Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính trong các bệnh viện công lập đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hoạt động hiệu quả và bền vững của hệ thống y tế công. Tại Việt Nam, đặc biệt là Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng, công tác quản lý tài chính đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tự chủ tài chính. Từ năm 2016 đến 2020, Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng đã tăng số giường bệnh từ 450 lên 605, đồng thời số lượt khám bệnh cũng tăng gần gấp đôi, từ 96.654 lượt năm 2016 lên 175.627 lượt năm 2020. Tuy nhiên, nguồn ngân sách nhà nước cấp cho bệnh viện có xu hướng giảm dần, buộc bệnh viện phải nâng cao hiệu quả quản lý tài chính để duy trì và phát triển hoạt động khám chữa bệnh.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo cân đối thu chi, tăng cường tự chủ tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung: lập kế hoạch thu chi, tổ chức thực hiện kế hoạch, báo cáo quyết toán và kiểm tra tài chính. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh viện nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý tài chính công và mô hình quản lý tài chính bệnh viện công lập. Lý thuyết quản lý tài chính công nhấn mạnh vai trò của việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá trong quản lý nguồn lực tài chính nhằm đạt được mục tiêu công bằng và hiệu quả. Mô hình quản lý tài chính bệnh viện công lập tập trung vào các khái niệm chính như: lập dự toán thu chi, tổ chức thực hiện dự toán, báo cáo quyết toán và kiểm tra tài chính, đồng thời nhấn mạnh cơ chế tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong bệnh viện công.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: dự toán thu chi, tự chủ tài chính, cân đối thu chi, kiểm tra tài chính, và hiệu quả quản lý tài chính. Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng các nguyên tắc quản lý tài chính bệnh viện công lập như tính công khai, minh bạch, tuân thủ pháp luật và đảm bảo mục tiêu phúc lợi xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo tổng kết hoạt động hàng năm của Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng giai đoạn 2016-2020, các văn bản pháp luật liên quan như Nghị định số 16/2015/NĐ-CP và Thông tư số 162/2014/TT-BTC. Phương pháp phân tích bao gồm mô tả thống kê, so sánh các chỉ tiêu tài chính tuyệt đối và tương đối, phân tích xu hướng thu chi và đánh giá hiệu quả quản lý tài chính.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính và hoạt động của bệnh viện trong 5 năm, được chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp tổng hợp toàn bộ dữ liệu có sẵn, phù hợp với mục tiêu nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020 với định hướng đề xuất biện pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượt khám và giường bệnh: Số giường bệnh thực tế tăng từ 450 năm 2016 lên 605 năm 2020, tương đương tăng 34,4%. Số lượt khám bệnh tăng từ 96.654 lên 175.627 lượt, tăng gần 82% trong cùng giai đoạn.

  2. Nguồn thu sự nghiệp y tế tăng mạnh: Tổng thu sự nghiệp y tế tăng từ 121.031 triệu đồng năm 2016 lên 181.839 triệu đồng năm 2020, tăng khoảng 50%. Trong đó, thu viện phí tăng gần gấp đôi, từ 43.294 triệu đồng lên gần 90.000 triệu đồng.

  3. Ngân sách nhà nước cấp giảm dần: NSNN cấp cho bệnh viện giảm theo giường bệnh kế hoạch, phản ánh xu hướng tăng cường tự chủ tài chính. Năm 2017, bệnh viện đã tự chủ chi thường xuyên, giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

  4. Chênh lệch dự toán và thực hiện: Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu luôn vượt kế hoạch từ 110% đến 121%, trong khi chi thực tế cũng vượt dự toán từ 107% đến 109%, cho thấy công tác lập dự toán còn chưa chính xác và cần cải thiện.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng về số lượt khám và giường bệnh phản ánh nhu cầu chăm sóc sức khỏe trẻ em ngày càng cao tại Hải Phòng và các tỉnh lân cận. Việc tăng nguồn thu sự nghiệp y tế, đặc biệt từ viện phí và bảo hiểm y tế, cho thấy bệnh viện đã khai thác hiệu quả các nguồn thu ngoài ngân sách nhà nước, phù hợp với chủ trương tự chủ tài chính.

Tuy nhiên, sự giảm nguồn ngân sách nhà nước cấp đặt ra thách thức lớn trong việc cân đối thu chi và đảm bảo chất lượng dịch vụ. Việc dự toán thu chi chưa chính xác, với tỷ lệ thực hiện vượt dự toán, cho thấy cần nâng cao năng lực lập kế hoạch tài chính và quản lý chi tiêu. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập, nhấn mạnh vai trò của quản lý tài chính hiệu quả trong bối cảnh tự chủ tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số giường và lượt khám, bảng so sánh dự toán và thực hiện thu chi qua các năm, giúp minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý tài chính tại bệnh viện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng lập dự toán thu chi: Áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích nhu cầu thực tế và dự báo chính xác hơn, giảm chênh lệch giữa dự toán và thực tế. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể: Phòng Tài chính kế toán phối hợp với các khoa phòng.

  2. Đa dạng hóa nguồn thu: Tăng cường phát triển các dịch vụ kỹ thuật cao, dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu để gia tăng nguồn thu sự nghiệp y tế, giảm phụ thuộc ngân sách nhà nước. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Kế hoạch tổng hợp.

  3. Hoàn thiện hệ thống kiểm tra, giám sát tài chính: Tăng cường thanh tra, kiểm tra nội bộ và phối hợp với các cơ quan kiểm toán để đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả, minh bạch. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng Tài chính kế toán và Ban Kiểm soát.

  4. Đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ tài chính: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính bệnh viện cho đội ngũ kế toán và quản lý tài chính, nâng cao trình độ nghiệp vụ và tinh thần trách nhiệm. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai phần mềm quản lý tài chính hiện đại, tích hợp với hệ thống quản lý bệnh viện để nâng cao hiệu quả theo dõi, báo cáo và phân tích tài chính. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin và Phòng Tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý tài chính, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả tài chính và tự chủ.

  2. Phòng Tài chính kế toán bệnh viện: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về lập dự toán, tổ chức thực hiện và kiểm tra tài chính, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và giám sát công tác quản lý tài chính trong các bệnh viện công lập.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế y tế: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính bệnh viện công lập, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính bệnh viện công lập có điểm gì khác biệt so với doanh nghiệp?
    Quản lý tài chính bệnh viện công lập không nhằm mục tiêu lợi nhuận mà tập trung vào mục tiêu công bằng và hiệu quả trong cung cấp dịch vụ y tế công cộng, đảm bảo cân đối thu chi và tuân thủ các quy định pháp luật.

  2. Tại sao Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng cần tăng cường tự chủ tài chính?
    Do nguồn ngân sách nhà nước cấp giảm dần, tự chủ tài chính giúp bệnh viện chủ động huy động và sử dụng nguồn lực tài chính, nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động.

  3. Các nguồn thu chính của bệnh viện gồm những gì?
    Nguồn thu chính gồm ngân sách nhà nước cấp, thu viện phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ y tế kỹ thuật cao, dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả lập dự toán thu chi?
    Cần áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích nhu cầu thực tế, dự báo chính xác, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và cập nhật thường xuyên theo biến động hoạt động bệnh viện.

  5. Vai trò của kiểm tra tài chính trong quản lý bệnh viện là gì?
    Kiểm tra tài chính giúp phát hiện sai sót, đảm bảo sử dụng nguồn lực đúng mục đích, nâng cao hiệu quả chi tiêu và tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính bệnh viện.

Kết luận

  • Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng đã đạt được tăng trưởng đáng kể về số giường bệnh và lượt khám trong giai đoạn 2016-2020, đồng thời nâng cao nguồn thu sự nghiệp y tế.
  • Công tác quản lý tài chính đã có những chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về độ chính xác trong lập dự toán và cân đối thu chi.
  • Việc giảm nguồn ngân sách nhà nước cấp đòi hỏi bệnh viện phải tăng cường tự chủ tài chính và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính, bao gồm nâng cao năng lực lập dự toán, đa dạng hóa nguồn thu, tăng cường kiểm tra tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để bệnh viện phát triển bền vững, đồng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bệnh viện công lập khác và cơ quan quản lý nhà nước.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời xây dựng kế hoạch đào tạo và ứng dụng công nghệ để nâng cao năng lực quản lý tài chính trong giai đoạn 2022-2025.