Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) trở thành một xu hướng tất yếu và có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại các ngân hàng thương mại như Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) – Chi nhánh Lạch Tray, dịch vụ TTKDTM đã được triển khai và phát triển trong giai đoạn 2013-2017 với nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế về tính đa dạng, ổn định và mức độ thu hút khách hàng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa lý luận về dịch vụ TTKDTM, phân tích thực trạng phát triển dịch vụ tại BIDV Chi nhánh Lạch Tray trong giai đoạn 2013-2017, đánh giá các hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các biện pháp phát triển dịch vụ nhằm mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng cung ứng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động dịch vụ TTKDTM trong nước tại BIDV Chi nhánh Lạch Tray, một trong những chi nhánh có vị trí chiến lược tại thành phố Hải Phòng.

Việc phát triển dịch vụ TTKDTM không chỉ giúp tăng tốc độ luân chuyển vốn, giảm chi phí xã hội mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, tăng nguồn thu cho ngân hàng và mang lại tiện ích cho khách hàng. Theo số liệu thống kê, doanh số thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Lạch Tray đã tăng trưởng mạnh mẽ qua các năm, với lợi nhuận trước thuế năm 2017 đạt 46,10 tỷ đồng, tăng 277,25% so với năm 2016. Điều này khẳng định tầm quan trọng và tính cấp thiết của việc nghiên cứu các biện pháp phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch vụ ngân hàng và phát triển dịch vụ TTKDTM, trong đó có:

  • Lý thuyết về dịch vụ ngân hàng: Dịch vụ TTKDTM được hiểu là sản phẩm dịch vụ ngân hàng cung cấp cho khách hàng nhằm thực hiện các giao dịch thanh toán không sử dụng tiền mặt, bao gồm các hình thức như thanh toán bằng séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng và thanh toán điện tử.

  • Lý thuyết phát triển dịch vụ: Phát triển dịch vụ TTKDTM là quá trình tăng trưởng về quy mô và nâng cao chất lượng dịch vụ, thể hiện qua các chỉ tiêu định lượng như doanh số thanh toán, thu nhập từ dịch vụ, số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ, số lượng máy ATM và POS, cũng như các chỉ tiêu định tính như mức độ hài lòng, an toàn và tiện ích dịch vụ.

  • Các khái niệm chính: Thanh toán không dùng tiền mặt, dịch vụ ngân hàng điện tử, ủy nhiệm chi (UNC), ủy nhiệm thu (UNT), thẻ thanh toán, Mobile Banking, Internet Banking, ví điện tử, an toàn và bảo mật trong thanh toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp:

  • Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp các văn bản pháp luật như Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư 46/2014/NHNN, các báo cáo hoạt động kinh doanh của BIDV Chi nhánh Lạch Tray giai đoạn 2013-2017.

  • Thu thập dữ liệu sơ cấp: Số liệu, biểu đồ, bảng biểu do tác giả trực tiếp thu thập tại BIDV Chi nhánh Lạch Tray với sự đồng ý của Ban Giám đốc.

  • Phân tích thống kê: Sử dụng các chỉ tiêu định lượng như mức tăng trưởng doanh số thanh toán, thu nhập từ dịch vụ, số lượng khách hàng, doanh số từng loại hình thanh toán để đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ.

  • Phân tích so sánh và tổng hợp: So sánh kết quả hoạt động qua các năm, đối chiếu với kinh nghiệm phát triển dịch vụ của các ngân hàng khác như Vietcombank, Vietinbank, Agribank để rút ra bài học và đề xuất giải pháp phù hợp.

  • Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu hoạt động của BIDV Chi nhánh Lạch Tray trong giai đoạn 2013-2017, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt: Doanh số thanh toán bằng séc tại BIDV Lạch Tray tăng từ 149,28 tỷ đồng năm 2013 lên 719,44 tỷ đồng năm 2017, tương ứng tốc độ tăng trung bình hàng năm khoảng 47,21% đến 63,46%. Doanh số thanh toán bằng ủy nhiệm chi (UNC) cũng tăng mạnh, từ mức thấp năm 2013 lên 2.493,64 tỷ đồng năm 2017, với tốc độ tăng trung bình trên 50% mỗi năm.

  2. Doanh số thanh toán bằng thẻ ngân hàng: Tăng từ 106,48 tỷ đồng năm 2013 lên 655,26 tỷ đồng năm 2017, tốc độ tăng trung bình khoảng 46,25% đến 100,87% trong các năm đầu và duy trì mức tăng gần 30% những năm sau đó.

  3. Thu nhập từ hoạt động dịch vụ thanh toán: Thu nhập từ dịch vụ tại BIDV Lạch Tray tăng từ 10,77 tỷ đồng năm 2014 lên 27,19 tỷ đồng năm 2017, tương ứng mức tăng 10,53% năm cuối giai đoạn.

  4. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTKDTM: Số lượng khách hàng tăng đều qua các năm, phản ánh sự tin tưởng và mở rộng phạm vi sử dụng dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về doanh số và thu nhập từ dịch vụ TTKDTM tại BIDV Chi nhánh Lạch Tray phản ánh hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ hiện đại, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng mạng lưới phân phối. Việc triển khai các dịch vụ ngân hàng điện tử như BIDV Business Online, BIDV Mobile và BIDV Online đã góp phần nâng cao tiện ích, tính an toàn và nhanh chóng trong giao dịch, thu hút khách hàng sử dụng dịch vụ.

So với các ngân hàng lớn như Vietcombank, Vietinbank và Agribank, BIDV Lạch Tray đã học hỏi và áp dụng nhiều kinh nghiệm phát triển dịch vụ, đồng thời chú trọng đến việc bảo mật và an toàn giao dịch, phù hợp với quy định pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế như mức độ đa dạng dịch vụ chưa cao, một số khách hàng còn e ngại sử dụng dịch vụ do thói quen thanh toán tiền mặt, trình độ dân trí chưa đồng đều và hạn chế về hạ tầng công nghệ tại một số khu vực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng doanh số từng loại hình thanh toán, bảng so sánh thu nhập dịch vụ qua các năm và sơ đồ cơ cấu tổ chức để minh họa sự phối hợp giữa các phòng ban trong phát triển dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt, kỹ năng giao tiếp và tư vấn khách hàng nhằm nâng cao trải nghiệm dịch vụ. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng nhân sự BIDV Chi nhánh Lạch Tray.

  2. Tăng cường ứng dụng công nghệ hiện đại: Đầu tư nâng cấp hệ thống CNTT, mở rộng mạng lưới ATM, POS, phát triển các ứng dụng thanh toán di động và ví điện tử để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Thời gian thực hiện: 12-24 tháng; Chủ thể: Ban Công nghệ thông tin và Ban Giám đốc.

  3. Đẩy mạnh hoạt động marketing và truyền thông: Triển khai các chương trình khuyến mãi, ưu đãi, quảng bá dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt nhằm nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng mới, đặc biệt là nhóm khách hàng tiềm năng chưa sử dụng dịch vụ. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Phòng Marketing và Ban Giám đốc.

  4. Hoàn thiện các dịch vụ thanh toán: Rà soát, đơn giản hóa thủ tục, nâng cao tính tiện lợi và an toàn của các dịch vụ thanh toán như UNC, UNT, thẻ ngân hàng, thanh toán điện tử để tăng tính cạnh tranh và thu hút khách hàng. Thời gian thực hiện: 6-18 tháng; Chủ thể: Phòng Dịch vụ khách hàng và Ban Giám đốc.

  5. Hạn chế rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt: Xây dựng hệ thống kiểm soát rủi ro chặt chẽ, tăng cường bảo mật thông tin, áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật thẻ chip EMV và công nghệ OTP để bảo vệ khách hàng và ngân hàng. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Quản lý rủi ro và Ban Công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ngân hàng thương mại và các chi nhánh ngân hàng: Giúp các đơn vị này hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp phát triển dịch vụ TTKDTM, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp để nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về ngân hàng và tài chính: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật nhằm thúc đẩy phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt an toàn, hiệu quả.

  3. Các doanh nghiệp và tổ chức kinh tế: Hiểu rõ lợi ích và cách thức sử dụng dịch vụ TTKDTM để tối ưu hóa hoạt động thanh toán, giảm chi phí và tăng tính minh bạch trong giao dịch.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh và chuyên gia trong lĩnh vực quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, giảng dạy và phát triển các đề tài liên quan đến dịch vụ ngân hàng và thanh toán điện tử.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt là gì?
    Dịch vụ TTKDTM là các hình thức thanh toán qua tài khoản ngân hàng hoặc các phương tiện điện tử mà không sử dụng tiền mặt, bao gồm thanh toán bằng séc, ủy nhiệm chi, thẻ ngân hàng, và các dịch vụ ngân hàng điện tử như Mobile Banking, Internet Banking.

  2. Tại sao BIDV Chi nhánh Lạch Tray cần phát triển dịch vụ TTKDTM?
    Phát triển dịch vụ TTKDTM giúp tăng doanh số thanh toán, thu nhập từ dịch vụ, mở rộng mạng lưới khách hàng, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng xu hướng hiện đại hóa thanh toán trong nền kinh tế số.

  3. Những hạn chế chính trong phát triển dịch vụ TTKDTM tại BIDV Lạch Tray là gì?
    Hạn chế gồm tính đa dạng dịch vụ chưa cao, mức độ ổn định và thu hút khách hàng còn hạn chế, thói quen sử dụng tiền mặt phổ biến, trình độ dân trí chưa đồng đều và một số hạn chế về công nghệ.

  4. Các biện pháp nào được đề xuất để phát triển dịch vụ TTKDTM?
    Các biện pháp gồm nâng cao chất lượng nhân viên, ứng dụng công nghệ hiện đại, đẩy mạnh marketing, hoàn thiện dịch vụ, và tăng cường kiểm soát rủi ro nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả.

  5. Làm thế nào để khách hàng yên tâm sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt?
    Ngân hàng cần đảm bảo tính an toàn, bảo mật thông tin, minh bạch giao dịch, đồng thời cung cấp các tiện ích, ưu đãi và hỗ trợ khách hàng kịp thời để tạo niềm tin và thu hút khách hàng sử dụng dịch vụ.

Kết luận

  • Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Chi nhánh Lạch Tray đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ về doanh số, thu nhập và số lượng khách hàng trong giai đoạn 2013-2017.
  • Việc ứng dụng công nghệ hiện đại và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của dịch vụ TTKDTM.
  • Còn tồn tại một số hạn chế về tính đa dạng dịch vụ, mức độ ổn định và thu hút khách hàng, cần có các biện pháp cải thiện kịp thời.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nhân viên, ứng dụng công nghệ, marketing, hoàn thiện dịch vụ và kiểm soát rủi ro nhằm phát triển bền vững dịch vụ TTKDTM.
  • Khuyến nghị BIDV Chi nhánh Lạch Tray tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược phát triển dịch vụ trong các năm tiếp theo để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng và xu thế phát triển của thị trường.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu để cập nhật các xu hướng mới trong lĩnh vực thanh toán không dùng tiền mặt nhằm giữ vững vị thế cạnh tranh và phát triển bền vững.