Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế gắn liền với hội nhập quốc tế, hoạt động tài chính và tự chủ tài chính đóng vai trò then chốt chi phối mọi hoạt động của tổ chức, đặc biệt là các đơn vị sự nghiệp công lập. Tại tỉnh Đồng Tháp, các trường trung cấp công lập như Trường Trung cấp Tháp Mười, Trường Trung cấp Hồng Ngự và Trường Trung cấp Thanh Bình giữ vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực trình độ trung cấp, sơ cấp và nghề ngắn hạn. Tuy nhiên, công tác kế toán tại các trường này còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp trong năm 2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, hướng tới tự chủ tài chính toàn phần. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nội dung kế toán tài chính, bao gồm tổ chức vận dụng chế độ kế toán, bộ máy kế toán, kiểm tra kế toán và trang bị điều kiện vật chất kỹ thuật.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các trường trung cấp hoàn thiện công tác kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn thu khác, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý, điều hành và phát triển bền vững các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm kế toán: Theo Luật Kế toán số 88/2015/QH13, kế toán là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành nhằm phục vụ quản lý và ra quyết định.
  • Tổ chức công tác kế toán: Là việc tổ chức thực hiện các phương pháp kế toán trên nền tảng pháp lý, kết hợp với nguồn lực và kỹ thuật để thu thập, xử lý và kiểm tra thông tin tài chính.
  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình kế toán tập trung, phân tán và hỗn hợp, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của đơn vị.
  • Các khái niệm chính: Chứng từ kế toán, hệ thống sổ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo kế toán và công tác kiểm tra kế toán.

Khung lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp, đồng thời làm cơ sở để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp cả định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, chứng từ kế toán, sổ sách và báo cáo kế toán năm 2020 của ba trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp kế toán viên và trưởng phòng kế toán tại các trường.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích mô tả thực trạng tổ chức công tác kế toán, so sánh các chỉ tiêu tài chính, đánh giá bộ máy kế toán và quy trình kế toán hiện hành. Sử dụng bảng biểu và sơ đồ để minh họa cơ cấu tổ chức và kết quả tài chính.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn toàn bộ bộ phận kế toán và lãnh đạo phòng tài chính - kế toán tại ba trường trung cấp, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của thông tin.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu và hoạt động kế toán trong năm 2020, với quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong quý I và quý II năm 2021.

Phương pháp nghiên cứu này đảm bảo đánh giá toàn diện, khách quan về tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi và hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán: Ba trường trung cấp có bộ máy kế toán với tổng số viên chức kế toán dao động từ 3 đến 5 người, trong đó trình độ chuyên môn kế toán viên chủ yếu là trung cấp và cao đẳng. Ví dụ, Trường Trung cấp Tháp Mười có 3 viên chức phòng tài chính - kế toán trên tổng số 28 cán bộ, giảng viên. Tỷ lệ nhân sự kế toán có trình độ cao chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu công việc, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác kế toán.

  2. Công tác vận dụng chế độ chứng từ và sổ sách kế toán: Việc luân chuyển chứng từ kế toán tại các trường còn chậm, chưa đầy đủ theo quy định. Công tác thanh quyết toán chứng từ có sự chồng chéo trách nhiệm, thiếu quy trình chi tiết. Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách được lập đúng kỳ hạn nhưng chưa phản ánh đầy đủ các chỉ tiêu theo chuẩn mực kế toán hành chính sự nghiệp.

  3. Kết quả thu chi tài chính: Tại Trường Trung cấp Tháp Mười, tổng thu thường xuyên năm 2020 đạt khoảng 6 tỷ đồng, trong đó nguồn ngân sách nhà nước cấp chiếm phần lớn. Chi thường xuyên tập trung vào tiền lương, hoạt động đào tạo và chi phí quản lý. Chênh lệch thu chi tạo lập các quỹ như quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp và quỹ phúc lợi. Tỷ lệ tự chủ tài chính của các trường còn hạn chế, chưa đạt mức tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên.

  4. Trang bị điều kiện vật chất kỹ thuật: Các trường đã trang bị máy vi tính, phần mềm kế toán và nơi lưu trữ hồ sơ chứng từ nhưng còn thiếu đồng bộ và chưa áp dụng rộng rãi công nghệ thông tin trong công tác kế toán, gây khó khăn trong xử lý và cung cấp thông tin kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ quy mô và đặc điểm hoạt động của các trường trung cấp, nguồn nhân lực kế toán còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp tại các tỉnh khác, tình trạng này tương đồng nhưng mức độ ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính tại Đồng Tháp có phần rõ nét hơn do quy mô trường nhỏ và nguồn lực hạn chế.

Việc chưa hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ và kiểm tra kế toán dẫn đến rủi ro trong quản lý tài chính, ảnh hưởng đến tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ thu chi và số lượng nhân sự kế toán giữa các trường có thể minh họa rõ nét sự chênh lệch và điểm cần cải thiện.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực kế toán, hoàn thiện quy trình và ứng dụng công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong bối cảnh tự chủ tài chính ngày càng được đẩy mạnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng công nghệ cho nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kế toán và ứng dụng phần mềm kế toán hiện đại nhằm nâng cao năng lực xử lý thông tin và báo cáo tài chính. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Giám hiệu phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Tháp chủ trì.

  2. Hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ và thanh quyết toán: Xây dựng quy trình chi tiết, phân định rõ trách nhiệm giữa các bộ phận liên quan nhằm đảm bảo chứng từ được xử lý kịp thời, chính xác và minh bạch. Áp dụng trong vòng 6 tháng, do phòng tài chính - kế toán các trường triển khai.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán chuyên dụng, hệ thống lưu trữ điện tử và đào tạo sử dụng nhằm tăng cường hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian. Kế hoạch thực hiện trong 18 tháng, phối hợp với các đơn vị công nghệ thông tin địa phương.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kế toán: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ, xây dựng báo cáo kiểm tra chi tiết và xử lý nghiêm các sai phạm nhằm nâng cao tính kỷ luật và minh bạch trong công tác tài chính. Thực hiện liên tục, do kế toán trưởng và Ban Giám hiệu chịu trách nhiệm.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng tỷ lệ tự chủ tài chính lên trên 50% trong vòng 3 năm tới, đồng thời cải thiện chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý và ra quyết định.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu các trường trung cấp công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững nhà trường.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán các trường trung cấp: Cung cấp cơ sở để cải tiến quy trình kế toán, nâng cao năng lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán.

  3. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Tháp: Hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn và giám sát công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Kế toán công: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Việc áp dụng kết quả nghiên cứu giúp các đối tượng trên nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo tính minh bạch và phát triển bền vững trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác kế toán tại các trường trung cấp còn nhiều hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do nguồn nhân lực kế toán còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kỹ năng ứng dụng công nghệ, quy trình luân chuyển chứng từ chưa hoàn thiện, cùng với việc trang bị vật chất kỹ thuật chưa đồng bộ.

  2. Các trường trung cấp có tự chủ tài chính hoàn toàn không?
    Hiện nay, các trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp mới tự chủ một phần chi phí hoạt động thường xuyên, tỷ lệ tự chủ tài chính chưa đạt mức tự đảm bảo toàn bộ chi phí.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại các trường?
    Cần nâng cao trình độ chuyên môn cho nhân viên kế toán, hoàn thiện quy trình kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kế toán.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong công tác kế toán là gì?
    Công nghệ thông tin giúp xử lý dữ liệu nhanh chóng, chính xác, lưu trữ an toàn và cung cấp thông tin kịp thời phục vụ quản lý và ra quyết định hiệu quả.

  5. Luận văn có đề xuất giải pháp nào cho việc kiểm tra kế toán?
    Luận văn đề xuất xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, lập báo cáo kiểm tra chi tiết và xử lý nghiêm các sai phạm nhằm nâng cao tính kỷ luật và minh bạch trong công tác kế toán.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp tỉnh Đồng Tháp cho thấy nhiều hạn chế về bộ máy kế toán, quy trình và ứng dụng công nghệ.
  • Công tác thu chi tài chính còn phụ thuộc nhiều vào ngân sách nhà nước, tỷ lệ tự chủ tài chính chưa cao.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp nâng cao trình độ nhân sự, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ và tăng cường kiểm tra kế toán.
  • Các giải pháp hướng tới nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, hỗ trợ tự chủ tài chính toàn phần trong vòng 3 năm tới.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các trường trung cấp, cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý kinh tế và kế toán công.

Để tiếp tục phát triển, các trường cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường hợp tác với các cơ quan quản lý và chuyên gia trong lĩnh vực kế toán hành chính sự nghiệp. Hành động ngay hôm nay sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững giáo dục nghề nghiệp tại tỉnh Đồng Tháp.