Tổng quan nghiên cứu

Theo báo cáo của ngành môi trường, Thành phố Hồ Chí Minh trung bình thải ra khoảng 50 tấn túi nilon mỗi ngày, trong đó chỉ có khoảng 40 tấn được thu gom, còn lại khoảng 10 tấn bị mất kiểm soát, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc sử dụng các loại bao bì thân thiện với môi trường, trong đó bao bì phân hủy sinh học được xem là giải pháp tiềm năng. Tuy nhiên, hiện nay, bao bì phân hủy sinh học vẫn chưa được người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh chấp nhận rộng rãi do nhiều yếu tố văn hóa, xã hội và tâm lý.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố tác động đến ý định mua bao bì phân hủy sinh học của người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh, nhằm mục tiêu xác định các nhân tố ảnh hưởng, đánh giá mức độ tác động và đề xuất giải pháp thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát 196 người tiêu dùng đã từng mua túi nylon tự hủy sinh học tại TP. Hồ Chí Minh trong năm 2013. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển thị trường nội địa cho các doanh nghiệp sản xuất bao bì phân hủy sinh học, đồng thời góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hướng tới phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình hành vi tiêu dùng của Philip Kotler, trong đó các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý được xem là các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi mua hàng. Cụ thể, các yếu tố văn hóa bao gồm nền văn hóa, nhánh văn hóa và tầng lớp xã hội; yếu tố xã hội gồm nhóm tham khảo, gia đình, vai trò và địa vị xã hội; yếu tố cá nhân gồm tuổi tác, nghề nghiệp, hoàn cảnh kinh tế, lối sống và nhân cách; yếu tố tâm lý gồm động cơ, nhận thức, tri thức, niềm tin và thái độ.

Ngoài ra, luận văn áp dụng mô hình giá trị cảm nhận của khách hàng theo nghiên cứu của Sweeney & Soutar (2001) và Sanchez & cộng sự (2006), phân tích thành sáu thành phần giá trị: giá trị lắp đặt của nhà cung cấp, giá trị nhân sự, giá trị chất lượng, giá trị tính theo giá cả, giá trị cảm xúc và giá trị xã hội. Qua nghiên cứu định tính với các chuyên gia, mô hình được hiệu chỉnh loại bỏ yếu tố giá trị lắp đặt của nhà cung cấp do không phù hợp với thực tế tại Việt Nam, tập trung vào năm yếu tố còn lại tác động đến ý định mua bao bì phân hủy sinh học.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính được thực hiện qua phỏng vấn chuyên sâu với 4 chuyên gia trong ngành sản xuất bao bì phân hủy sinh học và quản lý siêu thị, nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng và hiệu chỉnh mô hình nghiên cứu.

Nghiên cứu định lượng tiến hành khảo sát 200 người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh đã từng mua túi nylon tự hủy sinh học, trong đó 196 phiếu hợp lệ được phân tích. Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí, phù hợp với điều kiện thực tế. Bảng câu hỏi sử dụng thang đo Likert 5 mức độ để đo lường các biến số. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 18, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy tuyến tính để đánh giá mức độ tác động của các yếu tố đến ý định mua.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm mẫu khảo sát: Trong 196 người tham gia, 70% là nữ, nhóm tuổi chủ yếu từ 18 đến 24 chiếm 30%, trình độ trung cấp trở xuống chiếm 25.4%, và nhóm nhân viên, công nhân chiếm 51%. Điều này cho thấy đối tượng nữ và nhóm nhân viên, công nhân là nhóm khách hàng chính của bao bì phân hủy sinh học tại TP. Hồ Chí Minh.

  2. Độ tin cậy thang đo: Các nhóm biến giá trị xã hội, giá trị chất lượng, giá trị nhân sự, giá trị tính theo giá cả, giá trị cảm xúc và ý định mua sắm đều đạt hệ số Cronbach’s Alpha trên 0.76, đảm bảo tính nhất quán nội bộ và phù hợp để phân tích tiếp theo.

  3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA): Kết quả EFA xác nhận các biến quan sát hội tụ tốt vào năm nhân tố chính, tương ứng với các thành phần giá trị xã hội, chất lượng, nhân sự, giá cả và cảm xúc, phù hợp với mô hình nghiên cứu đề xuất.

  4. Phân tích hồi quy: Kết quả hồi quy tuyến tính cho thấy năm yếu tố giá trị xã hội, giá trị chất lượng, giá trị nhân sự, giá trị tính theo giá cả và giá trị cảm xúc đều có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến ý định mua bao bì phân hủy sinh học. Trong đó, giá trị cảm xúc và giá trị chất lượng có mức độ tác động mạnh nhất, lần lượt chiếm khoảng 30% và 25% ảnh hưởng đến ý định mua.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính khiến người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh có ý định mua bao bì phân hủy sinh học là do họ cảm nhận được giá trị cảm xúc tích cực khi sử dụng sản phẩm, như cảm giác an tâm và thoải mái về mặt môi trường. Giá trị chất lượng sản phẩm cũng đóng vai trò quan trọng, thể hiện qua độ bền, kiểu dáng và khả năng phân hủy tốt trong tự nhiên.

Yếu tố giá cả cũng ảnh hưởng đáng kể, người tiêu dùng mong muốn sản phẩm có giá phù hợp với chất lượng và thu nhập cá nhân. Giá trị xã hội và nhân sự góp phần nâng cao nhận thức và sự chấp nhận của cộng đồng đối với sản phẩm thân thiện môi trường. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế về hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh, đồng thời phản ánh đặc thù văn hóa và kinh tế của thị trường Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ tác động của từng yếu tố đến ý định mua, hoặc bảng tổng hợp hệ số hồi quy và mức ý nghĩa để minh họa rõ ràng mối quan hệ giữa các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông nâng cao giá trị cảm xúc: Do giá trị cảm xúc có tác động mạnh, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nên triển khai các chiến dịch truyền thông tập trung vào lợi ích sức khỏe và môi trường của bao bì phân hủy sinh học, tạo sự an tâm và thoải mái cho người tiêu dùng trong vòng 12 tháng tới.

  2. Nâng cao chất lượng sản phẩm: Các nhà sản xuất cần đầu tư cải tiến công nghệ để nâng cao độ bền, kiểu dáng và khả năng phân hủy của bao bì, đảm bảo đáp ứng kỳ vọng của khách hàng về chất lượng, nhằm tăng tỷ lệ chấp nhận sản phẩm trong 1-2 năm tới.

  3. Điều chỉnh chính sách giá hợp lý: Cần xây dựng chính sách giá cạnh tranh, phù hợp với thu nhập người tiêu dùng, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng để giảm thuế môi trường cho sản phẩm thân thiện, giúp giảm giá thành và thúc đẩy tiêu dùng trong vòng 6-12 tháng.

  4. Đào tạo nhân sự và nâng cao dịch vụ khách hàng: Tăng cường đào tạo nhân viên bán hàng về kiến thức sản phẩm và kỹ năng tư vấn, tạo sự thân thiện và hỗ trợ khách hàng hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị nhân sự và thúc đẩy ý định mua trong 6 tháng tới.

  5. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và các nhóm xã hội: Tổ chức các hoạt động cộng đồng, nhóm tham khảo nhằm nâng cao nhận thức xã hội về lợi ích của bao bì phân hủy sinh học, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp sản xuất bao bì phân hủy sinh học: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và dữ liệu thực tiễn giúp doanh nghiệp hiểu rõ hành vi tiêu dùng, từ đó xây dựng chiến lược sản phẩm, marketing và giá cả phù hợp để mở rộng thị trường nội địa.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về môi trường và thương mại: Các cơ quan này có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm thân thiện môi trường, đồng thời thiết kế các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và giáo dục: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên trong lĩnh vực quản trị kinh doanh, marketing và phát triển bền vững, giúp hiểu sâu về hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam.

  4. Nhà bán lẻ và siêu thị: Các đơn vị này có thể áp dụng kiến thức về các yếu tố tác động đến ý định mua để cải thiện dịch vụ, đào tạo nhân viên và lựa chọn sản phẩm phù hợp nhằm tăng doanh số bán hàng bao bì phân hủy sinh học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bao bì phân hủy sinh học là gì và có khác gì so với túi nylon thông thường?
    Bao bì phân hủy sinh học là loại bao bì có khả năng phân hủy nhờ tác động của vi sinh vật trong môi trường tự nhiên, thường trong vòng 2 năm, không để lại chất độc hại. Trong khi đó, túi nylon thông thường làm từ polyethylene khó phân hủy, tồn tại hàng trăm năm gây ô nhiễm môi trường.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định mua bao bì phân hủy sinh học?
    Giá trị cảm xúc và giá trị chất lượng là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, chiếm khoảng 55% ảnh hưởng tổng thể, thể hiện qua cảm giác an tâm khi sử dụng và chất lượng sản phẩm phù hợp với nhu cầu.

  3. Tại sao giá cả lại là yếu tố quan trọng trong quyết định mua?
    Người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh có thu nhập đa dạng, do đó giá cả phù hợp với chất lượng và khả năng chi trả là điều kiện tiên quyết để họ lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường thay thế túi nylon truyền thống.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp nâng cao giá trị nhân sự trong bán hàng?
    Doanh nghiệp cần đào tạo nhân viên về kiến thức sản phẩm, kỹ năng tư vấn và thái độ phục vụ thân thiện, từ đó tạo sự tin tưởng và hài lòng cho khách hàng, góp phần tăng ý định mua.

  5. Có những giải pháp nào để thúc đẩy tiêu dùng bao bì phân hủy sinh học tại Việt Nam?
    Các giải pháp bao gồm tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, cải tiến chất lượng sản phẩm, điều chỉnh chính sách giá, đào tạo nhân sự và tổ chức các hoạt động cộng đồng nhằm tạo sự lan tỏa tích cực.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính tác động tích cực đến ý định mua bao bì phân hủy sinh học tại TP. Hồ Chí Minh: giá trị cảm xúc, giá trị chất lượng, giá trị nhân sự, giá trị tính theo giá cả và giá trị xã hội.
  • Đối tượng tiêu dùng chủ yếu là nữ giới và nhóm nhân viên, công nhân, cho thấy hướng phát triển thị trường cần tập trung vào nhóm này.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các doanh nghiệp và cơ quan quản lý xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và chính sách hỗ trợ phù hợp.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, cải tiến sản phẩm, điều chỉnh giá cả và nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm thúc đẩy tiêu dùng bao bì phân hủy sinh học.
  • Tiếp theo, cần triển khai các chương trình truyền thông và khảo sát mở rộng để đánh giá hiệu quả các giải pháp, hướng tới phát triển bền vững thị trường bao bì thân thiện môi trường tại Việt Nam.

Hành động ngay: Các doanh nghiệp và nhà quản lý nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm thúc đẩy sự chuyển đổi tiêu dùng sang bao bì phân hủy sinh học, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững.