Vấn Đề Sở Hữu Trong Nền Kinh Tế Thị Trường Ở Việt Nam Hiện Nay

• Tác giả: Thái Thị Chúc
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Ngọc Liêu
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Triết học
• Đề tài: Vấn Đề Sở Hữu Trong Nền Kinh Tế Thị Trường Việt Nam Hiện Nay
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC- LÊNIN VÀ CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ SỞ HỮU
• 1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin về sở hữu
• 1.2. Quan điểm của Đảng về vấn đề sở hữu ở Việt Nam qua các kỳ Đại hội Đảng từ năm 1986 đến nay
• 2. CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ VẤN ĐỀ SỞ HỮU Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 2.1. Nền kinh tế thị trường và vấn đề sở hữu trong nền kinh tế thị trường
• 2.2. Kinh tế thị trường và vấn đề sở hữu. Kết quả đạt được trong quá trình đổi mới của Đảng về vấn đề sở hữu. Những hình thức sở hữu cơ bản trong quá trình đổi mới Việt Nam hiện nay
• 2.2.1. Sở hữu nhà nước
• 2.2.2. Sở hữu tập thể
• 2.2.3. Sở hữu tư nhân
• 2.2.4. Sở hữu hỗn hợp
• 2.3. Một số hạn chế và vấn đề đặt ra
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Vấn Đề Sở Hữu Trong Kinh Tế Thị Trường

Vấn đề sở hữu luôn là một chủ đề quan trọng trong mọi nền kinh tế. Đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, việc nghiên cứu và giải quyết các vấn đề liên quan đến sở hữu có ý nghĩa then chốt. Nó không chỉ tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội mà còn đảm bảo sự ổn định và công bằng xã hội. Sự phát triển của khoa học công nghệ, xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đặt ra nhiều thách thức và cơ hội mới, đòi hỏi Việt Nam phải tiếp tục đổi mới tư duy và chính sách về sở hữu. Theo nghiên cứu của Thái Thị Chúc, vấn đề sở hữu tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế-xã hội ở Việt Nam, cần phải nghiên cứu và tìm ra các giải pháp giải quyết vấn đề. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển sẽ làm thay đổi vấn đề sở hữu theo hướng có lợi cho việc phát triển và đảm bảo lợi ích cho chủ thể kinh tế như các hình thức sở hữu đa dạng giúp cho chủ thể kinh tế có điều kiện tự do sản xuất, kinh doanh và phát huy tính năng động sáng tạo của mình.

1.1. Quyền Sở Hữu và Nền Kinh Tế Thị Trường Định Hướng XHCN

Việc xác định rõ quyền sở hữu là yếu tố then chốt để đảm bảo sự vận hành hiệu quả của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Điều này bao gồm việc bảo vệ quyền của các chủ thể kinh tế, khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo, đồng thời đảm bảo công bằng xã hội và an sinh xã hội. Quyền sở hữu có vai trò rất quan trọng trong phát huy kinh tế, song nếu không nghiên cứu, tìm hiểu vấn đề sở hữu sẽ làm cản trở đến quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Do vậy, cần có sự hài hòa giữa các mục tiêu kinh tế và xã hội. Sự phát triển của khoa học công nghệ như vũ bão, xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế ngày càng nhanh cuốn hút các quốc gia vào một sân chơi chung.

1.2. Lịch Sử Nghiên Cứu Về Vấn Đề Sở Hữu ở Việt Nam

Vấn đề sở hữu đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu lý luận trên nhiều phương diện kinh tế, chính trị- xã hội. Việc giải quyết vấn đề sở hữu là giải quyết vấn đề cơ bản trong việc xác định mô hình cũng như phương hướng phát triển nền kinh tế của mỗi quốc gia. Những tác động của thời cuộc đã ảnh hưởng sâu rộng đến sự thay đổi của sở hữu và những quan niệm của con người về sở hữu. Vấn đề đã và đang thu hút sự quan tâm không những là những nhà nghiên cứu khoa học về luật pháp hay kinh tế, xã hội mà còn cả người dân trong nước mà còn có cả nước ngoài.

II. Thực Trạng Sở Hữu Đất Đai Tài Sản Tại Việt Nam

Thực trạng sở hữu đất đai và tài sản ở Việt Nam hiện nay có nhiều điểm đáng chú ý. Mặc dù Hiến pháp quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và quản lý, song việc sử dụng đất đai còn nhiều bất cập, gây ra tranh chấp và khiếu kiện. Tình trạng sở hữu tư nhân về tài sản ngày càng gia tăng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh và đầu tư. Nhà nước cần có chính sách quản lý chặt chẽ để đảm bảo sử dụng đất đai hiệu quả và công bằng, đồng thời bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp của các chủ thể kinh tế. Ngày nay, khoa học công nghệ đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, xu hướng phát triển nền kinh tế tri thức, làm thay đổi các hình thức sở hữu. Bối cảnh phát triển mới của đất nước cũng đang đặt ra hàng loạt vấn đề liên quan đến sở hữu đòi hỏi phải nghiên cứu giải quyết.

2.1. Tranh Chấp Tài Sản và Thị Trường Bất Động Sản

Các tranh chấp tài sản, đặc biệt là trong lĩnh vực thị trường bất động sản, đang trở thành vấn đề nhức nhối trong xã hội. Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu minh bạch trong quản lý đất đai, quy hoạch và định giá tài sản, cũng như sự yếu kém trong thực thi pháp luật. Để giải quyết tình trạng này, cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai và tài sản, đồng thời nâng cao năng lực của các cơ quan quản lý nhà nước. Theo Thái Thị Chúc, Việt Nam đã tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước từ năm 1986 đến nay và vấn đề sở hữu luôn là đề tài được giới lý luận quan tâm nghiên cứu.

2.2. Quản Lý Tài Sản Công và Doanh Nghiệp Nhà Nước

Việc quản lý tài sản công và doanh nghiệp nhà nước (DNNN) còn nhiều hạn chế, gây thất thoát và lãng phí. Nhiều DNNN hoạt động kém hiệu quả, sử dụng tài sản không đúng mục đích, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Cần đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN, tăng cường giám sát và kiểm tra việc sử dụng tài sản công, đồng thời nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan quản lý nhà nước. Mặt khác, cần đổi mới tư duy lãnh đạo, đổi mới đường lối và chính sách cho phù hợp với công cuộc hội nhập và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Các đề tài nghiên cứu khoa học như kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ “Những quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin về vấn đề sở hữu trong chủ nghĩa xã hội và ý nghĩa của những quan điểm đó đối với quá trình phát triển nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay” là rất quan trọng.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật Về Quyền Sở Hữu Tài Sản

Để đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế thị trường, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền sở hữu tài sản. Điều này bao gồm việc cụ thể hóa các quy định về sở hữu nhà nước, sở hữu tư nhân, sở hữu hỗn hợp, đồng thời tăng cường bảo vệ tài sản trí tuệ và quyền lợi của các nhà đầu tư. Cần xây dựng một môi trường pháp lý minh bạch, công bằng và ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh và đầu tư. Theo Nuyễn Thị Huyền, Luận văn Thạc sĩ Triết học: Sở hữu tư liệu sản xuất trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, 2004, cần trình bày một số vấn đề lý luận về sở hữu, sở hữu tư liệu sản xuất và những nhân tố tác động đến quá trình hình thành, biến đổi của chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất trong nền kinh tế.

3.1. Nâng Cao Hiệu Quả Thực Thi Pháp Luật Về Sở Hữu

Một hệ thống pháp luật tốt chỉ có ý nghĩa khi được thực thi một cách nghiêm minh và hiệu quả. Cần tăng cường năng lực của các cơ quan tư pháp, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân và doanh nghiệp, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quyền sở hữu. Theo Thái Thị Chúc, các tranh chấp tài sản, đặc biệt là trong lĩnh vực thị trường bất động sản, đang trở thành vấn đề nhức nhối trong xã hội.

3.2. Đổi Mới Sáng Tạo và Bảo Vệ Tài Sản Trí Tuệ

Đổi mới sáng tạo là động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế. Để khuyến khích đổi mới sáng tạo, cần tăng cường bảo vệ tài sản trí tuệ, tạo điều kiện cho các nhà khoa học, kỹ sư và doanh nghiệp sáng tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới. Cần có chính sách hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu và phát triển, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tài sản trí tuệ. Phạm Văn Đức chỉ ra cơ sở lý luận căn bản của việc đổi mới về sở hữu ở Việt Nam là sự đổi mới quan niệm về chủ nghĩa xã hội và khẳng định sự thành công tiếp theo của công cuộc đổi mới phần nhiều phụ thuộc vào những chủ trương và giải pháp nhằm sử dụng một cách tối ưu các loại hình sở hữu.

IV. Vai Trò Của Sở Hữu Nhà Nước Trong Phát Triển Kinh Tế

Sở hữu nhà nước vẫn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế ở Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như hạ tầng, năng lượng và quốc phòng. Tuy nhiên, cần đổi mới phương thức quản lý sở hữu nhà nước, nâng cao hiệu quả hoạt động của các DNNN, đồng thời tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế khác tham gia vào các lĩnh vực này. Sở hữu nhà nước cần được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, phục vụ lợi ích chung của toàn xã hội. Theo GS. TS Nguyễn Kế Tuấn, các công trình đã nghiên cứu nhiều mặt của vấn đề sở hữu và đề cập khá sâu sắc, toàn diện và có hệ thống về vấn đề sở hữu. Đồng thời, cần đổi mới tư duy lãnh đạo, đổi mới đường lối và chính sách cho phù hợp với công cuộc hội nhập và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

4.1. Nâng Cao Hiệu Quả Hoạt Động Của Doanh Nghiệp Nhà Nước

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, cần thực hiện tái cơ cấu, đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản lý và quản trị, đồng thời tăng cường giám sát và kiểm tra. Cần xóa bỏ cơ chế bao cấp, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đồng thời khuyến khích DNNN tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Cần tăng cường năng lực của các cơ quan tư pháp, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân và doanh nghiệp, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quyền sở hữu.

4.2. Quản Lý Tài Sản Công Hiệu Quả và Minh Bạch

Việc quản lý tài sản công cần được thực hiện một cách hiệu quả và minh bạch, tránh thất thoát và lãng phí. Cần rà soát, đánh giá lại toàn bộ tài sản công, xây dựng hệ thống quản lý tài sản công thống nhất, đồng thời tăng cường giám sát và kiểm tra việc sử dụng tài sản công. Cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm của các cơ quan và cá nhân trong việc quản lý tài sản công, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Các tranh chấp tài sản, đặc biệt là trong lĩnh vực thị trường bất động sản, đang trở thành vấn đề nhức nhối trong xã hội.

V. Thúc Đẩy Sở Hữu Tư Nhân Hỗn Hợp Để Tăng Trưởng

Sở hữu tư nhân và sở hữu hỗn hợp đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển, đồng thời khuyến khích hình thành các doanh nghiệp có vốn sở hữu hỗn hợp. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp này về vốn, công nghệ, thông tin và đào tạo nguồn nhân lực, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ. Cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai và tài sản, đồng thời nâng cao năng lực của các cơ quan quản lý nhà nước.

5.1. Khuyến Khích Đầu Tư và Kinh Doanh Trong Sở Hữu Tư Nhân

Để khuyến khích đầu tư và kinh doanh trong sở hữu tư nhân, cần giảm thiểu các thủ tục hành chính, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các nhà đầu tư và doanh nghiệp. Cần có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng và đất đai cho các dự án đầu tư có hiệu quả kinh tế - xã hội cao. Các doanh nghiệp tư nhân phát triển, đồng thời khuyến khích hình thành các doanh nghiệp có vốn sở hữu hỗn hợp.

5.2. Phát Triển Hợp Tác Xã và Mô Hình Sở Hữu Hỗn Hợp

Phát triển hợp tác xã (HTX) và mô hình sở hữu hỗn hợp là một hướng đi quan trọng trong phát triển kinh tế ở Việt Nam. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX và doanh nghiệp có vốn sở hữu hỗn hợp phát triển, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các thành viên và cổ đông. Cần có chính sách hỗ trợ các HTX và doanh nghiệp này về vốn, công nghệ, thông tin và đào tạo nguồn nhân lực. Phát triển hợp tác xã và mô hình sở hữu hỗn hợp là một hướng đi quan trọng trong phát triển kinh tế.

VI. Hội Nhập Kinh Tế Vấn Đề Sở Hữu Trong Tương Lai

Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra nhiều thách thức và cơ hội mới cho vấn đề sở hữu ở Việt Nam. Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu để phù hợp với các cam kết quốc tế, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp và nhà đầu tư Việt Nam. Cần tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, giải quyết các tranh chấp tài sản quốc tế, đồng thời tận dụng các cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài. Nuyễn Nhâm đã làm rõ tính khách quan của các hình thức sở hữu, xác định rõ các thành phần kinh tế và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

6.1. Ảnh Hưởng Của Chuyển Đổi Số Đến Quyền Sở Hữu

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến quyền sở hữu. Cần có chính sách điều chỉnh phù hợp để bảo vệ quyền sở hữu trong môi trường số, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển nền kinh tế số. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến quyền sở hữu.

6.2. Ứng Phó Với Khủng Hoảng Kinh Tế Bảo Vệ Sở Hữu

Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế và biến động toàn cầu, việc bảo vệ sở hữu trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Cần có chính sách ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ các doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn, đồng thời bảo vệ sở hữu hợp pháp của các chủ thể kinh tế. Cần có chính sách điều chỉnh phù hợp để bảo vệ quyền sở hữu trong môi trường số, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển nền kinh tế số.