Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh các đơn vị sự nghiệp công lập ngày càng chú trọng đến công tác quản lý thu nhập nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho viên chức, người lao động (VC, NLĐ), việc hoàn thiện công tác này trở nên cấp thiết. Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng (BVTEHP) là một trong những đơn vị sự nghiệp công lập có quy mô lớn với hơn 600 cán bộ nhân viên, hoạt động trong lĩnh vực y tế chuyên khoa nhi. Giai đoạn 2018 – 2022, BVTEHP đã trải qua nhiều biến động về nhân lực, tài chính và hoạt động chuyên môn, trong đó công tác quản lý thu nhập đóng vai trò quan trọng trong việc giữ chân và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng công tác quản lý thu nhập đối với VC, NLĐ tại BVTEHP trong giai đoạn 2018 – 2022, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu nhập, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của bệnh viện. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các nội dung về tiền lương, thu nhập ngoài lương, các chính sách đãi ngộ, cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của VC, NLĐ tại BVTEHP. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho lãnh đạo bệnh viện và các cơ quan quản lý trong việc xây dựng chính sách thu nhập phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người lao động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thu nhập trong đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào:

  • Khái niệm tiền lương và thu nhập: Tiền lương được hiểu là khoản tiền cố định trả cho người lao động theo thời gian hoặc công việc, trong khi thu nhập bao gồm tiền lương và các khoản thu nhập ngoài lương như thưởng, phụ cấp, trợ cấp.

  • Chức năng và vai trò của thu nhập: Thu nhập không chỉ là thước đo giá trị sức lao động mà còn là công cụ kích thích sản xuất, tái sản xuất sức lao động và tích lũy vốn.

  • Phân loại thu nhập: Thu nhập được chia thành thu nhập từ lương (lương cơ bản, phụ cấp) và thu nhập ngoài lương (thu nhập tăng thêm, thưởng lễ tết, trợ cấp khác).

  • Nguyên tắc quản lý thu nhập: Bao gồm lập kế hoạch quỹ tiền lương, tổ chức chi trả, kiểm tra và đánh giá hiệu quả công tác quản lý thu nhập.

  • Các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý thu nhập: Thu nhập bình quân, tổng quỹ lương kế hoạch, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch quỹ tiền lương, tỷ lệ tổng thu nhập trên tổng doanh thu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm báo cáo tài chính, số liệu thống kê từ BVTEHP, các văn bản pháp luật liên quan như Bộ luật Lao động 2019, Nghị định 60/2021/NĐ-CP, các tài liệu nghiên cứu trước đây và các quy định của Bộ Y tế, Sở Y tế Hải Phòng.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp với viên chức, người lao động và lãnh đạo BVTEHP về các vấn đề liên quan đến quản lý thu nhập.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để trình bày số liệu tuyệt đối, tương đối, bình quân; phương pháp so sánh để đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác quản lý thu nhập qua các năm.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với toàn bộ cán bộ làm công tác quản lý thu nhập tại BVTEHP và một mẫu đại diện viên chức, người lao động nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2018 – 2022, với việc thu thập và xử lý dữ liệu diễn ra trong năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn nhân lực và quỹ lương kế hoạch: Số lượng VC, NLĐ tại BVTEHP tăng từ 586 người năm 2018 lên 605 người năm 2021, giảm nhẹ còn 598 người năm 2022 do ảnh hưởng dịch Covid-19. Quỹ lương kế hoạch tăng từ 39.539 triệu đồng năm 2018 lên khoảng 52.000 triệu đồng năm 2022, tương ứng mức tăng khoảng 31,5%. Nguyên nhân chính là do tăng số lượng lao động, mức lương cơ sở và hệ số lương theo quy định.

  2. Cơ cấu thu nhập và nguồn thu: Tỷ trọng nguồn thu sự nghiệp chiếm từ 59,97% đến 72,41% tổng nguồn thu BVTEHP trong giai đoạn 2018 – 2022. Ngân sách nhà nước chiếm tỷ lệ rất thấp, từ 2,76% năm 2018 giảm còn 0,98% năm 2022. Thu nhập bình quân của VC, NLĐ có xu hướng tăng, tuy nhiên mức độ tăng không đồng đều giữa các nhóm chức danh.

  3. Hiệu quả công tác quản lý thu nhập: Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch quỹ tiền lương duy trì ở mức cao, trên 90% qua các năm. Tuy nhiên, công tác phân phối thu nhập tăng thêm còn chưa đồng đều, phụ thuộc nhiều vào kết quả hoạt động của từng khoa phòng và sự đánh giá hiệu suất công việc chưa hoàn toàn khách quan.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập: Các nhân tố bên ngoài như chính sách tài chính nhà nước, cơ chế tự chủ tài chính nhóm 2 của BVTEHP ảnh hưởng lớn đến khả năng chi trả thu nhập. Nhân tố bên trong gồm hệ thống đánh giá công việc, chính sách đãi ngộ, thu hút nhân tài và đào tạo phát triển nguồn nhân lực cũng tác động trực tiếp đến mức thu nhập và sự hài lòng của VC, NLĐ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy BVTEHP đã có những bước tiến đáng kể trong việc quản lý thu nhập, thể hiện qua sự tăng trưởng quỹ lương kế hoạch và cải thiện thu nhập bình quân của viên chức, người lao động. Tuy nhiên, sự giảm sút số lượng nhân lực năm 2022 và ảnh hưởng của dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến hoạt động chuyên môn và thu nhập của người lao động.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành y tế và đơn vị sự nghiệp công lập khác, BVTEHP có cơ chế tự chủ tài chính tương đối tốt, giúp tăng nguồn thu và cải thiện thu nhập cho người lao động. Tuy nhiên, việc phân phối thu nhập tăng thêm còn chưa thực sự công bằng và minh bạch, gây ảnh hưởng đến động lực làm việc của một số nhóm nhân viên.

Việc áp dụng các quy định pháp luật mới như Nghị định 60/2021/NĐ-CP đã tạo điều kiện thuận lợi cho BVTEHP trong việc xây dựng kế hoạch quỹ tiền lương và thu nhập ngoài lương, nhưng cũng đặt ra thách thức trong việc cân đối nguồn thu và chi trả hợp lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng quỹ lương kế hoạch, biểu đồ cơ cấu nguồn thu và bảng so sánh thu nhập bình quân theo nhóm chức danh để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống đánh giá công việc và hiệu suất lao động: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá công việc khoa học, minh bạch, dựa trên bản mô tả công việc cụ thể cho từng vị trí nhằm đảm bảo phân phối thu nhập tăng thêm công bằng, thúc đẩy động lực làm việc. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Xây dựng và cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ (QCCTNB): Rà soát, bổ sung và sửa đổi QCCTNB để phù hợp với quy định pháp luật mới và thực tiễn hoạt động, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong chi trả lương và thu nhập ngoài lương. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính kế toán và phòng Tổ chức cán bộ.

  3. Tăng cường đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ quản lý thu nhập: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý tài chính, kế toán tiền lương, kỹ năng mềm nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công tác quản lý thu nhập. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  4. Đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin và trang thiết bị hỗ trợ quản lý thu nhập: Áp dụng phần mềm quản lý nhân sự, tiền lương hiện đại để tự động hóa quy trình tính toán, theo dõi và báo cáo thu nhập, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Công nghệ thông tin.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát: Thiết lập các đoàn kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm đảm bảo việc thực hiện chính sách thu nhập đúng quy định, kịp thời phát hiện và xử lý các sai phạm. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ cơ chế quản lý thu nhập, từ đó xây dựng chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhân sự và tài chính.

  2. Phòng Tổ chức cán bộ và Tài chính kế toán các bệnh viện, cơ sở y tế: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện quy trình quản lý thu nhập, nâng cao năng lực chuyên môn và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

  3. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản trị nhân lực: Là tài liệu tham khảo quý giá về công tác quản lý thu nhập trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định pháp luật liên quan đến quản lý thu nhập và cải cách chính sách tiền lương trong khu vực công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác quản lý thu nhập tại BVTEHP có những điểm mạnh nào?
    BVTEHP đã xây dựng được hệ thống quản lý thu nhập tương đối hoàn chỉnh, quỹ lương kế hoạch tăng đều qua các năm, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch quỹ tiền lương trên 90%, đồng thời áp dụng cơ chế tự chủ tài chính nhóm 2 giúp tăng nguồn thu và cải thiện thu nhập cho VC, NLĐ.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý thu nhập tại BVTEHP là gì?
    Khó khăn gồm có sự phân phối thu nhập tăng thêm chưa đồng đều, hệ thống đánh giá công việc chưa hoàn toàn khách quan, ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm giảm số lượng nhân lực và thu nhập, cũng như hạn chế về công nghệ thông tin hỗ trợ quản lý.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu nhập?
    Cần hoàn thiện hệ thống đánh giá công việc, cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ, đào tạo cán bộ quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong chi trả thu nhập.

  4. Thu nhập tăng thêm được xác định và phân phối như thế nào?
    Thu nhập tăng thêm được trích từ lợi nhuận sau thuế, phân phối theo quy chế chi tiêu nội bộ dựa trên hiệu suất làm việc, đóng góp vào tăng thu, tiết kiệm chi phí của từng cá nhân và khoa phòng, không dựa trên hệ số lương cơ bản.

  5. Vai trò của cơ chế tự chủ tài chính trong quản lý thu nhập tại BVTEHP?
    Cơ chế tự chủ tài chính giúp BVTEHP chủ động khai thác nguồn thu, giảm phụ thuộc ngân sách nhà nước, từ đó có nguồn lực để cải thiện thu nhập cho VC, NLĐ và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về công tác quản lý thu nhập tại đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.
  • Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu nhập tại BVTEHP giai đoạn 2018 – 2022 cho thấy nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế cần khắc phục.
  • Đề xuất các biện pháp hoàn thiện như nâng cao hệ thống đánh giá công việc, cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ, đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ BVTEHP và các đơn vị sự nghiệp công lập khác trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thu nhập, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách phù hợp trong các năm tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý thu nhập tại đơn vị bạn!