Cải Tạo và Chỉnh Trang Không Gian Mở Khu Vực Hồ Hoàn Kiếm

• Trường học: Trường Đại Học Kiến Trúc Hà Nội
• Chuyên ngành: Kiến Trúc
• Đề tài: Cải Tạo và Chỉnh Trang Không Gian Mở Khu Vực Hồ Hoàn Kiếm
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích và mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Nội dung nghiên cứu
• 0.6. Cấu trúc luận văn
• 0.7. Các khái niệm
• 1. CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG CẢI TẠO VÀ CHỈNH TRANG KHÔNG GIAN MỞ TẠI MỘT SỐ THÀNH PHỐ TRONG NƯỚC VÀ TRÊN THẾ GIỚI
• 1.1. Thực trạng cải tạo và chỉnh trang không gian mở tại một số thành phố trên thế giới
• 1.1.1. Tại thành phố Paris (Pháp)
• 1.1.2. Tại thành phố Roma (Italia)
• 1.1.3. Một số kinh nghiệm cải tạo và chỉnh trang không gian mở tại các thành phố khác ở Châu Âu
• 1.2. Thực trạng cải tạo và chỉnh trang không gian mở tại một số thành phố trong nước
• 1.2.1. Thành phố Đà Lạt
• 1.3. Thực trạng cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực Hồ Hoàn Kiếm
• 1.3.1. Ranh giới khu vực hồ Hoàn Kiếm và phụ cận
• 1.4. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC TRONG QUY HOẠCH CẢI TẠO VÀ CHỈNH TRANG KHÔNG GIAN MỞ KHU VỰC HỒ HOÀN KIẾM
• 2.1. Quy hoạch định hướng phát triển không gian thủ đô Hà Nội và quy hoạch chi tiết khu vực hồ Hoàn Kiếm
• 2.2. Các văn bản pháp quy, tiêu chuẩn, quy phạm liên quan
• 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực hồ Hoàn Kiếm
• 2.3.1. Yếu tố khí hậu
• 2.3.2. Yếu tố về quy hoạch, kiến trúc
• 2.3.3. Yếu tố kinh tế
• 2.3.4. Hoạt động kinh tế tại các trục đường chính
• 2.3.5. Tập quán sinh hoạt
• 2.3.6. Yếu tố nhận thức thẩm mỹ
• 2.3.7. Sự cảm nhận của con người với cảnh quan trong giới hạn không gian mở
• 2.3.8. Yếu tố khoa học kỹ thuật
• 2.4. Các loại hình không gian mở
• 2.4.1. Phân loại không gian mở theo tính chất
• 2.4.2. Phân loại không gian mở theo chức năng sử dụng
• 2.5. Vai trò và chức năng chính của không gian mở
• 2.6. Các cơ sở lý thuyết về thiết kế và cải tạo không gian mở
• 2.6.1. Ngữ cảnh thiên nhiên và địa hình cảnh quan trong không gian mở. Các tổ hợp không gian
• 2.6.2. Tổ chức giao thông công cộng
• 2.6.3. Bố cục cây xanh
• 2.6.4. Cải tạo đường phố đi bộ trong khu thương mại
• 2.6.5. Thiết kế an toàn cho người đi bộ
• 2.6.6. Thiết kế đường dành cho người khuyết tật và người già
• 2.7. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP QUY HOẠCH CẢI TẠO VÀ CHỈNH TRANG KHÔNG GIAN MỞ KHU VỰC HỒ HOÀN KIẾM
• 3.1. Các quan điểm và nguyên tắc quy hoạch cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực hồ Hoàn Kiếm
• 3.1.1. Các quan điểm trong cải tạo và chỉnh trang không gian mở
• 3.1.2. Nguyên tắc chung trong cải tạo và chỉnh trang không gian mở
• 3.2. Các giải pháp quy hoạch cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực hồ Hoàn Kiếm
• 3.2.1. Đề xuất giải pháp về giao thông và hạ tầng chức năng
• 3.2.2. Đề xuất giải pháp về quy hoạch - kiến trúc
• 3.2.3. Giải pháp thiết kế cây xanh, mặt nước
• 3.2.4. Giải pháp về chiếu sáng
• 3.2.5. Giải pháp về chất liệu các mảng lát nền
• 3.2.6. Giải pháp về tạo hình điêu khắc và trang trí
• 3.2.7. Giải pháp về các tiện ích đô thị
• 3.3. Các giải pháp chi tiết cho thiết kế chi tiết không gian mở khu vực hồ Hoàn Kiếm
• 3.3.1. Đề xuất giải pháp cho không gian cây xanh, mặt nước hồ Hoàn Kiếm
• 3.3.2. Đề xuất giải pháp cho không gian quảng trường, vườn hoa trung tâm
• 3.3.3. Đề xuất giải pháp cho nút giao thông quảng trường
• 3.3.4. Đề xuất giải pháp cho không gian phố đi bộ
• 3.3.5. Đề xuất giải pháp cho không gian vườn hoa
• 3.3.6. Đề xuất giải pháp cho không gian tâm linh
• 3.4. Kết luận chương 3
• PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 4.1. Kết luận
• 4.2. Kiến nghị
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Cải Tạo Không Gian Mở Hồ Hoàn Kiếm Hiện Nay

Hà Nội, thủ đô ngàn năm văn hiến, coi khu vực Hồ Hoàn Kiếm là trái tim, là nơi giao thoa giữa lịch sử, văn hóa, và tâm linh. Nơi đây không chỉ là trung tâm hành chính mà còn là điểm đến của các sự kiện văn hóa, lễ hội, và là không gian sinh hoạt cộng đồng quan trọng. Hồ Hoàn Kiếm kết nối khu phố cổ 36 phố phường với các khu phố thương mại hiện đại. Với diện tích mặt hồ và cây xanh lớn, cùng các công trình kiến trúc đặc sắc, khu vực này thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Hồ Hoàn Kiếm được xếp hạng là di sản văn hóa cần được bảo tồn và tôn tạo, với những biểu tượng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế thị trường và thay đổi quy hoạch đã gây ra những biến đổi tiêu cực cho không gian kiến trúc cảnh quan, với sự xuất hiện của các công trình kiến trúc xa lạ, lấn chiếm không gian công cộng.

1.1. Vị Trí và Vai Trò Quan Trọng của Hồ Hoàn Kiếm

Hồ Hoàn Kiếm là một biểu tượng thiêng liêng và mang đậm nét dân tộc trong trái tim mỗi người Việt Nam. Nơi đây thường xuyên diễn ra các hoạt động sự kiện của Thủ Đô nói riêng và cả nước nói chung, là nơi tổ chức các sự kiện, lễ hội sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Bên cạnh đó còn là nơi giao thoa giữa 36 phố phường cổ và các khu phố mới thương mại với nhiều phong cách kiến trúc cũng như cách tổ chức không gian khác nhau. Khu vực trung tâm Hồ Hoàn Kiếm cũng là nơi tập trung nhiều không gian mở nơi diễn ra sinh hoạt cộng đồng, nghỉ ngơi giải trí, tham quan ngắm cảnh của nhiều thế hệ người dân.

1.2. Thực Trạng Biến Đổi Không Gian Kiến Trúc Cảnh Quan

Khi nền kinh tế thị trường phát triển cũng như sự thay đổi trong quy hoạch chung của thủ đô, đã dẫn đến sự thay đổi lớn không gian kiến trúc cảnh quan quanh hồ. Các công trình với phong cách kiến trúc xa lạ mọc lên, các mặt phố bị biến đổi, cơi nới cải tạo một cách thô bạo, các không gian công cộng bị lấn chiếm gần hết. Bên cạnh sự biến đổi về hình thức kiến trúc các công trình xung quanh hồ, thì sự biến đổi các khoảng trống không gian trống còn lại hay còn gọi là không gian mở, cũng là một phần quan trọng trong việc tạo lập môi trường sống hình thành xung quanh hồ.

II. Các Vấn Đề Tồn Tại Trong Cải Tạo Hồ Hoàn Kiếm Hiện Nay

Hiện nay, nhu cầu về không gian mở, không gian công cộng ngày càng tăng cao do mật độ dân số ngày càng lớn. Tuy nhiên, các không gian mở hiện tại chưa thực sự phát huy hết tác dụng, vẫn còn sử dụng sai mục đích. Không gian mở xung quanh khu vực Hồ Hoàn Kiếm có vai trò như một lá phổi xanh của thành phố, là nơi để người dân thư giãn và tái tạo năng lượng. Việc cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực Hồ Hoàn Kiếm là một sự cần thiết để bảo tồn nét văn hóa đẹp và nâng cao chất lượng cảnh quan.

2.1. Thiếu Không Gian Mở Phục Vụ Cộng Đồng

Nhu cầu về không gian mở, không gian công cộng hiện nay là rất cần thiết trong khi mật độ dân số ngày càng tăng, nhu cầu có không gian thư giãn nghỉ ngơi là rất cần thiết. Tuy nhiên, các không gian mở hiện nay chưa thực sự được phát huy hết tác dụng, vẫn còn sử dụng sai mục đích.

2.2. Lấn Chiếm Và Sử Dụng Sai Mục Đích Không Gian Công Cộng

Các không gian mở hiện tại chưa thực sự được phát huy hết tác dụng, vẫn còn sử dụng sai mục đích. Các không gian công cộng bị lấn chiếm gần hết. Việc cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực Hồ Hoàn Kiếm là một sự cần thiết để bảo tồn nét văn hóa đẹp và nâng cao chất lượng cảnh quan.

2.3. Mất Cân Đối Giữa Bảo Tồn và Phát Triển

Sự phát triển kinh tế thị trường và thay đổi quy hoạch đã gây ra những biến đổi tiêu cực cho không gian kiến trúc cảnh quan, với sự xuất hiện của các công trình kiến trúc xa lạ, lấn chiếm không gian công cộng. Việc bảo tồn các di sản văn hóa gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh phát triển đô thị nhanh chóng.

III. Cách Cải Tạo Không Gian Mở Hồ Hoàn Kiếm Kinh Nghiệm Quốc Tế

Nghiên cứu kinh nghiệm cải tạo không gian mở từ các thành phố lớn trên thế giới như Paris (Pháp) và Roma (Italia) cho thấy sự chú trọng vào việc gìn giữ và phát triển các quảng trường, vườn hoa, và đường phố thành các điểm du lịch hấp dẫn. Paris nổi tiếng với các đại lộ, quảng trường lớn và các không gian đường phố sống động. Roma lại mang đến những công trình kiến trúc cổ kính, các quảng trường lịch sử và không gian mở đặc sắc. Các khu phố đi bộ như Kieler (Đức) cũng là những mô hình đáng học hỏi. Những thành phố này tập trung vào việc tạo ra không gian đa chức năng, kết hợp giữa thương mại, văn hóa và giải trí, đồng thời chú trọng đến sự an toàn và tiện nghi cho người dân và du khách.

3.1. Bài Học Từ Paris Về Quy Hoạch và Thiết Kế

Thủ đô Paris của nước Pháp nổi tiếng về những quảng trường, vườn hoa và những đường phố đẹp. Nhiều quảng trường được mở ra các trục đại lộ. Các quảng trường và đường phố được gìn giữ và cải tạo thành các điểm du lịch với cảnh quan hấp dẫn, sinh động. Các không gian đó thu hút rất nhiều người tập trung, nơi mọi người gặp gỡ, nghỉ ngơi.

3.2. Kinh Nghiệm Từ Roma Về Bảo Tồn Di Sản và Tạo Không Gian Cộng Đồng

Roma, thủ đô nước cộng hòa Italy, mảnh đất nằm trên bán đảo Địa Trung Hải hoa lệ. Thành phố này là nơi khởi nguồn của đế quốc La Mã cổ đại, thành phố văn hóa lịch sử nổi tiếng của thế giới. Roma được bắt đầu xây dựng vào giữa thế kỷ thứ 8 trước công nguyên, đến nay đã có 2.800 năm lịch sử, được loài người tôn vinh như một 'thành phố vĩnh hằng'.

3.3. Mô Hình Khu Phố Đi Bộ Kieler Đức Đa Chức Năng và Tiện Nghi

Kế hoạch cải tạo khu đi bộ Kieler tập trung vào 3 điểm chính: khu vực từ nhà thở Kieler, khu thương mại và chợ. Khu vực nhà thờ được xây dựng lại trên cơ sở hạ tầng cũ thông qua trật tự xây dựng, nơi mà mối tương quan giữa hình thức đóng và mở không gian được quy định bởi sự tự do trong tầm nhìn về phía nhà thờ.

IV. Giải Pháp Quy Hoạch Cải Tạo Không Gian Mở Hồ Hoàn Kiếm Chi Tiết

Việc cải tạo không gian mở khu vực Hồ Hoàn Kiếm cần dựa trên các quan điểm và nguyên tắc quy hoạch rõ ràng. Cần đề xuất các giải pháp cụ thể về giao thông, quy hoạch kiến trúc, thiết kế cây xanh và mặt nước, chiếu sáng, chất liệu lát nền, trang trí và tiện ích đô thị. Trong đó, giải pháp giao thông cần ưu tiên người đi bộ và hạn chế phương tiện cá nhân. Giải pháp kiến trúc cần hài hòa với cảnh quan xung quanh và bảo tồn các công trình di sản. Thiết kế cây xanh và mặt nước cần tạo ra một môi trường xanh mát và thư giãn. Chiếu sáng cần tạo điểm nhấn và tăng tính an toàn vào ban đêm.

4.1. Giải Pháp Về Giao Thông và Hạ Tầng Chức Năng

Cần đề xuất các giải pháp cụ thể về giao thông, quy hoạch kiến trúc, thiết kế cây xanh và mặt nước, chiếu sáng, chất liệu lát nền, trang trí và tiện ích đô thị. Trong đó, giải pháp giao thông cần ưu tiên người đi bộ và hạn chế phương tiện cá nhân.

4.2. Giải Pháp Về Quy Hoạch Kiến Trúc và Cảnh Quan

Giải pháp kiến trúc cần hài hòa với cảnh quan xung quanh và bảo tồn các công trình di sản. Thiết kế cây xanh và mặt nước cần tạo ra một môi trường xanh mát và thư giãn.

4.3. Giải Pháp Về Chiếu Sáng và Vật Liệu Lát Nền

Chiếu sáng cần tạo điểm nhấn và tăng tính an toàn vào ban đêm. Chất liệu lát nền cần phù hợp với kiến trúc tổng thể và đảm bảo tính thẩm mỹ. Các giải pháp về tạo hình điêu khắc và trang trí cần tạo ra những điểm nhấn văn hóa và nghệ thuật.

V. Ứng Dụng Cải Tạo Chi Tiết Khu Vực Xung Quanh Hồ Hoàn Kiếm

Cần có các giải pháp chi tiết cho từng khu vực cụ thể xung quanh Hồ Hoàn Kiếm, bao gồm không gian cây xanh, mặt nước hồ, không gian quảng trường, vườn hoa trung tâm, nút giao thông quảng trường, phố đi bộ, không gian vườn hoa và không gian tâm linh. Cần tạo ra sự kết nối hài hòa giữa các khu vực này, tạo ra một không gian liên tục và đa dạng, đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách. Các giải pháp cần đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của khu vực.

5.1. Thiết Kế Không Gian Cây Xanh và Mặt Nước Hồ Hoàn Kiếm

Đề xuất giải pháp cho không gian cây xanh, mặt nước hồ Hoàn Kiếm: Giải pháp thiết kế cần tạo ra một môi trường xanh mát và thư giãn, bảo tồn và phát triển các loài cây bản địa, và cải thiện chất lượng nước hồ.

5.2. Cải Tạo Không Gian Quảng Trường và Vườn Hoa Trung Tâm

Đề xuất giải pháp cho không gian quảng trường, vườn hoa trung tâm: Giải pháp thiết kế cần tạo ra một không gian công cộng đa chức năng, phục vụ các hoạt động văn hóa, giải trí và sinh hoạt cộng đồng, đồng thời đảm bảo tính thẩm mỹ và hài hòa với cảnh quan xung quanh.

5.3. Nâng Cấp Phố Đi Bộ và Không Gian Tâm Linh

Đề xuất giải pháp cho không gian phố đi bộ: Giải pháp thiết kế cần tạo ra một không gian đi bộ an toàn, tiện nghi và hấp dẫn, kết nối các điểm du lịch và thương mại. Đề xuất giải pháp cho không gian tâm linh: Giải pháp thiết kế cần tạo ra một không gian trang nghiêm và thanh tịnh, tôn vinh các giá trị văn hóa và tâm linh của dân tộc.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Về Cải Tạo Hồ Hoàn Kiếm Tương Lai

Việc cải tạo và chỉnh trang không gian mở khu vực Hồ Hoàn Kiếm là một quá trình liên tục và cần có sự tham gia của nhiều bên liên quan. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia quy hoạch kiến trúc, các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư. Cần có một tầm nhìn dài hạn và các chính sách hỗ trợ phù hợp để đảm bảo sự thành công của quá trình cải tạo. Hồ Hoàn Kiếm cần được bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử, đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển của một thủ đô hiện đại và năng động.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Phối Hợp Giữa Các Bên Liên Quan

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia quy hoạch kiến trúc, các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư. Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững và hiệu quả của quá trình cải tạo.

6.2. Đề Xuất Các Chính Sách Hỗ Trợ Cho Quá Trình Cải Tạo

Cần có một tầm nhìn dài hạn và các chính sách hỗ trợ phù hợp để đảm bảo sự thành công của quá trình cải tạo. Các chính sách cần tập trung vào việc bảo tồn di sản văn hóa, khuyến khích đầu tư vào các dự án cải tạo không gian công cộng, và tạo điều kiện cho sự tham gia của cộng đồng.

6.3. Hướng Tới Một Hồ Hoàn Kiếm Xanh Sạch Đẹp và Văn Minh

Hồ Hoàn Kiếm cần được bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử, đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển của một thủ đô hiện đại và năng động. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một không gian xanh, sạch, đẹp và văn minh, là niềm tự hào của người dân Hà Nội và cả nước.

Tổng quan nghiên cứu

Khu vực hồ Hoàn Kiếm, trung tâm thủ đô Hà Nội với hơn 1000 năm lịch sử, là biểu tượng văn hóa, lịch sử và tâm linh quan trọng của Việt Nam. Với diện tích nghiên cứu khoảng 64ha thuộc quận Hoàn Kiếm, khu vực này không chỉ là trung tâm hành chính, chính trị mà còn là điểm giao thoa giữa 36 phố phường cổ và các khu phố thương mại hiện đại. Hồ Hoàn Kiếm thu hút hàng triệu lượt khách du lịch trong và ngoài nước mỗi năm, đồng thời là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa, lễ hội truyền thống. Tuy nhiên, sự phát triển đô thị nhanh chóng đã dẫn đến nhiều thay đổi tiêu cực về không gian mở, cảnh quan và kiến trúc xung quanh hồ, như sự lấn chiếm không gian công cộng, biến đổi kiến trúc không đồng nhất, và giảm diện tích cây xanh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp cải tạo, chỉnh trang không gian mở khu vực hồ Hoàn Kiếm, bảo tồn giá trị văn hóa, nâng cao chất lượng cảnh quan và tạo lập môi trường sống bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào khu vực quận Hoàn Kiếm với các ranh giới cụ thể từ phố Hàng Gai, Cầu Gỗ đến đường Hai Bà Trưng, Lý Thái Tổ, Phan Chu Trinh và các quảng trường trung tâm. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì bản sắc đô thị, cải thiện môi trường sống và phát triển du lịch bền vững tại trung tâm thủ đô.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình thiết kế đô thị, quy hoạch không gian mở và cảnh quan đô thị. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

• Lý thuyết không gian mở trong đô thị: Không gian mở được định nghĩa là các khu vực công cộng ngoài trời phục vụ các hoạt động giao tiếp xã hội, văn hóa, giải trí và nghỉ ngơi. Không gian mở bao gồm đường phố, quảng trường, công viên, mặt nước và các khoảng trống công cộng giữa các công trình kiến trúc. Lý thuyết nhấn mạnh vai trò của không gian mở như "lá phổi xanh" trong đô thị, góp phần điều hòa vi khí hậu, nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo điểm nhấn cảnh quan.

• Mô hình tổ chức không gian cảnh quan và kiến trúc đô thị: Áp dụng các nguyên tắc bố cục đối xứng, tỷ lệ chiều cao-cao độ, mối quan hệ giữa công trình và không gian mở, cũng như các yếu tố thẩm mỹ và chức năng. Mô hình này giúp phân tích sự hòa quyện giữa kiến trúc truyền thống và hiện đại, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp với bối cảnh lịch sử và văn hóa.

Các khái niệm chính bao gồm: không gian mở, không gian công cộng, cảnh quan đô thị, quy hoạch kiến trúc, và các yếu tố ảnh hưởng như khí hậu, kinh tế, tập quán sinh hoạt và nhận thức thẩm mỹ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ khảo sát hiện trạng, chụp ảnh, bản đồ quy hoạch, tài liệu lịch sử, các văn bản pháp luật và tiêu chuẩn quy hoạch đô thị. Dữ liệu thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo ngành, quy hoạch chung Hà Nội và các nghiên cứu tương tự trong nước và quốc tế.

• Phương pháp phân tích: Phân tích hiện trạng không gian mở, kiến trúc, cảnh quan và hoạt động kinh tế-xã hội bằng cách so sánh các chỉ tiêu về diện tích cây xanh, mật độ xây dựng, chất lượng công trình, mật độ giao thông và các yếu tố môi trường. Sử dụng phương pháp đánh giá định tính về thẩm mỹ, nhận thức cộng đồng và tác động xã hội.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát trực tiếp tại khu vực hồ Hoàn Kiếm với diện tích 64ha, tập trung vào các tuyến phố chính, không gian cây xanh, quảng trường và các điểm giao thông trọng yếu. Lựa chọn các điểm khảo sát đại diện cho các loại hình không gian mở và hoạt động kinh tế đa dạng.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2022 đến 2023, bao gồm giai đoạn khảo sát hiện trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng không gian mở bị thu hẹp và lấn chiếm: Diện tích cây xanh và không gian mở xung quanh hồ Hoàn Kiếm hiện chỉ còn khoảng 7,3% tổng diện tích đất xây dựng, tương đương 4ha cây xanh và mặt nước 13ha. Nhiều không gian mở nhỏ bị biến mất hoặc bị chiếm dụng làm bãi đỗ xe, quán cóc, gây mất mỹ quan và giảm chất lượng môi trường.

2. Chất lượng công trình kiến trúc đa dạng, nhiều công trình xuống cấp: Trong tổng số 120 công trình khảo sát, có 44,2% công trình có chất lượng kém đến rất kém, 30,8% trung bình và chỉ 25% đạt chất lượng tốt. Màu sắc và phong cách kiến trúc không đồng nhất, nhiều công trình hiện đại phá vỡ tỷ lệ và cảnh quan truyền thống.

3. Giao thông và hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu: Mạng lưới giao thông quanh hồ có lòng đường 6-8m, vỉa hè 2-4m, thường xuyên ùn tắc do mật độ phương tiện cao. Hệ thống điểm đỗ xe chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu thực tế, gây tình trạng đỗ xe tràn lan, ảnh hưởng đến không gian đi bộ và cây xanh. Lưu lượng giao thông và tiếng ồn vượt mức cho phép nhiều lần.

4. Hoạt động kinh tế và xã hội đa dạng nhưng chưa được tổ chức hiệu quả: Các tuyến phố như Hàng Khay, Tràng Tiền, Lê Thái Tổ tập trung nhiều cửa hàng truyền thống, dịch vụ ăn uống và khách sạn, thu hút đông khách du lịch. Tuy nhiên, hoạt động buôn bán tự phát, lấn chiếm vỉa hè và không gian công cộng gây mất trật tự và ảnh hưởng đến cảnh quan chung.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các vấn đề trên là sự phát triển đô thị thiếu kiểm soát, chạy theo lợi nhuận dẫn đến phá vỡ quy hoạch, giảm diện tích không gian mở và cây xanh. So với các thành phố như Paris hay Roma, nơi không gian mở được bảo tồn và phát triển đồng bộ với kiến trúc và hoạt động xã hội, khu vực hồ Hoàn Kiếm còn nhiều hạn chế trong quản lý và tổ chức không gian.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố chất lượng công trình, bản đồ mật độ giao thông và sơ đồ phân bổ không gian cây xanh để minh họa rõ ràng các vấn đề tồn tại. Việc cải tạo không gian mở không chỉ giúp bảo tồn giá trị văn hóa mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm ô nhiễm và tăng sức hấp dẫn du lịch.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bảo tồn và mở rộng không gian cây xanh: Hành động trồng mới và duy trì hệ thống cây xanh ven hồ, vườn hoa, tạo các tuyến cây xanh định hướng để cải thiện vi khí hậu và cảnh quan. Mục tiêu tăng diện tích cây xanh lên ít nhất 10% trong vòng 3 năm, do Sở Xây dựng và Công ty Công viên cây xanh thực hiện.

2. Kiểm soát và nâng cao chất lượng kiến trúc: Áp dụng quy chuẩn nghiêm ngặt về chiều cao, mật độ xây dựng và phong cách kiến trúc phù hợp với cảnh quan truyền thống. Thực hiện đánh giá tác động kiến trúc trước khi cấp phép xây dựng, ưu tiên phục hồi các công trình xuống cấp trong 5 năm tới, do Ban Quản lý Di tích và Sở Quy hoạch Kiến trúc chủ trì.

3. Cải thiện hệ thống giao thông và điểm đỗ xe: Xây dựng thêm các bãi đỗ xe ngầm và trên cao, tổ chức lại luồng giao thông để giảm ùn tắc, đồng thời mở rộng vỉa hè và khu vực đi bộ. Mục tiêu nâng công suất đỗ xe lên 80% nhu cầu hiện tại trong 4 năm, do Sở Giao thông Vận tải và UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp thực hiện.

4. Tổ chức hoạt động kinh tế và dịch vụ công cộng có kiểm soát: Thiết lập khu vực kinh doanh hợp pháp, hạn chế buôn bán tự phát, đồng thời phát triển các dịch vụ văn hóa, giải trí phù hợp với không gian mở. Thực hiện các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng trong 2 năm, do UBND quận và các tổ chức xã hội phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý đô thị và quy hoạch: Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch Kiến trúc, UBND quận Hoàn Kiếm có thể sử dụng luận văn để xây dựng chính sách, quy hoạch chi tiết và quản lý phát triển không gian mở khu vực trung tâm.

2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên kiến trúc, quy hoạch đô thị: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực tiễn về cải tạo không gian mở, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng nghiên cứu.

3. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản: Tham khảo để hiểu rõ các quy định, xu hướng phát triển bền vững, từ đó đưa ra các dự án phù hợp với cảnh quan và quy hoạch chung.

4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về vai trò của không gian mở, tham gia giám sát và bảo vệ môi trường sống, đồng thời thúc đẩy các hoạt động văn hóa, thể thao phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao không gian mở quanh hồ Hoàn Kiếm lại quan trọng?
   Không gian mở là "lá phổi xanh" giúp điều hòa khí hậu, tạo môi trường thư giãn, giao tiếp xã hội và bảo tồn giá trị văn hóa lịch sử của khu vực trung tâm thủ đô.

2. Hiện trạng không gian mở tại hồ Hoàn Kiếm đang gặp những vấn đề gì?
   Không gian mở bị thu hẹp do lấn chiếm, cây xanh giảm, giao thông ùn tắc, hoạt động kinh tế tự phát gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường.

3. Các giải pháp cải tạo không gian mở được đề xuất là gì?
   Bao gồm mở rộng cây xanh, kiểm soát kiến trúc, cải thiện giao thông và điểm đỗ xe, tổ chức hoạt động kinh tế có kiểm soát và nâng cao nhận thức cộng đồng.

4. Làm thế nào để cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn không gian mở?
   Cần áp dụng quy hoạch bền vững, kiểm soát mật độ xây dựng, ưu tiên các dự án thân thiện môi trường và phát triển dịch vụ phù hợp với cảnh quan.

5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong việc cải tạo không gian mở?
   Các cơ quan quản lý nhà nước như Sở Xây dựng, UBND quận Hoàn Kiếm, phối hợp với các tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư và nhà đầu tư.

Kết luận

• Hồ Hoàn Kiếm là trung tâm văn hóa, lịch sử và chính trị quan trọng của Hà Nội, cần được bảo tồn và phát triển bền vững.
• Không gian mở quanh hồ hiện đang bị thu hẹp, chất lượng kiến trúc và hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu phát triển.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể về cây xanh, kiến trúc, giao thông và tổ chức hoạt động kinh tế nhằm cải thiện cảnh quan và môi trường sống.
• Việc thực hiện các giải pháp cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nhà đầu tư và cộng đồng dân cư trong vòng 3-5 năm tới.
• Kêu gọi các bên liên quan hành động ngay để bảo vệ và phát huy giá trị không gian mở, góp phần xây dựng thủ đô Hà Nội văn minh, hiện đại và bền vững.