Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ, việc thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả, an toàn và tiện lợi trong các giao dịch tài chính. Tại Việt Nam, tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ khoảng 30% năm 2015 lên trên 70% năm 2019, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các dịch vụ thanh toán điện tử. Ngành y tế, với đặc thù quy trình khám chữa bệnh phức tạp và nhu cầu thanh toán viện phí lớn, cũng đang hướng tới việc ứng dụng TTKDTM nhằm giảm thiểu thời gian chờ đợi, đơn giản hóa thủ tục và nâng cao chất lượng phục vụ.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển thanh toán viện phí không dùng tiền mặt tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2019-2021. Mục tiêu cụ thể bao gồm phân tích cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán viện phí KDTM và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy ứng dụng hình thức thanh toán này tại bệnh viện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa, một bệnh viện hạng I với quy mô 1.200 giường, phục vụ gần 4 triệu dân trong tỉnh.

Việc phát triển thanh toán viện phí KDTM không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính bệnh viện mà còn giảm thiểu rủi ro trong giao dịch tiền mặt, đồng thời tạo thuận lợi cho người bệnh và người nhà trong quá trình khám chữa bệnh. Đây cũng là một bước tiến quan trọng trong công cuộc chuyển đổi số ngành y tế, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế số và cải cách hành chính của Chính phủ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm:

  • Lý thuyết về thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM): Định nghĩa TTKDTM là hình thức thanh toán qua các phương tiện khác ngoài tiền mặt như tài khoản ngân hàng, thẻ tín dụng, ví điện tử, mã QR, được thực hiện thông qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. TTKDTM giúp giảm thiểu chi phí xã hội, tăng tính an toàn và hiệu quả trong giao dịch.

  • Mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ thanh toán: Áp dụng bộ tiêu chí SERVQUAL gồm năm khía cạnh chính: độ tin cậy, sự đảm bảo, tính hữu hình, sự thấu cảm và trách nhiệm, nhằm đánh giá sự hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ thanh toán viện phí KDTM.

  • Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển thanh toán viện phí KDTM: Bao gồm chỉ tiêu định lượng như tổng thu viện phí từ TTKDTM, tỷ trọng tổng thu viện phí từ TTKDTM trong tổng thu viện phí, số lượng khách hàng mở tài khoản và sử dụng dịch vụ, mức độ đầu tư cơ sở hạ tầng; và chỉ tiêu định tính như sự đa dạng sản phẩm dịch vụ và mức độ hài lòng của khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát thực tiễn tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2019-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu thu viện phí và thanh toán không dùng tiền mặt của bệnh viện trong ba năm này.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ các bộ phận chức năng của bệnh viện, các báo cáo hoạt động thanh toán viện phí, các văn bản pháp luật liên quan đến TTKDTM, cùng các tài liệu nghiên cứu, giáo trình chuyên ngành.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả để tổng hợp, trình bày số liệu; phương pháp đồ thị để minh họa xu hướng và so sánh các chỉ tiêu qua các năm; phương pháp so sánh số tuyệt đối và tương đối để đánh giá mức độ tăng trưởng và tỷ trọng các chỉ tiêu; đồng thời sử dụng phương pháp tổng hợp, đánh giá và nhận xét để rút ra kết luận.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu từ năm 2019 đến năm 2021, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển thanh toán viện phí KDTM tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng tổng thu viện phí từ TTKDTM: Tổng thu viện phí qua hình thức không dùng tiền mặt tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa tăng trưởng đều đặn trong giai đoạn 2019-2021, với mức tăng trưởng trên 50% năm 2020 so với năm 2019, phản ánh sự gia tăng nhanh chóng của người bệnh sử dụng các phương thức thanh toán điện tử.

  2. Tỷ trọng thanh toán viện phí KDTM trong tổng thu viện phí: Tỷ trọng này tăng từ khoảng 15% năm 2019 lên gần 30% năm 2021, cho thấy sự chuyển dịch tích cực từ thanh toán tiền mặt sang thanh toán không dùng tiền mặt tại bệnh viện.

  3. Số lượng khách hàng mở tài khoản và sử dụng dịch vụ: Số lượng khách hàng sử dụng thanh toán viện phí KDTM tăng khoảng 40% mỗi năm, đồng thời số lượng khách hàng mở tài khoản ngân hàng liên kết với bệnh viện cũng tăng mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán điện tử.

  4. Đầu tư cơ sở hạ tầng: Chi phí đầu tư cho hệ thống thanh toán viện phí không dùng tiền mặt tại bệnh viện tăng trung bình 25% mỗi năm, bao gồm trang thiết bị máy tính, máy in, thiết bị đầu đọc thẻ và nâng cấp phần mềm tích hợp với ngân hàng và các tổ chức trung gian thanh toán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự tăng trưởng này là do sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo bệnh viện, sự phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán, cùng với việc nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen thanh toán của người dân. So với các bệnh viện lớn như Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh hay Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa đã có những bước tiến đáng kể nhưng vẫn còn tiềm năng phát triển lớn.

Việc đầu tư cơ sở hạ tầng và đào tạo nhân sự chuyên môn đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm thiểu thời gian chờ đợi thanh toán, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong giao dịch tiền mặt. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng tổng thu viện phí từ TTKDTM và tỷ trọng thanh toán không dùng tiền mặt qua các năm cho thấy sự chuyển dịch tích cực trong hành vi thanh toán của người bệnh.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế như thói quen sử dụng tiền mặt còn phổ biến, chi phí giao dịch qua các kênh thanh toán điện tử còn cao, và một số khách hàng chưa quen với công nghệ thanh toán hiện đại. Những khó khăn này cần được khắc phục để thúc đẩy phát triển thanh toán viện phí không dùng tiền mặt hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông và đào tạo: Tổ chức các chương trình truyền thông, tư vấn trực tiếp cho bệnh nhân và người nhà về lợi ích và cách sử dụng các hình thức thanh toán viện phí không dùng tiền mặt. Đào tạo nhân viên y tế, kế toán và nhân viên hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao năng lực phục vụ và hướng dẫn khách hàng.

  2. Mở rộng đa dạng hình thức thanh toán: Phát triển thêm các phương thức thanh toán như ví điện tử, mã QR, thẻ khám chữa bệnh tích hợp ngân hàng, nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người bệnh, đặc biệt là các đối tượng chưa có tài khoản ngân hàng.

  3. Nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ: Đầu tư trang thiết bị hiện đại, nâng cấp phần mềm quản lý bệnh viện tích hợp với các hệ thống thanh toán điện tử, đảm bảo tính ổn định, an toàn và bảo mật thông tin thanh toán.

  4. Hợp tác với các ngân hàng và tổ chức trung gian: Đàm phán giảm phí giao dịch, xây dựng các chương trình ưu đãi, khuyến mãi nhằm khuyến khích người bệnh sử dụng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Đồng thời, phối hợp triển khai kết nối thanh toán viện phí trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia để mở rộng phạm vi phục vụ.

  5. Xây dựng chính sách hỗ trợ và khuyến khích: Ban lãnh đạo bệnh viện cần xây dựng các chính sách nội bộ hỗ trợ nhân viên và khách hàng trong việc sử dụng dịch vụ thanh toán viện phí KDTM, đồng thời có cơ chế đánh giá, khen thưởng cho các cá nhân, bộ phận thực hiện tốt.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Giúp hiểu rõ thực trạng, các chỉ tiêu đánh giá và giải pháp phát triển thanh toán viện phí không dùng tiền mặt, từ đó xây dựng kế hoạch và chính sách phù hợp cho bệnh viện mình.

  2. Nhân viên y tế và kế toán bệnh viện: Nắm bắt kiến thức về quy trình, công nghệ và kỹ năng phục vụ khách hàng trong thanh toán viện phí không dùng tiền mặt, nâng cao hiệu quả công việc và chất lượng dịch vụ.

  3. Các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và ngân hàng: Tham khảo để hiểu rõ nhu cầu, khó khăn và tiềm năng phát triển dịch vụ thanh toán viện phí tại các bệnh viện, từ đó thiết kế sản phẩm và dịch vụ phù hợp.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý y tế: Cung cấp cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn để phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo về thanh toán điện tử trong lĩnh vực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thanh toán viện phí không dùng tiền mặt là gì?
    Thanh toán viện phí không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán các dịch vụ y tế phát sinh tại bệnh viện thông qua các phương tiện thanh toán điện tử như chuyển khoản, thẻ ngân hàng, ví điện tử, mã QR, thay vì sử dụng tiền mặt trực tiếp.

  2. Lợi ích của thanh toán viện phí không dùng tiền mặt đối với bệnh nhân?
    Giúp giảm thời gian chờ đợi, đơn giản hóa thủ tục, tránh rủi ro mất mát tiền mặt, thuận tiện thanh toán qua thiết bị di động hoặc từ xa, đồng thời tăng tính minh bạch và an toàn trong giao dịch.

  3. Những khó khăn khi triển khai thanh toán viện phí không dùng tiền mặt tại bệnh viện?
    Bao gồm thói quen sử dụng tiền mặt còn phổ biến, chi phí giao dịch qua các kênh thanh toán điện tử còn cao, hạn chế về cơ sở hạ tầng công nghệ và nhân lực, cũng như sự e ngại về bảo mật thông tin của một số khách hàng.

  4. Các hình thức thanh toán viện phí không dùng tiền mặt phổ biến hiện nay?
    Chuyển khoản ngân hàng, thanh toán qua máy POS sử dụng thẻ quốc tế và nội địa, ví điện tử, thẻ khám chữa bệnh thông minh tích hợp ngân hàng, và thanh toán qua mã QR code.

  5. Làm thế nào để bệnh viện nâng cao tỷ lệ thanh toán viện phí không dùng tiền mặt?
    Bệnh viện cần tăng cường truyền thông, đa dạng hóa hình thức thanh toán, nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ, hợp tác chặt chẽ với các ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán, đồng thời xây dựng chính sách hỗ trợ và khuyến khích người dùng.

Kết luận

  • Thanh toán viện phí không dùng tiền mặt tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa đã có sự phát triển tích cực trong giai đoạn 2019-2021 với mức tăng trưởng tổng thu trên 50% và tỷ trọng thanh toán không dùng tiền mặt gần 30% năm 2021.
  • Việc đầu tư cơ sở hạ tầng, đào tạo nhân sự và phối hợp với các ngân hàng là những yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của dịch vụ thanh toán viện phí KDTM.
  • Các khó khăn như thói quen sử dụng tiền mặt, chi phí giao dịch và hạn chế về công nghệ cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả triển khai.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường truyền thông, đa dạng hóa hình thức thanh toán, nâng cấp hạ tầng và hợp tác với các đối tác thanh toán.
  • Tiếp tục theo dõi, đánh giá và mở rộng phạm vi nghiên cứu trong các năm tiếp theo để hoàn thiện và phát triển dịch vụ thanh toán viện phí không dùng tiền mặt tại bệnh viện.

Hành động tiếp theo: Lãnh đạo bệnh viện và các bên liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen thanh toán của người bệnh, hướng tới mô hình bệnh viện thông minh và hiện đại.