I. Tổng Quan Về Thâm Hụt Ngân Sách tại Việt Nam 55 ký tự
Nghiên cứu về mối quan hệ giữa ngân sách Nhà nước và tài khoản vãng lai đã thu hút sự quan tâm lớn. Tình trạng thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL kéo dài là vấn đề lo ngại hàng đầu cho nhà làm chính sách. Nghiên cứu cho thấy tồn tại nhiều mối quan hệ đáng quan tâm giữa hai yếu tố này. Câu hỏi đặt ra là mối quan hệ giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL ở Việt Nam là cùng chiều hay trái chiều, hay không có mối quan hệ? Thực tế cho thấy nhiều nghiên cứu ở Việt Nam sử dụng nhiều mô hình khác nhau để kiểm định mối quan hệ này, nhưng kết quả chưa đồng nhất. Bài nghiên cứu này kỳ vọng đem lại cái nhìn rõ hơn về tương quan giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL.
1.1. Tóm tắt Nghiên cứu Về Thâm Hụt và TKVL tại Việt Nam
Nghiên cứu sử dụng dữ liệu theo quý ở Việt Nam từ Quý 1 - 1994 đến hết Quý 1 - 2014. Năm biến chính của mô hình bao gồm: RGDP – GDP thực, GOV – Ngân sách Nhà nước (%GDP), CUR – Tài khoản vãng lai (%GDP), RIR – Lãi suất thực kỳ hạn 3 tháng (%) và REER – Tỷ giá hối đoái thực. Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối quan hệ “Bộ đôi đối nghịch” giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL, nghĩa là khi thâm hụt NSNN tăng lên thì thâm hụt TKVL giảm xuống, hay TKVL được cải thiện.
1.2. Phân Tích Các Thành Phần NSNN và Tác Động Đến TKVL
Nghiên cứu sâu hơn về tác động của các thành phần NSNN đến các thành phần TKVL, nhận thấy khi tăng chi tiêu Chính phủ góp phần tăng tiết kiệm tư nhân, lãi ròng Chính phủ và sai số thống kê. Tất cả các yếu tố đó làm cải thiện TKVL. Nghiên cứu đặt mục tiêu làm rõ mối quan hệ giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL ở Việt Nam, giúp các nhà hoạch định kinh tế có cái nhìn rõ ràng hơn để đưa ra chính sách vĩ mô phù hợp.
II. Thách Thức Từ Thâm Hụt NSNN và Giải Pháp tại VN 59 ký tự
Cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu 2008 gây ra tổn thất lớn cho kinh tế thế giới và Việt Nam. Nhiều quốc gia tung ra các gói kích cầu để cứu nguy nền kinh tế. Tuy nhiên, sau hành động này, việc thâm hụt ngân sách gia tăng là điều không thể tránh khỏi. Theo báo cáo của Văn phòng ngân sách Quốc hội Mỹ, mức thâm hụt ngân sách trong năm tài chính 2009 là 1400 tỷ USD, tương đương 9,9% GDP. Ở Việt Nam, thâm hụt ngân sách sau khi phát hành các gói kích cầu cũng ở mức báo động. Sự tăng lên trong thâm hụt ngân sách không những làm cho tình hình nợ quốc gia trở nên trầm trọng mà còn tác động đến các yếu tố vĩ mô quan trọng khác như cán cân TKVL, lãi suất thực hay tỷ giá hối đoái thực.
2.1. Ảnh Hưởng Của Thâm Hụt Ngân Sách Đến Kinh Tế Vĩ Mô VN
Liên quan đến TKVL, các nhà nghiên cứu đều cho rằng thâm hụt TKVL xuất phát từ sự mất cân bằng trong kinh tế vĩ mô và ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế dài hạn. Một trong các biện pháp kiểm soát thâm hụt TKVL là thông qua chính sách tài khóa. Tuy nhiên theo mô hình lý thuyết Keynes 1936, mối quan hệ giữa thâm hụt TKVL và thâm hụt NSNN là cùng chiều.
2.2. Lý Thuyết Thâm Hụt Kép và Đối Nghịch Tại Việt Nam
Lý thuyết thâm hụt kép cho rằng một sự gia tăng trong thâm hụt ngân sách sẽ gây ra một sự gia tăng trong thâm hụt TKVL thông qua sự gia tăng giá trị đồng nội tệ và ngược lại. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây của Soyoung Kim, Nouriel Roubini 2008 ở Mỹ cho rằng có sự biến động trái chiều giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL, tức là khi thâm hụt NSNN tăng lên thì TKVL được cải thiện. Dữ liệu từ Quý 1 – 1994 đến Quý 1 - 2014 ở Việt Nam, tác giả nhận thấy có một số thời kỳ có sự biến động trái chiều giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL.
III. Cách Phân Tích Tác Động Chính Sách Tài Khóa 58 ký tự
Với mục đích làm rõ mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và tài khoản vãng lai, nghiên cứu đi sâu vào nghiên cứu thực nghiệm tác động của các cú sốc tài khóa lên TKVL với tên đề tài “Bộ đôi thâm hụt hay biến động trái chiều – Ngân sách Nhà nước, Tài khoản vãng lai và Tỷ giá hối đoái thực ở Việt Nam”. Bài nghiên cứu nhằm trả lời câu hỏi về mối quan hệ giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL ở Việt Nam, giúp nhà hoạch định kinh tế có cái nhìn rõ ràng hơn để đưa ra chính sách vĩ mô phù hợp.
3.1. Mục Tiêu và Câu Hỏi Nghiên Cứu Về Thâm Hụt NSNN
Bài nghiên cứu tập trung giải quyết các vấn đề sau: Tồn tại bộ đôi thâm hụt hay bộ đôi đối nghịch giữa NSNN và TKVL? Các cú sốc thâm hụt NSNN tác động như thế nào đến từng thành phần của TKVL và tỷ giá hối đoái thực? Đối tượng nghiên cứu là NSNN, TKVL, tỷ giá hối đoái thực và mối quan hệ giữa ba yếu tố này, đặc biệt quan tâm đến tác động giữa NSNN và TKVL theo lý thuyết Bộ đôi thâm hụt hay Bộ đôi đối nghịch.
3.2. Phạm Vi Nghiên Cứu và Phương Pháp Sử Dụng
Phạm vi nghiên cứu được thể hiện qua không gian và thời gian: Không gian nghiên cứu: Mối quan hệ giữa NSNN và TKVL trên lãnh thổ Việt Nam. Thời gian nghiên cứu: Xem xét tương quan này từ Quý 1 - 1994 đến hết Quý 1 - 2014. Phương pháp nghiên cứu sử dụng đầu tiên là phương pháp định tính nhằm nhận dạng mối quan hệ giữa thâm hụt NSNN và thâm hụt TKVL dựa theo kết quả của các bài nghiên cứu trước. Sau đó sử dụng phương pháp phân tích định lượng, cụ thể là mô hình VAR để kiểm định tương tác giữa các biến số này.
IV. Mô Hình Lý Thuyết và Kết Quả Thâm Hụt 51 ký tự
Thông thường, chúng ta ủng hộ quan điểm thâm hụt sẽ gây tác động tiêu cực. Nhưng thực tế không hẳn vậy, khi thâm hụt ngân sách là do chi đầu tư phát triển, Nhà nước dựa vào nguồn vốn nước ngoài như ODA, FDI để đáp ứng nhu cầu chi tiêu thì trạng thái thâm hụt đó là tốt, vì đó là động thái chủ động của Chính phủ dựa vào nguồn lực bên ngoài để phát triển kinh tế nước nhà. Ngược lại, nếu thâm hụt ngân sách là do không đáp ứng đủ nhu cầu chi thường xuyên, hoặc chi đầu tư vào những dự án không hiệu quả gây lãng phí nguồn lực quốc gia thì trạng thái này không tốt, kết quả là Chính phủ phải đi vay nợ nước ngoài, từ đó làm gia tăng gánh nặng nợ nước ngoài và không có nguồn thu trong tương lai để chi trả.
4.1. Phân Loại Thâm Hụt TKVL Tốt Hay Xấu
Về phía TKVL, nếu xét một cách tổng quát thì TKVL bao gồm xuất khẩu, nhập khẩu, thu nhập yếu tố ròng từ nước ngoài và chuyển nhượng ròng. Nhưng phần lớn thâm hụt này là do thâm hụt thương mại gây ra, tình trạng này xuất hiện khi xuất khẩu nhỏ hơn nhập khẩu. Vậy vấn đề thâm hụt TKVL tốt hay xấu? Câu trả lời là tùy thuộc vào tình hình kinh tế vĩ mô, cũng như phụ thuộc vào tình hình tài khoản vốn.
4.2. Quan Niệm Sai Lầm Về Thâm Hụt TKVL Tại Việt Nam
Có một điểm cần nhấn mạnh là bản thân việc thâm hụt này về nguyên tắc là không tốt và cũng không xấu. Để đưa ra một nhận xét về mức độ thâm hụt TKVL của một quốc gia, chúng ta cần phải xem xét từng trường hợp cụ thể, không thể chỉ nhìn vào con số thâm hụt/thặng dư thương mại (hay thâm hụt/thặng dư TKVL) để cho rằng tốt hay xấu. Tuy nhiên, có một quan niệm phổ biến không chỉ ở Việt Nam là thâm hụt TKVL là không tốt, thể hiện một nền kinh tế yếu kém và ngược lại thặng dư TKVL thể hiện một nền kinh tế có khả năng cạnh tranh tốt.
V. Kết Quả Chính và Tương Lai Nghiên Cứu 51 ký tự
Kết quả nghiên cứu này cung cấp bằng chứng về mối quan hệ đối nghịch giữa thâm hụt NSNN và tài khoản vãng lai ở Việt Nam, đi ngược lại lý thuyết thâm hụt kép thường thấy. Điều này mở ra hướng nghiên cứu mới về sự phù hợp của các lý thuyết kinh tế quốc tế trong bối cảnh đặc thù của Việt Nam. Nghiên cứu này có thể được sử dụng làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về tác động của chính sách tài khóa và tiền tệ đến các yếu tố vĩ mô khác của nền kinh tế Việt Nam.
5.1. Hàm Ý Chính Sách và Khuyến Nghị Cho Việt Nam
Từ kết quả nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách có thể xem xét điều chỉnh chính sách tài khóa một cách linh hoạt hơn, không nhất thiết phải quá lo ngại về tác động tiêu cực của thâm hụt NSNN lên TKVL. Tuy nhiên, cần thận trọng trong việc đánh giá các yếu tố khác ảnh hưởng đến TKVL, như tỷ giá hối đoái, lạm phát, và nợ công.
5.2. Hạn Chế Nghiên Cứu và Hướng Phát Triển
Nghiên cứu này có một số hạn chế, như phạm vi thời gian nghiên cứu còn ngắn, chưa xem xét đầy đủ các yếu tố ngoại sinh ảnh hưởng đến NSNN và TKVL. Trong tương lai, có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các mô hình phức tạp hơn để có cái nhìn toàn diện hơn về mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và tài khoản vãng lai ở Việt Nam.
