Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013, việc xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia trở thành nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, với dân số trên 300.000 người và mạng lưới 26 trường tiểu học công lập, đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội và giáo dục. Từ năm 2010 đến nay, mỗi năm đều có trường tiểu học được công nhận đạt chuẩn quốc gia, tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn như cơ sở vật chất chưa đồng bộ, thiết bị dạy học còn nghèo nàn, đội ngũ giáo viên mất cân đối và công tác xã hội hóa giáo dục chưa hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 26 trường tiểu học công lập, 60 cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên trong năm học 2016-2017. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện hệ thống chuẩn quốc gia, nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục, đồng thời hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho thành phố và tỉnh Bình Định.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình xây dựng trường chuẩn quốc gia. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã xác định. Quản lý nhà trường bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đồng thời sử dụng thông tin làm nền tảng cho các quyết định quản lý.

  • Mô hình chuẩn quốc gia về trường tiểu học: Theo Thông tư số 59/2012/TT-BGDĐT, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức quản lý nhà trường; đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh; cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục. Mỗi tiêu chuẩn có các yêu cầu cụ thể ở mức độ 1 và 2, đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, chuẩn quốc gia, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, xây dựng trường chuẩn quốc gia.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp lý luận: Phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa các cơ sở lý luận về quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.

  • Phương pháp thực tiễn: Điều tra khảo sát bằng phiếu điều tra và phỏng vấn sâu với 60 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng) của 26 trường tiểu học công lập trên địa bàn thành phố Quy Nhơn; phỏng vấn chuyên viên và lãnh đạo phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố. Thời gian khảo sát trong năm học 2016-2017.

  • Phương pháp thống kê toán học: Xử lý số liệu khảo sát, phân tích tỷ lệ, đánh giá thực trạng và so sánh các chỉ số quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ 26 trường tiểu học công lập và 60 cán bộ quản lý, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm phản ánh chính xác thực trạng quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia còn thấp: Đến năm 2017, mới có khoảng 38,46% trường tiểu học trên địa bàn thành phố Quy Nhơn được công nhận đạt chuẩn quốc gia, thấp hơn so với kế hoạch đề ra.

  2. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên: Tổng số cán bộ, giáo viên tiểu học là 826 người, trong đó 100% đạt chuẩn trình độ đào tạo, với 90,07% đạt trình độ trên chuẩn. Kết quả xếp loại cán bộ quản lý có 86,67% đạt loại xuất sắc và khá; giáo viên có 98,3% đạt loại khá và xuất sắc, chỉ 0,9% trung bình.

  3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học còn hạn chế: Mặc dù số phòng học đủ đáp ứng số lớp, nhưng nhiều trường còn thiếu phòng chức năng, sân chơi và thiết bị dạy học hiện đại, đặc biệt ở các vùng ven ngoại thành. Diện tích sân chơi chưa đạt chuẩn tối thiểu 6m2/học sinh theo quy định.

  4. Công tác xã hội hóa giáo dục chưa phát huy hiệu quả: Việc huy động nguồn lực xã hội để đầu tư cơ sở vật chất và hỗ trợ giáo dục còn hạn chế, do nhiều phụ huynh và tổ chức chưa tích cực tham gia.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nguồn kinh phí đầu tư còn hạn hẹp, tiến độ xây dựng trường chuẩn quốc gia bị kéo dài, đội ngũ cán bộ quản lý chưa đồng đều về năng lực quản lý chuyên môn, và công tác xã hội hóa giáo dục chưa được quan tâm đúng mức. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác như Đà Nẵng hay Vĩnh Phúc, thành phố Quy Nhơn có tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia thấp hơn, phản ánh sự cần thiết phải có các biện pháp quản lý hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ trường đạt chuẩn theo từng năm, bảng phân loại cán bộ quản lý và giáo viên theo chuẩn, cũng như sơ đồ thể hiện mức độ đầu tư cơ sở vật chất theo từng tiêu chuẩn. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ và tăng cường xã hội hóa giáo dục sẽ góp phần cải thiện tiến độ và chất lượng xây dựng trường chuẩn quốc gia, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về ý nghĩa và lợi ích của việc xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia đến cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh và cộng đồng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường thực hiện.

  2. Lập kế hoạch xây dựng trường chuẩn quốc gia chi tiết, khả thi với lộ trình cụ thể từng năm, phân bổ nguồn lực hợp lý, ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học. Thời gian xây dựng kế hoạch trong quý I năm học, do Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường chủ trì.

  3. Bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên theo chuẩn quốc gia, tập trung vào kỹ năng quản lý, phương pháp giảng dạy hiện đại và kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học. Thời gian tổ chức các khóa bồi dưỡng định kỳ hàng năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo thực hiện.

  4. Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, huy động nguồn lực từ cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Thời gian triển khai liên tục, có kế hoạch cụ thể hàng năm, do UBND thành phố và Phòng Giáo dục chủ trì.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát việc thực hiện xây dựng trường chuẩn quốc gia, đảm bảo tiến độ và chất lượng theo tiêu chuẩn quy định. Thực hiện kiểm tra định kỳ 2 lần/năm, do Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nhận diện các khó khăn, thuận lợi trong quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia, từ đó áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả, nâng cao năng lực lãnh đạo và tổ chức thực hiện.

  2. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường tiểu học: Áp dụng các biện pháp quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá hiệu quả công tác xây dựng trường chuẩn.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố, tỉnh: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch hỗ trợ, kiểm tra giám sát và hướng dẫn các trường tiểu học trong việc xây dựng và duy trì chuẩn quốc gia.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục và xây dựng trường chuẩn quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là gì?
    Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là trường đáp ứng đầy đủ 5 tiêu chuẩn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, bao gồm tổ chức quản lý, đội ngũ cán bộ giáo viên, cơ sở vật chất, quan hệ nhà trường-gia đình-xã hội và kết quả giáo dục, nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện.

  2. Tại sao việc xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia lại quan trọng?
    Việc xây dựng trường chuẩn quốc gia giúp nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn hóa cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên, tạo môi trường học tập hiện đại, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia tại Quy Nhơn là gì?
    Khó khăn gồm nguồn kinh phí hạn chế, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên chưa đồng đều về năng lực, công tác xã hội hóa giáo dục chưa hiệu quả, tiến độ xây dựng trường chuẩn còn chậm.

  4. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả xây dựng trường chuẩn?
    Các biện pháp gồm tăng cường tuyên truyền, lập kế hoạch chi tiết, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giáo viên, đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát thực hiện.

  5. Làm thế nào để huy động nguồn lực xã hội tham gia xây dựng trường chuẩn quốc gia?
    Thông qua tuyên truyền nâng cao nhận thức, xây dựng cơ chế phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng, tổ chức các hoạt động vận động tài trợ, khen thưởng và công khai minh bạch nguồn lực huy động được.

Kết luận

  • Quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia tại thành phố Quy Nhơn còn nhiều khó khăn, đặc biệt về cơ sở vật chất và công tác xã hội hóa giáo dục.
  • Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên có trình độ chuẩn và trên chuẩn cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Việc xây dựng trường chuẩn quốc gia cần được thực hiện theo kế hoạch chi tiết, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, nhà trường và cộng đồng.
  • Các biện pháp quản lý đề xuất tập trung vào tuyên truyền, bồi dưỡng đội ngũ, xã hội hóa giáo dục và kiểm tra giám sát nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng trường chuẩn.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và các cơ quan liên quan tham khảo, áp dụng trong công tác quản lý và phát triển giáo dục tiểu học tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên, nhằm thúc đẩy tiến độ xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn thành phố Quy Nhơn.