Đánh giá xâm nhập mặn do biến đổi khí hậu và giải pháp thích ứng ở Bến Tre

• Tác giả: Phan Thanh Kim Loan
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Văn Phúc
• Trường học: Trường Đại học Bách Khoa – ĐHQG TP.HCM
• Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường
• Đề tài: Đánh giá xâm nhập mặn do biến đổi khí hậu và đề xuất biện pháp thích ứng, điển hình ở Bến Tre
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. MỤC TIÊU TỔNG QUÁT
• 1.2. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
• 1.3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.4. TỔNG QUAN VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 1.5. TỔNG QUAN VỀ XÂM NHẬP MẶN
• 1.6. Ý NGHĨA, NGUYÊN NHÂN XÂM NHẬP MẶN
• 1.7. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU XÂM NHẬP MẶN DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRÊN THẾ GIỚI
• 1.8. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU XÂM NHẬP MẶN DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở VIỆT NAM
• 1.9. MÔ HÌNH MIKE 11
• 1.10. KHU VỰC NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH – TỈNH BẾN TRE
• 1.11. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 1.12. ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ – XÃ HỘI TỈNH BẾN TRE
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH
• 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ TIẾP CẬN
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ TỔNG HỢP DỮ LIỆU, THÔNG TIN THU THẬP
• 2.3. PHƯƠNG PHÁP CHUYÊN GIA
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU XUẤT, MỨC ĐỘ BIẾN ĐỔI CÁC YẾU TỐ KHÍ HẬU
• 2.6. LÝ THUYẾT MÔ HÌNH MIKE 11
• 3. CHƯƠNG 3: THIẾT LẬP DỮ LIỆU THÔNG SỐ HIỆU CHỈNH, KIỂM NHẬN MÔ HÌNH THỦY LỰC KHU VỰC TỈNH BẾN TRE
• 3.1. THIẾT LẬP DỮ LIỆU THÔNG SỐ MÔ HÌNH THỦY LỰC
• 3.2. CÁC KỊCH BẢN TÍNH TOÁN
• 3.3. HIỆU CHỈNH MÔ HÌNH THỦY LỰC
• 3.4. KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH THỦY LỰC
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ TÍNH TOÁN XÂM NHẬP MẶN, CÁC GIẢI PHÁP THÍCH NGHI, THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 4.1. KẾT QUẢ TÍNH TOÁN XÂM NHẬP MẶN
• 4.1.1. DIỄN BIẾN XÂM NHẬP MẶN MÙA KHÔ NĂM 2016
• 4.1.2. DIỄN BIẾN XÂM NHẬP MẶN THEO KỊCH BẢN PHÁT THẢI RCP 4
• 4.1.3. DIỄN BIẾN XÂM NHẬP MẶN THEO KỊCH BẢN PHÁT THẢI RCP 6
• 4.1.4. DIỄN BIẾN XÂM NHẬP MẶN THEO KỊCH BẢN PHÁT THẢI RCP 8
• 4.2. CÁC GIẢI PHÁP THÍCH NGHI
• 4.2.1. ỨNG DỤNG KHOA HỌC, KỸ THUẬT
• 4.2.2. HỆ THỐNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI
• 4.2.3. CÁC MÔ HÌNH SINH KỲ
• 4.3. THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỈNH BẾN TRE
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn tại Bến Tre

Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với môi trường và phát triển bền vững. Tại Bến Tre, một tỉnh ven biển của Việt Nam, tình trạng xâm nhập mặn (XNM) ngày càng gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước ngọt và sản xuất nông nghiệp. Theo nghiên cứu, Bến Tre có 4 cửa sông lớn chảy ra biển, khiến cho tỉnh này dễ bị ảnh hưởng bởi XNM. Việc hiểu rõ về BĐKH và XNM là rất cần thiết để tìm ra các giải pháp thích ứng hiệu quả.

1.1. Tác động của biến đổi khí hậu đến Bến Tre

BĐKH gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, và đặc biệt là sự gia tăng mực nước biển. Tại Bến Tre, mực nước biển dự báo sẽ tăng từ 0,5 đến 2,6‰ vào năm 2030 và từ 1 đến 3‰ vào năm 2040. Điều này dẫn đến tình trạng XNM ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nguồn nước ngọt và sản xuất nông nghiệp.

1.2. Tình hình xâm nhập mặn tại Bến Tre

XNM tại Bến Tre diễn ra chủ yếu vào mùa khô, với độ mặn cao nhất xuất hiện vào thời điểm triều cường. Các sông chính như sông C Chiên, sông Tiền, sông Hàm Luông và sông Ba Lai đều bị ảnh hưởng. Nghiên cứu cho thấy, độ mặn có thể xâm nhập sâu vào đất liền, gây thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân.

II. Thách thức trong việc quản lý nước và nông nghiệp tại Bến Tre

Quản lý nước và nông nghiệp tại Bến Tre đang đối mặt với nhiều thách thức do BĐKH và XNM. Việc cung cấp nước ngọt cho sản xuất nông nghiệp trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là trong bối cảnh nhu cầu nước ngày càng tăng. Các biện pháp quản lý hiện tại chưa đủ hiệu quả để đối phó với tình trạng này.

2.1. Khó khăn trong cung cấp nước ngọt

Nhu cầu nước ngọt cho sản xuất nông nghiệp tại Bến Tre ngày càng tăng, trong khi nguồn nước ngọt lại bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi XNM. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu nước, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng và đời sống của người dân.

2.2. Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp

Sản xuất nông nghiệp tại Bến Tre chủ yếu dựa vào nước ngọt. Tuy nhiên, XNM đã làm giảm đáng kể diện tích đất canh tác, đặc biệt là các loại cây trồng nhạy cảm với độ mặn. Nông dân phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc duy trì sản xuất và sinh kế.

III. Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn

Để đối phó với BĐKH và XNM, Bến Tre cần triển khai các giải pháp thích ứng hiệu quả. Các giải pháp này không chỉ giúp bảo vệ nguồn nước mà còn đảm bảo phát triển bền vững cho nông nghiệp và đời sống của người dân.

3.1. Phát triển hệ thống thủy lợi

Cải thiện và phát triển hệ thống thủy lợi là một trong những giải pháp quan trọng. Việc xây dựng các công trình ngăn mặn, trữ nước ngọt sẽ giúp bảo vệ nguồn nước và đảm bảo cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.

3.2. Áp dụng công nghệ nông nghiệp bền vững

Sử dụng các công nghệ nông nghiệp bền vững như trồng cây chịu mặn, áp dụng phương pháp tưới tiết kiệm nước sẽ giúp nông dân thích ứng tốt hơn với tình trạng XNM. Các mô hình sinh thái cũng cần được nghiên cứu và áp dụng để tăng cường khả năng chống chịu.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu tại Bến Tre

Nghiên cứu về BĐKH và XNM tại Bến Tre đã chỉ ra nhiều kết quả quan trọng. Các mô hình mô phỏng như Mike 11 đã giúp đánh giá chính xác tình hình XNM và đưa ra các giải pháp thích ứng hiệu quả. Kết quả nghiên cứu không chỉ có giá trị khoa học mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc quản lý tài nguyên nước.

4.1. Kết quả mô phỏng XNM

Mô hình Mike 11 đã cho thấy sự gia tăng độ mặn trong các sông chính của Bến Tre. Kết quả này giúp các nhà quản lý có cái nhìn rõ hơn về tình hình XNM và đưa ra các biện pháp ứng phó kịp thời.

4.2. Ứng dụng các giải pháp thích ứng

Các giải pháp thích ứng đã được triển khai tại một số địa phương ở Bến Tre, cho thấy hiệu quả trong việc giảm thiểu tác động của XNM. Việc áp dụng công nghệ mới và cải thiện quản lý nước đã giúp nâng cao năng suất nông nghiệp và bảo vệ nguồn nước.

V. Kết luận và tương lai của Bến Tre trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Bến Tre đang đứng trước nhiều thách thức do BĐKH và XNM. Tuy nhiên, với các giải pháp thích ứng hiệu quả, tỉnh có thể bảo vệ nguồn nước và phát triển bền vững. Tương lai của Bến Tre phụ thuộc vào khả năng ứng phó với những biến đổi này.

5.1. Tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức

Nâng cao nhận thức của cộng đồng về BĐKH và XNM là rất cần thiết. Các chương trình giáo dục và truyền thông sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn về tình hình và các biện pháp ứng phó.

5.2. Hướng tới phát triển bền vững

Bến Tre cần hướng tới phát triển bền vững, kết hợp giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ và quản lý hiệu quả sẽ giúp tỉnh vượt qua những thách thức do BĐKH và XNM.