Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động Trong Dạy Học Giải Tích 11

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Lí do chọn đề tài

0.2. Mục đích nghiên cứu

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Nhiệm vụ nghiên cứu

0.5. Giả thuyết khoa học

0.6. Phương pháp nghiên cứu

0.7. Đóng góp của khóa luận

0.8. Cấu trúc khóa luận

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CHO VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM HOẠT ĐỘNG VÀO DẠY HỌC GIẢI TÍCH Ở THPT

1.1. Quan điểm hoạt động trong dạy học Toán

1.2. Khái niệm hoạt động

1.3. Lí thuyết hoạt động trong tâm lí học hiện đại

1.4. Các tư tưởng chủ đạo của quan điểm hoạt động

1.5. Các hoạt động trong dạy học môn Toán

1.6. Các thành tố cơ sở của phương pháp dạy học môn Toán

1.7. Mối liên hệ giữa các thành tố cơ sở trong hoạt động dạy học Toán

1.8. Vai trò ý nghĩa sư phạm của các thành tố cơ sở trong dạy học Toán

1.9. Tổng quan về chương trình Giải Tích 11 THPT

1.10. Thực trạng của việc vận dụng quan điểm hoạt động dạy và học môn Toán hiện nay ở THPT

1.10.1. Mục đích khảo sát

1.10.2. Đối tượng khảo sát

1.10.3. Hình thức khảo sát

1.10.4. Nội dung khảo sát

1.10.5. Kết quả khảo sát thực trạng

1.11. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

2. CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM HOẠT ĐỘNG TRONG DẠY HỌC GIẢI TÍCH Ở TRƯỜNG THPT

2.1. Những định hướng để khai thác, tập luyện các hoạt động cho học sinh nhằm nâng cao khả năng chiếm lĩnh tri thức toán học

2.1.1. Định hướng 1: Trong quá trình truyền thụ tri thức và rèn luyện kĩ năng cần quan tâm bồi dưỡng cho học sinh một số dạng hoạt động chiếm lĩnh tri thức

2.1.2. Định hướng 2: Chú ý thích đáng đến việc tạo động cơ và hướng đích cho học sinh để phát huy tính chủ động tích cực của học sinh

2.1.3. Định hướng 3: Coi trọng và sử dụng hợp lí, có mục đích các phương tiện trực quan

2.1.4. Định hướng 4: Chú trọng đến việc lựa chọn phối hợp các PPDH để thiết kế các hoạt động

2.2. Vận dụng quan điểm hoạt động trong dạy học Giải tích 11

2.3. Vận dụng quan điểm hoạt động vào việc dạy học khái niệm toán học

2.4. Vận dụng quan điểm hoạt động dạy định lý

2.5. Vận dụng quan điểm hoạt động vào dạy quy tắc phương pháp

2.6. Dạy học vận dụng quan điểm hoạt động vào việc dạy giải bài tập Toán

2.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm

3.1.1. Mục đích thực nghiệm

3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm

3.2. Nội dung và tổ chức thực nghiệm

3.2.1. Nội dung thực nghiệm

3.2.2. Tổ chức thực nghiệm

3.2.3. Triển khai thực nghiệm

3.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm

3.3.1. Đánh giá kết quả

3.3.2. Đánh giá định tính

3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN CỦA KHÓA LUẬN

0.9. Kết luận rút ra từ đề tài

0.10. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

I. Tổng Quan Về Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động Dạy Giải Tích 11

Quan điểm hoạt động đóng vai trò then chốt trong dạy học giải tích 11. Nó không chỉ là phương pháp sư phạm mà còn là triết lý giáo dục, đặt người học vào trung tâm của quá trình nhận thức. Theo Vưgotxki, hoạt động là bản thể của tâm lý, nơi kiến tạo tri thức và phát triển ý thức. Vận dụng quan điểm này giúp học sinh chủ động khám phá, kiến tạo tri thức thay vì tiếp thu thụ động. Giáo viên đóng vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, tạo môi trường để học sinh hoạt động trải nghiệm và giải quyết vấn đề. Điều này đặc biệt quan trọng trong giải tích 11, một môn học đòi hỏi tư duy logic và khả năng vận dụng linh hoạt. Quan điểm hoạt động tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa mục đích, nội dung và phương pháp dạy học, phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục hiện nay.

1.1. Bản Chất Của Quan Điểm Hoạt Động Trong Dạy Học

Quan điểm hoạt động nhấn mạnh sự tương tác tích cực giữa người học và thế giới khách quan. Quá trình này bao gồm đối tượng hóa (chuyển năng lực thành sản phẩm) và chủ thể hóa (chiếm lĩnh tri thức). Theo Leonchiepv, hoạt động là quá trình chuyển hóa giữa chủ thể và khách thể, hướng dẫn chủ thể trong thế giới đối tượng. Điều này có nghĩa là học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn tạo ra kiến thức thông qua hoạt động. Giáo viên cần tạo điều kiện để học sinh tham gia vào các hoạt động có ý nghĩa, giúp các em phát triển tư duy và kỹ năng.

1.2. Vai Trò Của Hoạt Động Trong Hình Thành Tri Thức Giải Tích 11

Tri thức, tư duy, kỹ năng và thái độ chỉ có thể hình thành và phát triển trong hoạt động. Trong dạy học giải tích 11, giáo viên cần tổ chức các hoạt động học tập phù hợp với nội dung bài học. Các hoạt động này có thể là giải bài tập, thảo luận nhóm, hoặc thực hiện các dự án nhỏ. Quan trọng là học sinh phải được tham gia một cách tích cực và chủ động. Điều này giúp các em hiểu sâu sắc hơn về các khái niệm và công thức, đồng thời rèn luyện khả năng vận dụng vào thực tế.

II. Thách Thức Khi Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động Giải Tích 11

Mặc dù quan điểm hoạt động mang lại nhiều lợi ích, việc vận dụng nó trong dạy học giải tích 11 vẫn còn nhiều thách thức. Một bộ phận giáo viên vẫn còn nặng về truyền thụ kiến thức một chiều, chưa chú trọng đến việc tạo điều kiện cho học sinh hoạt động. Học sinh có thể thụ động, rập khuôn và lúng túng khi gặp các tình huống mới. Bên cạnh đó, việc thiết kế các hoạt động phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh cũng đòi hỏi sự sáng tạo và nỗ lực của giáo viên. Cần có sự thay đổi trong nhận thức và phương pháp giảng dạy để quan điểm hoạt động thực sự phát huy hiệu quả trong dạy học giải tích 11.

2.1. Thực Trạng Dạy Và Học Giải Tích 11 Hiện Nay

Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên chưa thực sự chú ý đến hoạt động của học sinh, còn nặng về cung cấp tri thức dưới dạng có sẵn. Điều này dẫn đến việc học sinh thụ động, rập khuôn và khó khăn khi gặp các bài toán mới. Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Cường, cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực và chủ động của học sinh. Giáo viên cần tạo ra các tình huống học tập có vấn đề, khuyến khích học sinh tự tìm tòi và khám phá.

2.2. Khó Khăn Trong Thiết Kế Hoạt Động Dạy Học Giải Tích 11

Việc thiết kế các hoạt động phù hợp với nội dung và trình độ của học sinh là một thách thức lớn. Các hoạt động cần phải đảm bảo tính khoa học, sư phạm và hấp dẫn. Giáo viên cần có kiến thức sâu rộng về lý thuyết giải tích 11 và kỹ năng sư phạm tốt để tạo ra các hoạt động hiệu quả. Ngoài ra, cần có sự phối hợp giữa giáo viên và học sinh trong quá trình thiết kế và thực hiện các hoạt động.

III. Cách Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động Dạy Khái Niệm Giải Tích 11

Vận dụng quan điểm hoạt động vào việc dạy học khái niệm giải tích 11 là một giải pháp hiệu quả để giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về bản chất của các khái niệm. Thay vì chỉ đưa ra định nghĩa, giáo viên nên tạo ra các tình huống có vấn đề, khuyến khích học sinh tự tìm tòi và khám phá. Ví dụ, khi dạy về khái niệm giới hạn, giáo viên có thể cho học sinh thực hiện các thí nghiệm số, quan sát sự thay đổi của hàm số khi biến số tiến đến một giá trị nhất định. Điều này giúp học sinh hình thành khái niệm một cách tự nhiên và chủ động.

3.1. Tạo Tình Huống Có Vấn Đề Để Hình Thành Khái Niệm

Tạo tình huống có vấn đề là một trong những cách hiệu quả nhất để vận dụng quan điểm hoạt động. Giáo viên cần tạo ra các tình huống mà học sinh cảm thấy tò mò, muốn khám phá và giải quyết. Ví dụ, khi dạy về khái niệm đạo hàm, giáo viên có thể đặt câu hỏi về tốc độ thay đổi của một vật thể đang chuyển động. Điều này kích thích học sinh suy nghĩ và tìm kiếm câu trả lời.

3.2. Sử Dụng Trực Quan Để Minh Họa Khái Niệm Giải Tích 11

Sử dụng các phương tiện trực quan như đồ thị, hình ảnh, video là một cách hiệu quả để minh họa các khái niệm giải tích 11. Ví dụ, khi dạy về khái niệm tích phân, giáo viên có thể sử dụng đồ thị để minh họa diện tích dưới đường cong. Điều này giúp học sinh dễ dàng hình dung và hiểu rõ hơn về khái niệm.

IV. Phương Pháp Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động Dạy Định Lý 11

Khi dạy định lý giải tích 11, giáo viên không nên chỉ trình bày định lý và chứng minh một cách khô khan. Thay vào đó, nên tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào quá trình phát hiện và chứng minh định lý. Giáo viên có thể đặt ra các câu hỏi gợi mở, hướng dẫn học sinh phân tích các trường hợp đặc biệt, hoặc yêu cầu học sinh tự tìm kiếm các ví dụ minh họa. Điều này giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa và ứng dụng của định lý.

4.1. Hướng Dẫn Học Sinh Phát Hiện Định Lý Giải Tích 11

Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh phát hiện định lý bằng cách đặt ra các câu hỏi gợi mở, yêu cầu học sinh quan sát các hiện tượng, hoặc thực hiện các thí nghiệm. Ví dụ, khi dạy về định lý giới hạn của tổng, giáo viên có thể yêu cầu học sinh tính giới hạn của các tổng khác nhau và rút ra kết luận.

4.2. Khuyến Khích Học Sinh Chứng Minh Định Lý Giải Tích 11

Chứng minh định lý là một hoạt động quan trọng giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về bản chất của định lý. Giáo viên nên khuyến khích học sinh tự chứng minh định lý, hoặc tham gia vào quá trình chứng minh do giáo viên hướng dẫn. Điều này giúp học sinh rèn luyện tư duy logic và khả năng suy luận.

V. Ứng Dụng Quan Điểm Hoạt Động Dạy Giải Bài Tập Giải Tích 11

Vận dụng quan điểm hoạt động vào việc dạy giải bài tập giải tích 11 giúp học sinh phát triển khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Giáo viên nên khuyến khích học sinh tự giải bài tập, hoặc làm việc theo nhóm để giải quyết các bài toán khó. Quan trọng là học sinh phải được tự mình suy nghĩ, tìm tòi và thử nghiệm các phương pháp khác nhau. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, gợi ý và giúp học sinh khắc phục các khó khăn.

5.1. Hướng Dẫn Học Sinh Phân Tích Bài Toán Giải Tích 11

Phân tích bài toán là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình giải bài tập. Giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc kỹ đề bài, xác định các dữ kiện và yêu c u, và tìm kiếm các mối liên hệ giữa chúng. Điều này giúp học sinh hiểu rõ hơn về bài toán và tìm ra hướng giải quyết.

5.2. Khuyến Khích Học Sinh Tìm Nhiều Cách Giải Bài Tập

Một bài toán có thể có nhiều cách giải khác nhau. Giáo viên nên khuyến khích học sinh tìm kiếm các cách giải khác nhau, so sánh và lựa chọn cách giải tối ưu. Điều này giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.

VI. Kết Luận Và Hướng Phát Triển Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động

Vận dụng quan điểm hoạt động trong dạy học giải tích 11 là một hướng đi đúng đắn để nâng cao chất lượng giáo dục. Nó giúp học sinh phát triển tư duy, kỹ năng và thái độ tích cực đối với môn học. Tuy nhiên, việc vận dụng quan điểm này đòi hỏi sự nỗ lực và sáng tạo của giáo viên. Cần có sự thay đổi trong nhận thức và phương pháp giảng dạy để quan điểm hoạt động thực sự phát huy hiệu quả. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu về việc vận dụng quan điểm hoạt động trong dạy học giải tích 11, đặc biệt là trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

6.1. Đánh Giá Hiệu Quả Của Việc Vận Dụng Quan Điểm Hoạt Động

Việc đánh giá hiệu quả của việc vận dụng quan điểm hoạt động là rất quan trọng. Giáo viên cần sử dụng các phương pháp đánh giá đa dạng như kiểm tra, bài tập, dự án, và quan sát để đánh giá sự tiến bộ của học sinh. Quan trọng là phải đánh giá cả quá trình học tập chứ không chỉ kết quả cuối cùng.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quan Điểm Hoạt Động

Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu về việc vận dụng quan điểm hoạt động trong dạy học giải tích 11, đặc biệt là trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Các nghiên cứu có thể tập trung vào việc thiết kế các hoạt động phù hợp với từng nội dung bài học, hoặc đánh giá tác động của quan điểm hoạt động đến sự phát triển của học sinh.