Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, ngành ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua các dịch vụ tài chính đa dạng, đặc biệt là dịch vụ thanh toán quốc tế. Tại Việt Nam, các ngân hàng thương mại đang cạnh tranh gay gắt nhằm thu hút và giữ chân khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế. Theo báo cáo ngành năm 2018, BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ là một trong những ngân hàng có thị phần lớn tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, với khoảng 184 khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế được khảo sát trong nghiên cứu này.
Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến lòng trung thành của khách hàng đối với dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ. Mục tiêu cụ thể là đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố như thương hiệu ngân hàng, chất lượng dịch vụ, chi phí chuyển đổi, giá trị cảm nhận và sự hài lòng đến lòng trung thành của khách hàng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khách hàng đang sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ trong năm 2018.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để các nhà quản trị ngân hàng xây dựng chiến lược nâng cao lòng trung thành khách hàng, từ đó tăng cường hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững dịch vụ thanh toán quốc tế. Các chỉ số đo lường lòng trung thành và các yếu tố tác động được đánh giá thông qua các biến quan sát với thang đo Likert 5 mức độ, đảm bảo tính chính xác và tin cậy của dữ liệu.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về lòng trung thành khách hàng trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng, tập trung vào năm yếu tố chính:
Thương hiệu ngân hàng: Được hiểu là tổng hợp các yếu tố vật chất và cảm xúc tạo nên hình ảnh và uy tín của ngân hàng trong tâm trí khách hàng. Thương hiệu mạnh giúp tạo dựng niềm tin và giảm rủi ro tài chính khi khách hàng sử dụng dịch vụ (Kotler, 2000; Yoo & Donthu, 2001).
Chất lượng dịch vụ: Theo Parasuraman và cộng sự (1985), chất lượng dịch vụ là sự chênh lệch giữa kỳ vọng và nhận thức của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ, bao gồm các yếu tố như tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ, đồng cảm và cơ sở vật chất.
Chi phí chuyển đổi: Là các chi phí vật chất, thời gian, tâm lý mà khách hàng phải chịu khi chuyển sang nhà cung cấp dịch vụ khác, ảnh hưởng đến quyết định duy trì hay thay đổi dịch vụ (Fornell, 1992; Aydin & Ozer, 2005).
Giá trị cảm nhận: Mức độ khách hàng đánh giá lợi ích nhận được so với chi phí bỏ ra khi sử dụng dịch vụ, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sự hài lòng và trung thành (Sirohi, McLaughlin & Wittink, 1998).
Sự hài lòng: Là thái độ tích cực của khách hàng khi dịch vụ đáp ứng hoặc vượt quá mong đợi, được xem là tiền đề quan trọng dẫn đến lòng trung thành (Oliver, 1997; Zeithaml & Bitner, 2000).
Mô hình nghiên cứu đề xuất mối quan hệ thuận chiều giữa năm yếu tố trên với lòng trung thành khách hàng đối với dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và định lượng kết hợp:
Nghiên cứu định tính: Thực hiện phỏng vấn sâu 10 chuyên gia và cán bộ quản lý ngân hàng nhằm khám phá các yếu tố ảnh hưởng và điều chỉnh thang đo phù hợp với đặc thù dịch vụ thanh toán quốc tế.
Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi khảo sát chính thức với 184 khách hàng đang sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ. Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện, phù hợp với điều kiện nghiên cứu.
Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 22 để kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha > 0.7), phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, phân tích hồi quy đa biến để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu.
Timeline nghiên cứu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập đến năm 2018, khảo sát định lượng thực hiện trong năm 2018-2019, phân tích và báo cáo kết quả hoàn thành trong năm 2019.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của thương hiệu ngân hàng: Thương hiệu BIDV có tác động tích cực đến lòng trung thành khách hàng với hệ số hồi quy β = 0.18, mức độ trung bình cao (trung bình 4.1/5). Khoảng 75% khách hàng đánh giá thương hiệu là yếu tố quan trọng trong quyết định sử dụng dịch vụ.
Chất lượng dịch vụ: Đây là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến lòng trung thành với hệ số β = 0.35, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng lớn nhất trong mô hình. 82% khách hàng hài lòng với chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV.
Chi phí chuyển đổi: Mặc dù có ảnh hưởng tích cực, chi phí chuyển đổi là yếu tố có tác động thấp nhất với β = 0.14. Khoảng 60% khách hàng nhận thức chi phí chuyển đổi thấp, làm giảm nguy cơ chuyển sang ngân hàng khác.
Giá trị cảm nhận: Có tác động thuận chiều với β = 0.22, khách hàng đánh giá cao giá trị nhận được so với chi phí bỏ ra, góp phần tăng sự trung thành.
Sự hài lòng: Yếu tố này đóng vai trò quan trọng thứ hai sau chất lượng dịch vụ với β = 0.30, 78% khách hàng cho biết sự hài lòng thúc đẩy họ tiếp tục sử dụng dịch vụ.
Mô hình hồi quy đa biến giải thích được khoảng 68% biến thiên của lòng trung thành khách hàng, cho thấy tính phù hợp cao của mô hình nghiên cứu.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy chất lượng dịch vụ và sự hài lòng là hai yếu tố then chốt quyết định lòng trung thành của khách hàng đối với dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước trong lĩnh vực ngân hàng và dịch vụ tài chính, khẳng định vai trò của việc nâng cao trải nghiệm khách hàng để giữ chân khách hàng hiện hữu.
Thương hiệu ngân hàng cũng góp phần tạo dựng niềm tin và sự an tâm cho khách hàng, từ đó tăng cường lòng trung thành. Chi phí chuyển đổi thấp làm giảm rào cản trong việc thay đổi nhà cung cấp dịch vụ, tuy nhiên, nếu dịch vụ không đáp ứng được kỳ vọng, khách hàng vẫn có thể chuyển đổi.
Giá trị cảm nhận và sự hài lòng có mối quan hệ chặt chẽ, khi khách hàng cảm nhận được giá trị vượt trội sẽ có xu hướng hài lòng và trung thành hơn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (β) và bảng phân tích hồi quy chi tiết.
So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả nghiên cứu này củng cố quan điểm rằng ngân hàng cần tập trung vào chất lượng dịch vụ và sự hài lòng để xây dựng lòng trung thành bền vững, đồng thời duy trì thương hiệu mạnh và giảm thiểu chi phí chuyển đổi cho khách hàng.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế: Tăng cường đào tạo nhân viên, cải tiến quy trình giao dịch, đảm bảo tính chính xác và nhanh chóng trong thanh toán. Mục tiêu tăng điểm hài lòng dịch vụ lên trên 85% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chi nhánh và phòng dịch vụ khách hàng.
Xây dựng và củng cố thương hiệu BIDV: Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, quảng bá hình ảnh uy tín, minh bạch và chuyên nghiệp của ngân hàng trong lĩnh vực thanh toán quốc tế. Mục tiêu tăng nhận diện thương hiệu lên 90% trong khu vực Phú Mỹ trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng marketing và truyền thông.
Giảm thiểu chi phí chuyển đổi cho khách hàng: Thiết kế các gói dịch vụ ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn miễn phí nhằm giảm thiểu rào cản chuyển đổi, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng duy trì dịch vụ. Mục tiêu giảm tỷ lệ khách hàng rời bỏ dịch vụ xuống dưới 10% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng chăm sóc khách hàng và phát triển sản phẩm.
Tăng cường giá trị cảm nhận và sự hài lòng: Cải thiện các tiện ích bổ sung như tư vấn tài chính, hỗ trợ 24/7, cập nhật công nghệ thanh toán hiện đại để nâng cao trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu đạt mức điểm trung bình giá trị cảm nhận trên 4.2/5 trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin và phòng dịch vụ khách hàng.
Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và được giám sát thường xuyên để đảm bảo hiệu quả và kịp thời điều chỉnh.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Các nhà quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến lòng trung thành khách hàng trong dịch vụ thanh toán quốc tế, từ đó xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ và giữ chân khách hàng hiệu quả.
Chuyên viên phát triển sản phẩm dịch vụ ngân hàng: Cung cấp cơ sở để thiết kế các sản phẩm phù hợp với nhu cầu và mong đợi của khách hàng, nâng cao giá trị cảm nhận và sự hài lòng.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Tài chính Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo khoa học về mô hình nghiên cứu lòng trung thành khách hàng trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam.
Các tổ chức tài chính và doanh nghiệp xuất nhập khẩu: Hiểu được vai trò của dịch vụ thanh toán quốc tế và các yếu tố ảnh hưởng đến sự trung thành, từ đó lựa chọn đối tác ngân hàng phù hợp để tối ưu hóa hoạt động thanh toán.
Câu hỏi thường gặp
Lòng trung thành khách hàng được định nghĩa như thế nào trong nghiên cứu này?
Lòng trung thành được hiểu là thái độ tích cực và hành vi tiếp tục sử dụng dịch vụ, giới thiệu dịch vụ cho người khác và cam kết sử dụng dịch vụ trong tương lai dù có lựa chọn thay thế. (Oliver, 1997)Tại sao chất lượng dịch vụ lại quan trọng nhất trong việc giữ chân khách hàng?
Chất lượng dịch vụ trực tiếp ảnh hưởng đến sự hài lòng và trải nghiệm khách hàng, từ đó tạo ra sự tin tưởng và cam kết lâu dài, giảm nguy cơ khách hàng chuyển sang đối thủ.Chi phí chuyển đổi có tác động như thế nào đến lòng trung thành?
Chi phí chuyển đổi bao gồm các chi phí vật chất và phi vật chất khi khách hàng thay đổi nhà cung cấp dịch vụ. Chi phí cao sẽ làm giảm khả năng chuyển đổi, giữ chân khách hàng dù họ không hoàn toàn hài lòng.Làm thế nào để ngân hàng nâng cao giá trị cảm nhận của khách hàng?
Ngân hàng cần cung cấp dịch vụ chất lượng cao, tiện ích bổ sung, tư vấn chuyên nghiệp và mức giá hợp lý để khách hàng cảm nhận được lợi ích vượt trội so với chi phí bỏ ra.Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các ngân hàng khác không?
Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng ngân hàng và thị trường, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ thanh toán quốc tế tại Việt Nam.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến lòng trung thành khách hàng đối với dịch vụ thanh toán quốc tế tại BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ: thương hiệu, chất lượng dịch vụ, chi phí chuyển đổi, giá trị cảm nhận và sự hài lòng.
- Chất lượng dịch vụ và sự hài lòng là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, chi phí chuyển đổi có ảnh hưởng thấp nhất nhưng vẫn quan trọng trong việc giữ chân khách hàng.
- Mô hình nghiên cứu phù hợp với dữ liệu khảo sát, giải thích được 68% biến thiên của lòng trung thành khách hàng.
- Các đề xuất quản trị tập trung vào nâng cao chất lượng dịch vụ, củng cố thương hiệu, giảm chi phí chuyển đổi và tăng giá trị cảm nhận nhằm gia tăng lòng trung thành.
- Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác và các dịch vụ ngân hàng khác để hoàn thiện mô hình.
Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý BIDV - Chi nhánh Phú Mỹ nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế, nâng cao trải nghiệm khách hàng và giữ vững vị thế cạnh tranh trên thị trường.