Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, nguồn nhân lực (NNL) đóng vai trò then chốt trong sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tại Tổng Công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC), lực lượng lao động trong lĩnh vực phân phối điện chiếm trên 80% tổng số lao động, với hơn 11.366 người tính đến năm 2023. Tuy nhiên, sự già hóa đội ngũ lao động và yêu cầu chuyển đổi số trong ngành điện đặt ra thách thức lớn về nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác đào tạo NNL. Giai đoạn 2019-2023, EVNCPC đã triển khai nhiều hoạt động đào tạo với hơn 76.000 lượt đào tạo, chi phí đào tạo bình quân tăng qua các năm, đạt khoảng 913.522 đồng/người/năm năm 2019 và tăng lên theo từng năm tiếp theo. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng công tác đào tạo NNL trong lĩnh vực phân phối điện tại EVNCPC, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cải tiến phù hợp với định hướng chuyển đổi số và quản lý tập trung giai đoạn 2025-2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở EVNCPC và các công ty điện lực thành viên, phân tích dữ liệu từ năm 2019 đến 2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghệ hiện đại trong ngành điện miền Trung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị nguồn nhân lực và đào tạo NNL trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm nguồn nhân lực và đào tạo NNL: NNL được hiểu là nguồn lực con người có khả năng sáng tạo và thực hiện công việc hiệu quả, trong khi đào tạo NNL là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng và nhận thức cho người lao động nhằm nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ.

  • Tiến trình đào tạo NNL: Quy trình đào tạo gồm 9 bước từ xác định nhu cầu, mục tiêu, lựa chọn đối tượng, xây dựng nội dung, phương pháp đào tạo, dự tính chi phí, lựa chọn giáo viên, tổ chức đào tạo, đánh giá kết quả đến bố trí sử dụng sau đào tạo.

  • Mô hình quản lý đào tạo tập trung: Quản lý tập trung giúp đồng bộ hóa hoạt động đào tạo, tối ưu chi phí và nâng cao chất lượng đào tạo trong toàn EVNCPC, phù hợp với định hướng chuyển đổi số và nâng cao năng suất lao động.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo NNL: Bao gồm yếu tố bên ngoài (chính sách, kinh tế, công nghệ), yếu tố bên trong doanh nghiệp (chiến lược, cơ cấu tổ chức, tài chính, cơ sở vật chất) và yếu tố bản thân người lao động (kỳ vọng, nhu cầu phát triển).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu được thu thập từ báo cáo công tác đào tạo, báo cáo sản xuất kinh doanh của EVNCPC giai đoạn 2019-2023, các tài liệu nội bộ và công bố trên website EVNCPC.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu về cơ cấu lao động, nhu cầu đào tạo, chi phí đào tạo và kết quả kiểm tra sát hạch nghề. Phương pháp phân tích - tổng hợp giúp nhận diện các vấn đề và nguyên nhân tồn tại trong công tác đào tạo. Phương pháp so sánh - đánh giá được áp dụng để đối chiếu kết quả đào tạo giữa các đơn vị thành viên.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ dữ liệu về lao động và đào tạo của EVNCPC và 13 công ty điện lực thành viên được sử dụng, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Phân tích thực trạng giai đoạn 2019-2023, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2025-2030, phù hợp với định hướng phát triển và chuyển đổi số của EVNCPC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu lao động và trình độ chuyên môn: Tổng số lao động bình quân năm 2023 là 11.366 người, giảm 436 người so với năm 2019. Lao động trong lĩnh vực phân phối điện chiếm 83,02%, lực lượng chủ lực của EVNCPC. Tỷ lệ lao động có trình độ đại học trở lên chiếm 36,98%, tăng nhẹ so với 36,36% năm 2019. Lao động chưa qua đào tạo giảm từ 3% xuống còn 1,86%.

  2. Nhu cầu đào tạo tăng dần: Số người đăng ký đào tạo trong lĩnh vực phân phối điện tăng từ 6.481 người năm 2021 lên 7.090 người năm 2023, chiếm 76,67% tổng số lao động trong lĩnh vực này. Điều này phản ánh nhận thức ngày càng cao về vai trò của đào tạo trong nâng cao năng lực công việc.

  3. Kết quả kiểm tra sát hạch nghề chưa đồng đều: Tỉ lệ đạt an toàn điện trung bình năm 2023 là 89,76%, tỉ lệ đạt lý thuyết 82,07%. Một số đơn vị như QBPC, QNaPC, KHPC đạt 100%, trong khi BĐPC và QNPC chỉ đạt dưới 40%, cho thấy sự khác biệt về chất lượng đào tạo giữa các đơn vị.

  4. Chi phí đào tạo tăng và phân bổ hợp lý: Chi phí đào tạo bình quân cho một lao động tăng qua các năm, năm 2019 khoảng 913.522 đồng/người/năm. Năm 2023, chi phí đào tạo cho các công ty điện lực thành viên đạt 11,715 tỷ đồng với 17.084 lượt người được đào tạo, bình quân khoảng 2 lượt/người. Việc phân bổ chi phí đã được cân đối giữa các đơn vị có quy mô và đặc thù khác nhau.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy EVNCPC đã có những bước tiến quan trọng trong công tác đào tạo NNL, đặc biệt là trong việc nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề cho lực lượng lao động chủ lực. Việc tăng nhu cầu đào tạo và chi phí đầu tư phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của doanh nghiệp đối với phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, sự chênh lệch kết quả kiểm tra sát hạch nghề giữa các đơn vị cho thấy còn tồn tại những hạn chế trong việc tổ chức và quản lý đào tạo, đặc biệt tại các đơn vị có kết quả thấp. Nguyên nhân có thể do sự khác biệt về cơ sở vật chất, trình độ giảng viên nội bộ, cũng như mức độ quan tâm của lãnh đạo các đơn vị. So sánh với các nghiên cứu trong ngành điện, việc áp dụng mô hình quản lý tập trung và chuyển đổi số trong đào tạo được đánh giá là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả và đồng đều chất lượng đào tạo. Việc ứng dụng công nghệ số trong đào tạo hiện mới dừng ở mức sử dụng tài liệu số và trao đổi qua chat online, chưa phát huy tối đa tiềm năng tương tác trực tuyến và đào tạo từ xa. Các biểu đồ về cơ cấu lao động theo trình độ, độ tuổi, giới tính và kết quả kiểm tra sát hạch nghề sẽ minh họa rõ nét các xu hướng và điểm mạnh, điểm yếu trong công tác đào tạo hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Ứng dụng công nghệ số trong đào tạo: Phát triển hệ thống đào tạo trực tuyến tích hợp video hướng dẫn, mô phỏng thực tế và tương tác trực tiếp giữa giảng viên và học viên nhằm nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức. Mục tiêu đạt 80% CBCNV sử dụng nền tảng đào tạo số trong vòng 2 năm, do Ban Tổ chức - Nhân sự EVNCPC chủ trì.

  2. Quản lý tập trung công tác đào tạo: Thiết lập hệ thống quản lý đào tạo tập trung tại EVNCPC để đồng bộ kế hoạch, giám sát tiến độ và đánh giá chất lượng đào tạo giữa các công ty điện lực thành viên. Mục tiêu giảm 15% chi phí đào tạo không hiệu quả trong 3 năm tới, do Ban Tổng giám đốc EVNCPC chỉ đạo.

  3. Phát triển đội ngũ giảng viên nội bộ: Xây dựng chương trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên nội bộ, nâng cao kỹ năng truyền đạt và cập nhật kiến thức mới. Mục tiêu đào tạo 100% giảng viên nội bộ trong vòng 1 năm, do Ban Tổ chức - Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo thực hiện.

  4. Liên kết đào tạo với các cơ sở giáo dục và chuyên gia bên ngoài: Mở rộng hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu và chuyên gia trong ngành để cập nhật kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý và công nghệ mới. Mục tiêu tổ chức ít nhất 10 khóa đào tạo chuyên sâu mỗi năm, do Ban Đào tạo EVNCPC triển khai.

  5. Tăng cường đánh giá và sử dụng kết quả đào tạo: Xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện sau đào tạo, sử dụng kết quả để bố trí, luân chuyển và phát triển nhân sự phù hợp, góp phần nâng cao năng suất lao động. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống đánh giá trong 18 tháng, do Ban Nhân sự EVNCPC thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý EVNCPC và các công ty điện lực thành viên: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp cải tiến công tác đào tạo, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển nguồn nhân lực hiệu quả.

  2. Chuyên viên nhân sự và đào tạo trong ngành điện: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để thiết kế chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù ngành phân phối điện và xu hướng chuyển đổi số.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Quản trị nguồn nhân lực: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình quản lý đào tạo tập trung và ứng dụng công nghệ trong đào tạo doanh nghiệp.

  4. Các tổ chức đào tạo và tư vấn phát triển nguồn nhân lực: Giúp hiểu nhu cầu thực tế và đặc thù của ngành điện miền Trung, từ đó thiết kế các giải pháp đào tạo chuyên biệt, nâng cao hiệu quả hợp tác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác đào tạo NNL lại quan trọng đối với EVNCPC?
    Đào tạo NNL giúp nâng cao năng lực, kỹ năng cho người lao động, đáp ứng yêu cầu vận hành lưới điện hiện đại và chuyển đổi số, từ đó nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động của EVNCPC.

  2. Phương pháp xác định nhu cầu đào tạo tại EVNCPC như thế nào?
    EVNCPC xác định nhu cầu dựa trên kế hoạch sản xuất kinh doanh, phân tích trình độ, kỹ năng hiện tại của lao động và phản hồi từ các phòng ban, công ty điện lực thành viên, đảm bảo sát thực tế và hiệu quả.

  3. Các phương pháp đào tạo phổ biến tại EVNCPC là gì?
    Bao gồm đào tạo kèm cặp tại chỗ, đào tạo tập trung, đào tạo qua hội thảo, đào tạo chương trình hóa với sự trợ giúp của máy tính và cử đi học chính quy, phù hợp với từng nhóm đối tượng và mục tiêu đào tạo.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng giảng viên nội bộ?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng trình bày, cập nhật kiến thức mới và đánh giá định kỳ năng lực giảng viên để đảm bảo hiệu quả truyền đạt và phù hợp với yêu cầu công việc.

  5. Giải pháp nào giúp giảm chi phí đào tạo mà vẫn đảm bảo chất lượng?
    Quản lý tập trung công tác đào tạo, ứng dụng công nghệ số trong đào tạo từ xa, phát triển giảng viên nội bộ và liên kết đào tạo với các cơ sở bên ngoài giúp tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả đào tạo.

Kết luận

  • Đào tạo nguồn nhân lực là yếu tố then chốt giúp EVNCPC nâng cao năng suất lao động và đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong lĩnh vực phân phối điện.
  • Thực trạng công tác đào tạo giai đoạn 2019-2023 cho thấy sự tăng trưởng về nhu cầu đào tạo, trình độ lao động và chi phí đầu tư, nhưng còn tồn tại sự chênh lệch chất lượng giữa các đơn vị.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo bao gồm chính sách, chiến lược doanh nghiệp, cơ sở vật chất, trình độ giảng viên và nhu cầu người lao động.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm ứng dụng công nghệ số, quản lý tập trung, phát triển giảng viên nội bộ và liên kết đào tạo bên ngoài nhằm nâng cao hiệu quả và đồng đều chất lượng đào tạo.
  • Giai đoạn tiếp theo (2025-2030) cần triển khai đồng bộ các giải pháp, xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện và tăng cường đào tạo kỹ năng công nghệ để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của EVNCPC.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị thành viên và Ban lãnh đạo EVNCPC cần phối hợp triển khai các giải pháp cải tiến công tác đào tạo, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển ngành điện.