằm ngoài ảnh hưởng. Theo thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2016, có trên 48.700 DN giải thể hoặc ngừng hoạt động, tăng 21,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó nhiều DN ngành xây dựng, bất động sản, VLXD bị ảnh hưởng nặng nề. Trước thực trạng này, việc phát triển sản phẩm gạch block bê tông khí chưng áp (AAC) – một sản phẩm thân thiện với môi trường, thay thế gạch đất sét nung truyền thống – được xem là hướng đi chiến lược quan trọng nhằm giảm nhập khẩu và đáp ứng nhu cầu xây dựng bền vững.

Công ty cổ phần Vật liệu SUDICO (SUDICO-M) là một DN mới thành lập, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất gạch block bê tông khí chưng áp với công suất 200.000 m³/năm. Tuy nhiên, DN đang gặp nhiều thách thức như sản phẩm tiêu thụ chậm, nhà máy hoạt động dưới công suất thiết kế, và khó khăn trong cung ứng do các dự án xây dựng bị đình hoãn hoặc hủy bỏ. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng chiến lược kinh doanh cho sản phẩm gạch block bê tông khí chưng áp của SUDICO-M giai đoạn 2017-2020, nhằm tận dụng cơ hội, phát huy lợi thế cạnh tranh và giảm thiểu rủi ro từ môi trường kinh doanh bên ngoài.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào thị trường miền Bắc Việt Nam trong giai đoạn 2017-2020, sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp khảo sát ý kiến chuyên gia ngành VLXD. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho SUDICO-M trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và phát triển bền vững sản phẩm gạch không nung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh cơ bản, bao gồm:

  • Khái niệm chiến lược kinh doanh: Theo Chandler, chiến lược là việc xác định mục tiêu dài hạn và phân bổ nguồn lực để thực hiện mục tiêu đó. Johnson và Scholes nhấn mạnh chiến lược là định hướng dài hạn nhằm giành lợi thế cạnh tranh trong môi trường thay đổi.

  • Mô hình phân tích môi trường PEST: Phân tích các yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội và công nghệ ảnh hưởng đến DN, giúp nhận diện cơ hội và thách thức bên ngoài.

  • Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Đánh giá sức ép cạnh tranh từ đối thủ hiện tại, khách hàng, nhà cung cấp, đối thủ tiềm năng và sản phẩm thay thế.

  • Mô hình chuỗi giá trị (Value Chain): Phân tích các hoạt động chính và hỗ trợ tạo ra giá trị cho sản phẩm, từ đó xác định điểm mạnh, điểm yếu nội tại DN.

  • Phân tích SWOT: Tổng hợp điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức để xây dựng các phương án chiến lược.

  • Ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix): Công cụ định lượng giúp lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên các yếu tố nội bộ và bên ngoài.

  • Các loại chiến lược cạnh tranh: Chiến lược dẫn đầu về chi phí, chiến lược khác biệt hóa sản phẩm và chiến lược tập trung (trung tâm).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, kết hợp khảo sát ý kiến chuyên gia trong ngành VLXD để thu thập dữ liệu. Các công cụ phân tích chính bao gồm:

  • Phân tích môi trường kinh doanh: Sử dụng mô hình PEST và 5 lực lượng cạnh tranh để đánh giá môi trường vĩ mô và ngành.

  • Phân tích nội bộ DN: Áp dụng mô hình chuỗi giá trị và đánh giá năng lực cốt lõi, lợi thế cạnh tranh.

  • Phân tích SWOT: Tổng hợp các yếu tố nội bộ và bên ngoài để xây dựng ma trận SWOT.

  • Ma trận QSPM: Định lượng và lựa chọn chiến lược kinh doanh phù hợp nhất cho SUDICO-M.

Cỡ mẫu nghiên cứu chủ yếu là các chuyên gia, cán bộ quản lý và nhân viên của SUDICO-M, cùng các chuyên gia ngành VLXD. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2017, tập trung phân tích dữ liệu tài chính, thị trường và môi trường kinh doanh trong giai đoạn 2013-2015 và dự báo đến năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định nhưng còn thấp: Doanh thu của SUDICO-M tăng 25,7% năm 2014 và 4% năm 2015 so với năm trước, trong khi lợi nhuận sau thuế tăng 25,7% năm 2014 và dự báo 2% năm 2015. Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu duy trì ổn định ở mức 8% trong 3 năm qua.

  2. Tỷ lệ nợ cao, chủ yếu là nợ ngắn hạn: Tổng nợ trên tổng tài sản duy trì trên 80%, với tỷ lệ nợ ngắn hạn trên tổng nợ khoảng 86% trong năm 2015, phản ánh áp lực tài chính lớn và rủi ro thanh khoản.

  3. Hiệu quả sử dụng tài sản thấp: Bình quân 100 đồng đầu tư tài sản chỉ tạo ra chưa đến 2 đồng lợi nhuận sau thuế, cho thấy hiệu quả sử dụng tài sản chưa cao.

  4. Môi trường kinh doanh có nhiều cơ hội và thách thức: Các chính sách nhà nước như Quyết định 567/QĐ-TTg và Chỉ thị 10/CT-TTg khuyến khích sử dụng vật liệu xây không nung, tạo cơ hội phát triển sản phẩm gạch AAC. Tuy nhiên, DN phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt, khó khăn trong tiếp cận vốn, thói quen sử dụng gạch đất sét nung vẫn phổ biến và các dự án xây dựng bị đình trệ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy SUDICO-M đang trong giai đoạn phát triển với tiềm năng tăng trưởng nhưng còn nhiều hạn chế về tài chính và hiệu quả hoạt động. Tỷ lệ nợ cao, đặc biệt là nợ ngắn hạn, làm tăng rủi ro tài chính và ảnh hưởng đến khả năng mở rộng sản xuất. Hiệu quả sử dụng tài sản thấp phản ánh việc đầu tư chưa tối ưu và cần cải thiện quản lý tài sản.

Môi trường kinh doanh được phân tích qua mô hình PEST và 5 lực lượng cạnh tranh cho thấy các yếu tố chính trị, pháp luật và chính sách nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản phẩm gạch không nung. Tuy nhiên, thách thức từ thói quen tiêu dùng, sự cạnh tranh từ các sản phẩm thay thế và khó khăn trong tiếp cận vốn vay ngân hàng là những rào cản lớn.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, như trường hợp Công ty Secoin, việc đa dạng hóa sản phẩm và tập trung vào thị trường cao cấp, xuất khẩu đã giúp DN này giữ vững vị thế và phát triển bền vững. Điều này gợi ý SUDICO-M cần xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, tận dụng lợi thế cạnh tranh và khắc phục điểm yếu để nâng cao hiệu quả và mở rộng thị trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ nợ và hiệu quả sử dụng tài sản, cùng bảng phân tích SWOT và QSPM để minh họa rõ ràng các yếu tố ảnh hưởng và lựa chọn chiến lược.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa quản lý tài chính và giảm tỷ lệ nợ ngắn hạn: DN cần xây dựng kế hoạch tái cấu trúc nợ, ưu tiên vay dài hạn và tăng vốn chủ sở hữu nhằm giảm áp lực thanh khoản, bảo đảm khả năng thanh toán và ổn định tài chính trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo và phòng Tài chính kế toán.

  2. Đẩy mạnh hoạt động marketing và mở rộng thị trường: Tập trung quảng bá sản phẩm gạch AAC, nâng cao nhận thức khách hàng về lợi ích sản phẩm thân thiện môi trường, đồng thời phát triển kênh phân phối tại thị trường miền Bắc và các vùng lân cận trong giai đoạn 2017-2020. Phòng Kinh doanh và Marketing chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Đầu tư nâng cao công nghệ và cải tiến sản phẩm: Nâng cấp dây chuyền sản xuất, áp dụng công nghệ mới để tăng chất lượng và đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường và tạo sự khác biệt cạnh tranh trong 2 năm tới. Phòng Kỹ thuật và R&D phối hợp thực hiện.

  4. Xây dựng chính sách nhân sự và đào tạo chuyên sâu: Tăng cường đào tạo kỹ năng bán hàng, quản lý và kỹ thuật cho cán bộ nhân viên nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động, thực hiện liên tục trong giai đoạn 2017-2020. Phòng Nhân sự và Ban lãnh đạo chịu trách nhiệm.

  5. Tăng cường hợp tác với các chủ đầu tư và nhà thầu xây dựng: Thiết lập quan hệ đối tác chiến lược để đảm bảo nguồn cung ứng ổn định và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, ưu tiên các dự án nhà cao tầng sử dụng vật liệu không nung theo quy định của nhà nước. Ban lãnh đạo và phòng Kinh doanh phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý DN sản xuất VLXD: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh, áp dụng mô hình phân tích SWOT, QSPM để xây dựng chiến lược phù hợp, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Chuyên gia tư vấn quản trị chiến lược và phát triển sản phẩm: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về phương pháp phân tích môi trường kinh doanh, lựa chọn chiến lược và xây dựng giải pháp thực thi trong ngành VLXD.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Kinh tế xây dựng: Học tập các mô hình lý thuyết và ứng dụng thực tiễn trong xây dựng chiến lược kinh doanh sản phẩm mới, đặc biệt trong lĩnh vực vật liệu xây dựng thân thiện môi trường.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phát triển ngành VLXD: Tham khảo các phân tích về môi trường kinh doanh, chính sách hỗ trợ và thách thức của DN để xây dựng chính sách phát triển ngành hiệu quả, thúc đẩy sản xuất vật liệu xây không nung.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược kinh doanh là gì và tại sao quan trọng đối với DN?
    Chiến lược kinh doanh là kế hoạch dài hạn xác định mục tiêu và cách thức phân bổ nguồn lực để đạt được lợi thế cạnh tranh. Nó giúp DN định hướng phát triển, tận dụng cơ hội và đối phó thách thức, nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Mô hình PEST giúp gì cho việc xây dựng chiến lược?
    Mô hình PEST phân tích các yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội và công nghệ ảnh hưởng đến DN, giúp nhận diện cơ hội và rủi ro từ môi trường bên ngoài, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp với bối cảnh thị trường.

  3. Tại sao SUDICO-M cần giảm tỷ lệ nợ ngắn hạn?
    Tỷ lệ nợ ngắn hạn cao làm tăng rủi ro thanh khoản, gây áp lực trả nợ trong ngắn hạn và ảnh hưởng đến khả năng tài chính. Giảm tỷ lệ này giúp DN ổn định dòng tiền, tăng khả năng đầu tư và phát triển bền vững.

  4. Chiến lược khác biệt hóa sản phẩm có lợi ích gì?
    Chiến lược này giúp DN tạo ra sản phẩm độc đáo, đáp ứng nhu cầu khách hàng đặc thù, từ đó tăng giá trị sản phẩm và khả năng cạnh tranh, giảm thiểu rủi ro bị sao chép hoặc cạnh tranh về giá.

  5. Làm thế nào để SUDICO-M tận dụng chính sách nhà nước về vật liệu xây không nung?
    DN cần chủ động nghiên cứu, áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật, tăng cường quảng bá sản phẩm thân thiện môi trường, hợp tác với các chủ đầu tư và nhà thầu để đưa sản phẩm vào các dự án xây dựng theo quy định, từ đó mở rộng thị trường.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng được chiến lược kinh doanh phù hợp cho sản phẩm gạch block bê tông khí chưng áp của SUDICO-M giai đoạn 2017-2020 dựa trên phân tích môi trường kinh doanh, nội lực DN và các công cụ quản trị chiến lược hiện đại.

  • Kết quả phân tích tài chính và môi trường cho thấy DN có tiềm năng phát triển nhưng cần cải thiện hiệu quả sử dụng tài sản và quản lý nợ.

  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào tối ưu tài chính, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và phát triển nguồn nhân lực nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

  • Luận văn góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho SUDICO-M trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các DN và nhà nghiên cứu trong ngành VLXD.

  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực hiện chiến lược, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững. Đề nghị các bên liên quan phối hợp chặt chẽ để hiện thực hóa chiến lược này.