I. Những vấn đề lý luận về vai trò trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân về phòng chống tham nhũng tiêu cực trong hoạt động tư pháp
Trong bối cảnh hiện nay, Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống tham nhũng và tiêu cực trong hoạt động tư pháp. Tham nhũng, một hiện tượng xã hội tiêu cực, không chỉ đe dọa sự ổn định của chính quyền mà còn xâm phạm quyền lợi hợp pháp của công dân. Để hiểu rõ hơn về vai trò này, cần phân tích các khái niệm liên quan đến tham nhũng, tiêu cực và phòng chống tham nhũng trong hoạt động tư pháp. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tham nhũng được định nghĩa là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thu lợi ích không chính đáng. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp phòng ngừa và phát hiện tham nhũng kịp thời. VKSND có trách nhiệm thực hiện quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp từ khâu tiếp nhận nguồn tin về tội phạm cho đến xử lý và thi hành án. Việc này không chỉ đảm bảo công lý mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch trong hoạt động tư pháp.
1.1. Khái niệm về tham nhũng tiêu cực
Khái niệm tham nhũng có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào từng quốc gia và hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, ở Việt Nam, tham nhũng được xác định là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn lợi dụng vị trí của mình để trục lợi. Tiêu cực là những hành vi đi ngược lại với quy định pháp luật và đạo đức xã hội, gây cản trở sự phát triển của xã hội. Viện Kiểm sát Nhân dân có trách nhiệm không chỉ trong việc phát hiện mà còn trong việc xử lý các hành vi tham nhũng, tiêu cực. Việc này đảm bảo rằng các cơ quan tư pháp hoạt động hiệu quả và công bằng, đồng thời bảo vệ quyền lợi của công dân. Sự phối hợp giữa VKSND với các cơ quan khác trong hệ thống tư pháp là rất cần thiết để tạo ra một môi trường pháp lý trong sạch, minh bạch.
II. Thực trạng vai trò trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về phòng chống tham nhũng tiêu cực trong hoạt động tư pháp
Thực trạng hoạt động của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao (VKSNDTC) trong việc phòng chống tham nhũng cho thấy nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Trong giai đoạn 2019-2023, VKSNDTC đã tích cực tham gia vào công tác điều tra, truy tố các vụ án tham nhũng, tiêu cực, thể hiện rõ vai trò của mình trong việc thực hiện quyền công tố. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Một số vụ án tham nhũng lớn vẫn chưa được xử lý kịp thời, và có những trường hợp cán bộ, công chức trong ngành kiểm sát vi phạm quy định về phòng chống tham nhũng. Điều này cho thấy cần có sự cải cách mạnh mẽ trong quy trình làm việc và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức. VKSNDTC cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế phối hợp với các cơ quan chức năng khác nhằm đảm bảo hiệu quả trong công tác phòng chống tham nhũng.
2.1. Đánh giá kết quả thực hiện vai trò trách nhiệm của VKSND tối cao
Kết quả thực hiện vai trò của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao trong công tác phòng chống tham nhũng được thể hiện qua việc gia tăng số lượng vụ án tham nhũng được xử lý. Nhiều vụ án lớn đã được đưa ra ánh sáng, góp phần nâng cao tính minh bạch trong hoạt động tư pháp. Tuy nhiên, việc xử lý một số vụ án còn chậm, gây bức xúc trong dư luận. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu sót trong công tác điều tra và phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Để khắc phục tình trạng này, VKSND cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, đồng thời xây dựng một hệ thống thông tin hiệu quả để hỗ trợ công tác điều tra, truy tố.
III. Giải pháp bảo đảm vai trò trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về phòng chống tham nhũng tiêu cực xảy ra trong hoạt động tư pháp
Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao cần triển khai một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tham nhũng trong ngành kiểm sát. Điều này sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc thực hiện nhiệm vụ của VKSND. Thứ hai, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến phòng chống tham nhũng, đảm bảo các quy định được áp dụng đồng bộ và hiệu quả. Thứ ba, xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa VKSND và các cơ quan chức năng khác trong việc phát hiện, xử lý các hành vi tham nhũng. Cuối cùng, cần chú trọng đến công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng chống tham nhũng trong ngành kiểm sát, nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, công chức.
3.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tiêu cực
Sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố quyết định đến hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng trong ngành kiểm sát. Cần có những chỉ đạo cụ thể, rõ ràng từ cấp trên đến cấp dưới, nhằm tạo ra sự đồng thuận trong toàn ngành. Đồng thời, việc kiểm tra, giám sát công tác phòng chống tham nhũng cũng cần được thực hiện thường xuyên để kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm. Chỉ khi có sự lãnh đạo mạnh mẽ từ Đảng, VKSND mới có thể thực hiện tốt vai trò của mình trong công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
