Tổng quan nghiên cứu

Trong 9 tháng đầu năm 2021, toàn quốc đã xảy ra khoảng 1.723 vụ cháy, làm chết 72 người, bị thương 104 người, gây thiệt hại tài sản ước tính 332,91 tỷ đồng và thiệt hại rừng lên đến 3.588,56 ha. Trong đó, có 578 vụ cháy tại nhà dân, 342 vụ cháy kho, cơ sở sản xuất, kinh doanh và nhiều vụ cháy khác tại các công trình công cộng. Những thiệt hại này không chỉ về người và tài sản mà còn ảnh hưởng đến đời sống người lao động và sự ổn định xã hội. Một trong những nguyên nhân chính là các công trình không đảm bảo điều kiện an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21, thuộc Bộ Quốc phòng, là một trong những đơn vị sản xuất vật liệu nổ công nghiệp với quy mô lớn, có nhiều khu kho, nhà xưởng và công trình phụ trợ phân tán trên diện tích rộng, địa hình đồi núi, giao thông khó khăn. Do đó, công tác an toàn PCCC tại công ty có vai trò đặc biệt quan trọng nhằm giảm thiểu rủi ro cháy nổ và thiệt hại có thể xảy ra.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác an toàn PCCC tại Công ty Hóa chất 21 trong giai đoạn 2017-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này theo quy định pháp luật hiện hành. Nghiên cứu tập trung vào các khu kho, nhà xưởng sản xuất vật liệu nổ và công trình phụ trợ tại công ty, nhằm đảm bảo an toàn cho người lao động và tài sản, đồng thời góp phần nâng cao năng lực quản lý và phòng ngừa cháy nổ trong lĩnh vực sản xuất vật liệu nổ công nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về an toàn phòng cháy chữa cháy, bao gồm:

  • Khái niệm phòng cháy chữa cháy: Là tổng hợp các biện pháp kỹ thuật và tổ chức nhằm phòng ngừa, hạn chế nguy cơ cháy nổ, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác chữa cháy, cứu người và tài sản. Phòng cháy bao gồm các biện pháp ngăn ngừa và tạo điều kiện chữa cháy kịp thời, trong khi chữa cháy là các hoạt động dập tắt đám cháy và cứu nạn.

  • Tam giác cháy: Bao gồm ba yếu tố cần thiết để xảy ra cháy là chất cháy, chất ôxy hóa (thường là oxy trong không khí) và nguồn nhiệt. Việc hiểu rõ tam giác cháy giúp xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

  • Quá trình cháy: Là chuỗi các phản ứng lý - hóa học phức tạp giữa chất cháy và chất ôxy hóa, tạo ra sản phẩm cháy, nhiệt và ánh sáng. Quá trình này có thể được quản lý (cháy có ích) hoặc không quản lý (đám cháy gây thiệt hại).

  • Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình (QCVN 06:2021/BXD) và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong sản xuất, thử nghiệm, nghiệm thu, bảo quản, vận chuyển, sử dụng, tiêu hủy vật liệu nổ công nghiệp (QCVN 01:2019/BCT) được sử dụng làm cơ sở pháp lý và kỹ thuật để đánh giá và đề xuất giải pháp.

Các khái niệm chính bao gồm: an toàn cho người, ngăn chặn cháy lan, cấp nước chữa cháy, chữa cháy và cứu nạn, cũng như các rủi ro cháy nổ đặc thù trong sản xuất thuốc nổ nhũ tương.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu hồi cứu từ năm 2017 đến 2022, bao gồm tài liệu pháp luật, tiêu chuẩn kỹ thuật, báo cáo thực trạng công ty, khảo sát thực tế và bảng điều tra kiến thức PCCC của cán bộ công nhân viên.

  • Phương pháp khảo sát: Xây dựng hai bảng khảo sát để thu thập thông tin về kiến thức PCCC của người lao động và thực trạng tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn PCCC tại các khu vực kho, nhà xưởng và công trình phụ trợ.

  • Phân tích, so sánh, đánh giá: Dữ liệu được phân tích định lượng và định tính, so sánh với các quy chuẩn QCVN 06:2021/BXD và QCVN 01:2019/BCT để đánh giá mức độ an toàn PCCC tại các khu vực nghiên cứu.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với lực lượng cán bộ công nhân viên tại 5 khu vực chính của công ty gồm khu A (nhà xưởng sản xuất), khu B (nhà thử nghiệm), khu C (kho nguyên liệu), khu D (kho thành phẩm) và khu E (công trình phụ trợ). Việc lựa chọn các khu vực này nhằm phản ánh toàn diện thực trạng công tác PCCC tại công ty.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2022, với các giai đoạn thu thập dữ liệu, khảo sát thực địa, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng cơ sở vật chất và hạ tầng PCCC: Công ty có hệ thống bể nước cứu hỏa dung tích 200 m³, trạm bơm tăng áp và hệ thống đường ống cấp nước chữa cháy kết nối các họng nước xung quanh nhà xưởng và kho chứa. Tuy nhiên, một số khu vực như kho nguyên liệu và kho thành phẩm còn thiếu hệ thống chữa cháy tự động theo quy định. Hệ thống cảm biến báo cháy tự động được lắp đặt tại các khu vực sản xuất chính nhưng chưa đồng bộ ở các công trình phụ trợ.

  2. Công tác quản lý và tổ chức PCCC: Công ty đã thành lập ban chỉ huy PCCC với 13 thành viên và lực lượng PCCC chuyên ngành gồm 10 đồng chí, lực lượng cơ sở gồm 30 đồng chí được huấn luyện nghiệp vụ. Công ty có phương án chữa cháy được cấp có thẩm quyền phê duyệt và các quy định nội bộ về PCCC được triển khai. Tuy nhiên, việc tổ chức tuần tra, kiểm tra và bảo dưỡng thiết bị PCCC chưa thực hiện đều đặn, dẫn đến một số thiết bị không đảm bảo hoạt động tốt khi cần thiết.

  3. Nhận thức và tuân thủ của người lao động: Khảo sát cho thấy khoảng 70% cán bộ công nhân viên có kiến thức cơ bản về PCCC, tuy nhiên chỉ khoảng 55% thực hiện nghiêm túc các quy định về phòng ngừa cháy nổ trong quá trình làm việc. Một số người lao động chưa nhận thức đầy đủ về nguy cơ cháy nổ đặc thù trong sản xuất thuốc nổ nhũ tương, dẫn đến tiềm ẩn rủi ro cao.

  4. Đánh giá an toàn cháy cho các khu vực: Theo tiêu chuẩn QCVN 06:2021/BXD, các khu vực nhà xưởng sản xuất (khu A) và nhà thử nghiệm (khu B) đạt khoảng 85% yêu cầu về an toàn cháy, trong khi các kho nguyên liệu (khu C) và kho thành phẩm (khu D) chỉ đạt khoảng 70%, công trình phụ trợ (khu E) đạt khoảng 65%. Các hạn chế chủ yếu liên quan đến hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động và lối thoát nạn chưa đảm bảo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do công ty có quy mô lớn, địa bàn phân tán rộng, địa hình đồi núi, giao thông khó khăn, gây khó khăn trong việc tổ chức lực lượng và phương tiện chữa cháy kịp thời. Việc đầu tư trang thiết bị PCCC chưa đồng bộ và chưa đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn kỹ thuật mới cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả công tác PCCC.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả cho thấy công tác PCCC tại Công ty Hóa chất 21 tương đối tốt ở các khu vực sản xuất chính nhưng còn nhiều điểm cần cải thiện ở các khu vực phụ trợ và kho chứa. Việc nâng cao nhận thức người lao động và tăng cường đầu tư hệ thống chữa cháy tự động là cần thiết để giảm thiểu rủi ro cháy nổ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đáp ứng yêu cầu PCCC theo từng khu vực, bảng tổng hợp các thiết bị PCCC hiện có và mức độ tuân thủ quy định của người lao động, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động đồng bộ cho các kho nguyên liệu, kho thành phẩm và công trình phụ trợ trong vòng 12 tháng tới, nhằm nâng tỷ lệ đáp ứng quy chuẩn PCCC lên trên 90%. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý kỹ thuật công ty phối hợp với nhà thầu chuyên ngành.

  2. Tăng cường công tác huấn luyện, tuyên truyền nâng cao nhận thức PCCC cho toàn bộ cán bộ công nhân viên, tổ chức định kỳ 2 lần/năm các khóa đào tạo và diễn tập chữa cháy, nhằm nâng cao tỷ lệ tuân thủ quy định lên trên 80%. Chủ thể thực hiện là Phòng An toàn lao động và Ban chỉ huy PCCC công ty.

  3. Xây dựng và duy trì kế hoạch kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị PCCC định kỳ hàng quý, đảm bảo 100% thiết bị hoạt động tốt khi cần thiết. Chủ thể thực hiện là bộ phận kỹ thuật và lực lượng PCCC chuyên ngành.

  4. Cải thiện hệ thống lối thoát nạn và biển báo chỉ dẫn tại các khu vực kho, nhà xưởng, hoàn thành trong 6 tháng tới, đảm bảo an toàn cho người lao động trong trường hợp cháy nổ. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý dự án và Phòng An toàn lao động.

  5. Nâng cấp hệ thống giao thông nội bộ và đường tiếp cận cho xe chữa cháy tại các khu vực khó khăn, hoàn thành trong 18 tháng, nhằm tăng khả năng ứng cứu kịp thời khi có sự cố. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý cơ sở vật chất và Ban chỉ huy PCCC.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các công ty sản xuất vật liệu nổ và hóa chất: Nhận diện các rủi ro cháy nổ đặc thù, đánh giá thực trạng và áp dụng các giải pháp nâng cao an toàn PCCC phù hợp với quy định pháp luật.

  2. Cán bộ quản lý an toàn lao động và PCCC: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng kế hoạch huấn luyện, kiểm tra và cải tiến hệ thống PCCC tại đơn vị.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành An toàn lao động, Quản lý công nghiệp: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả thực tiễn trong lĩnh vực an toàn PCCC tại các cơ sở sản xuất nguy hiểm.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về PCCC và an toàn lao động: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy chuẩn kỹ thuật và hướng dẫn kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp trong lĩnh vực vật liệu nổ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác PCCC tại Công ty Hóa chất 21 lại quan trọng?
    Công ty sản xuất vật liệu nổ công nghiệp với nhiều khu vực có nguy cơ cháy nổ cao. Việc đảm bảo an toàn PCCC giúp giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, bảo vệ môi trường và ổn định sản xuất.

  2. Các yếu tố chính tạo nên nguy cơ cháy nổ trong công ty là gì?
    Nguy cơ chủ yếu đến từ việc sử dụng và bảo quản nguyên liệu dễ cháy nổ, hệ thống thiết bị điện, quy trình sản xuất và nhận thức của người lao động về an toàn PCCC.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá thực trạng PCCC?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi cứu tài liệu, khảo sát thực địa, bảng điều tra kiến thức và phân tích so sánh với các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác PCCC?
    Bao gồm lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động, tăng cường huấn luyện, kiểm tra bảo dưỡng thiết bị, cải thiện lối thoát nạn và nâng cấp hệ thống giao thông nội bộ.

  5. Làm thế nào để đảm bảo người lao động tuân thủ các quy định PCCC?
    Thông qua đào tạo định kỳ, tuyên truyền nâng cao nhận thức, tổ chức diễn tập thực tế và xây dựng văn hóa an toàn trong toàn công ty.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21 trong giai đoạn 2017-2022, dựa trên các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật hiện hành.
  • Phát hiện chính là hệ thống PCCC tại các khu vực sản xuất chính tương đối đảm bảo, nhưng còn nhiều hạn chế tại các kho chứa và công trình phụ trợ, cùng với nhận thức chưa đồng đều của người lao động.
  • Đề xuất các giải pháp kỹ thuật và tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả công tác PCCC, bao gồm lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động, huấn luyện, kiểm tra bảo dưỡng và cải thiện hạ tầng.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần giảm thiểu rủi ro cháy nổ, bảo vệ an toàn con người và tài sản trong lĩnh vực sản xuất vật liệu nổ công nghiệp.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và cập nhật thường xuyên các quy chuẩn kỹ thuật mới để đảm bảo an toàn PCCC bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao an toàn phòng cháy chữa cháy tại đơn vị của bạn!