TUYỂN CHỌN GIỐNG MÍA (Saccharum officinarum L.) NHẬP NỘI CÓ NĂNG SUẤT CAO, THÍCH HỢP TẠI TỈNH TÂY NINH VÀ KHÁNH HÒA

Tình hình sản xuất mía đường hiện nay đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm biến động giá cả thị trường, biến đổi khí hậu và sự cạnh tranh từ các loại đường thay thế. Việc sử dụng các giống mía năng suất cao là một giải pháp quan trọng để giảm chi phí sản xuất và tăng tính cạnh tranh của sản phẩm mía đường. Nghiên cứu và phát triển các giống mía mới, có khả năng thích ứng với các điều kiện canh tác khác nhau, là yếu tố then chốt để duy trì và phát triển ngành mía đường. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (BNN & PTNT), năng suất mía trung bình của Việt Nam còn thấp so với nhiều nước trong khu vực, do đó việc tuyển chọn giống có vai trò hết sức quan trọng. Cần có những chính sách hỗ trợ để khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng các giống mía tiên tiến vào sản xuất, đồng thời nâng cao trình độ kỹ thuật canh tác cho người nông dân.

Giống mía năng suất cao đóng vai trò quan trọng trong việc tăng năng suất và hiệu quả kinh tế cho người trồng mía. Những giống mía này thường có khả năng sinh trưởng tốt, chống chịu sâu bệnh tốt hơn và cho năng suất mía cao hơn so với các giống mía truyền thống. Việc sử dụng giống mía năng suất cao cũng giúp giảm chi phí sản xuất, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường. Ngoài ra, các giống mía mới thường có chất lượng mía đường tốt hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Nghiên cứu và phát triển các giống mía có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu là một ưu tiên hàng đầu, giúp đảm bảo năng suất và ổn định sản xuất trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đồng thời, cần chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy các giống mía địa phương, có giá trị văn hóa và lịch sử.

Sự khác biệt về khí hậu Tây Ninh và khí hậu Khánh Hòa, cũng như sự đa dạng về thổ nhưỡng Tây Ninh và thổ nhưỡng Khánh Hòa, tạo ra những thách thức lớn trong việc tuyển chọn giống mía. Các giống mía phải có khả năng thích ứng với các điều kiện thời tiết khác nhau, từ hạn hán đến ngập úng, cũng như các loại đất khác nhau, từ đất cát đến đất sét. Việc đánh giá khả năng thích ứng của các giống mía trong các điều kiện khác nhau đòi hỏi các thí nghiệm và khảo nghiệm quy mô lớn, kéo dài trong nhiều năm. Điều này đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, công sức và nguồn lực tài chính. Cần có các phương pháp đánh giá nhanh và chính xác để tuyển chọn các giống mía phù hợp với từng vùng, giúp người nông dân giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả sản xuất.

Sự gia tăng của các loại sâu bệnh hại mới và tác động của biến đổi khí hậu và mía gây ra những thiệt hại lớn cho sản xuất mía đường. Các giống mía cần có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt để giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Đồng thời, các giống mía cần có khả năng chịu hạn, chịu úng và chịu nhiệt tốt để đảm bảo năng suất mía ổn định trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Việc nghiên cứu và phát triển các giống mía kháng bệnh và giống mía chịu hạn là một ưu tiên hàng đầu, giúp người nông dân giảm thiểu rủi ro và thích ứng với biến đổi khí hậu. Cần có các chương trình giám sát và cảnh báo sớm về sâu bệnh hại, cũng như các biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ sản xuất mía đường.

Việc đánh giá đặc điểm nông học của các giống mía nhập nội là bước quan trọng để tuyển chọn các giống mía có tiềm năng cao. Các chỉ tiêu được đánh giá bao gồm: thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, đường kính thân, số lượng lóng, khả năng đẻ nhánh, khả năng chống chịu sâu bệnh và khả năng chống đổ ngã. Các chỉ tiêu này được thu thập và so sánh với các giống mía đối chứng để xác định các giống mía có ưu điểm vượt trội. Việc đánh giá đặc điểm nông học được thực hiện trong nhiều vụ, tại các địa điểm khác nhau để đảm bảo tính chính xác và khách quan. Các kết quả đánh giá nông học được sử dụng để lựa chọn các giống mía tiềm năng cho các bước khảo nghiệm tiếp theo. Cần có các phương pháp đánh giá nhanh và hiệu quả để tuyển chọn các giống mía có tiềm năng cao trong thời gian ngắn.

Phân tích di truyền bằng chỉ thị phân tử SSR (Simple Sequence Repeats) là một công cụ mạnh mẽ để đánh giá sự đa dạng di truyền và mối quan hệ giữa các giống mía. SSR là các đoạn DNA ngắn, lặp lại nhiều lần và phân bố rộng rãi trong hệ gen của cây mía. Các chỉ thị SSR có tính đa hình cao, dễ dàng phát hiện và phân tích, giúp xác định các giống mía có nguồn gốc khác nhau. Phân tích SSR được sử dụng để xây dựng cây phân nhóm di truyền, xác định các nhóm giống mía có đặc điểm di truyền tương đồng. Các kết quả phân tích SSR được kết hợp với các kết quả đánh giá nông học để tuyển chọn các giống mía có tiềm năng cao và đa dạng về mặt di truyền. Việc sử dụng chỉ thị phân tử giúp tăng độ chính xác và hiệu quả của công tác tuyển chọn giống.

Khả năng chịu hạn là một đặc tính quan trọng đối với các giống mía trồng ở các vùng khô hạn. Việc đánh giá khả năng chịu hạn của các giống mía được thực hiện bằng cách theo dõi sự biểu hiện gen P5CS (Δ1-pyrroline-5-carboxylate synthetase) trong điều kiện khô hạn. Gen P5CS là một gen quan trọng trong quá trình tổng hợp proline, một chất bảo vệ tế bào trong điều kiện stress. Các giống mía có khả năng chịu hạn tốt thường có sự biểu hiện gen P5CS cao hơn trong điều kiện khô hạn so với các giống mía kém chịu hạn. Việc đánh giá sự biểu hiện gen P5CS được thực hiện bằng phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction), một kỹ thuật nhân bản DNA cho phép xác định mức độ biểu hiện gen. Các kết quả đánh giá sự biểu hiện gen P5CS được sử dụng để tuyển chọn các giống mía chịu hạn tốt, phù hợp với các vùng khô hạn.

Giống mía FG05-623 thể hiện năng suất mía vượt trội tại Tây Ninh. Giống này không chỉ cho năng suất mía cây cao nhất (119,6 tấn mía/ha) mà còn đạt năng suất đường cao nhất (12,8 tấn đường/ha) ở vụ tơ. Trong vụ gốc I, năng suất mía và năng suất đường của giống mía FG05-623 vẫn duy trì ở mức cao (82,7 tấn mía/ha và 7,3 tấn đường/ha). Khả năng chịu hạn của giống mía FG05-623 cũng được đánh giá cao, với sự gia tăng biểu hiện gen P5CS trong điều kiện khô hạn. Giống mía FG05-623 được khuyến cáo trồng rộng rãi tại Tây Ninh, góp phần nâng cao năng suất mía và thu nhập cho người nông dân.

Giống mía FG05-256 thể hiện ưu thế vượt trội tại Khánh Hòa, không chỉ về năng suất mía mà còn về khả năng chống chịu sâu bệnh và thích ứng với điều kiện khô hạn. Năng suất mía và năng suất đường trung bình của giống mía FG05-256 (114,0 tấn mía/ha và 12,4 tấn đường/ha) vượt trội so với đối chứng K95-84. Khả năng chống chịu sâu đục thân (Phragmataecia castaneae Hubner) của giống mía FG05-256 cũng được đánh giá cao, giúp giảm thiểu thiệt hại do sâu bệnh gây ra. Sự gia tăng biểu hiện gen P5CS trong điều kiện khô hạn cho thấy khả năng chịu hạn tốt của giống mía FG05-256. Giống mía FG05-256 được khuyến cáo trồng rộng rãi tại Khánh Hòa, góp phần nâng cao năng suất mía và ổn định sản xuất.

Các tiêu chí đánh giá và lựa chọn giống mía phù hợp với từng vùng bao gồm: năng suất mía, chất lượng mía đường (CCS), khả năng chống chịu sâu bệnh, khả năng chịu hạn, thời gian sinh trưởng và khả năng thích ứng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của vùng. Năng suất mía là yếu tố quan trọng nhất, cần xem xét năng suất mía trung bình trong nhiều vụ và so sánh với các giống mía đối chứng. Chất lượng mía đường (CCS) cũng cần được quan tâm, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán mía đường. Khả năng chống chịu sâu bệnh giúp giảm thiểu chi phí phòng trừ và bảo vệ môi trường. Khả năng chịu hạn là yếu tố quan trọng đối với các vùng khô hạn. Thời gian sinh trưởng cần phù hợp với điều kiện thời tiết và thời vụ của vùng. Khả năng thích ứng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của vùng giúp đảm bảo năng suất mía ổn định.

Kinh nghiệm thực tiễn từ nông dân trồng mía thành công là nguồn thông tin quý giá để chọn giống mía phù hợp. Nên tìm hiểu và học hỏi kinh nghiệm từ những người trồng mía có kinh nghiệm, có uy tín tại địa phương. Hỏi họ về các giống mía mà họ đã trồng thành công, về kỹ thuật trồng và chăm sóc, về các vấn đề thường gặp và cách giải quyết. Tham gia các hội thảo, các lớp tập huấn về trồng mía để trao đổi kinh nghiệm và học hỏi kiến thức mới. Liên hệ với các chuyên gia và cán bộ khuyến nông để được tư vấn và hỗ trợ. Luôn cập nhật thông tin về các giống mía mới, các kỹ thuật canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất mía và hiệu quả kinh tế.

Công nghệ sinh học phân tử đang được ứng dụng rộng rãi trong công tác chọn giống mía. Các kỹ thuật như phân tích DNA, phân tích gen, chỉ thị phân tử (MAS) giúp xác định các gen liên quan đến các đặc tính quan trọng của cây mía, như năng suất mía, chất lượng mía đường, khả năng chống chịu sâu bệnh và khả năng chịu hạn. Việc sử dụng chỉ thị phân tử (MAS) giúp chọn các cây mía có các gen mong muốn trong giai đoạn sớm, giảm thiểu thời gian và chi phí chọn giống. Công nghệ chỉnh sửa gen (CRISPR) cho phép tạo ra các đột biến gen có lợi, cải thiện các đặc tính của cây mía. Công nghệ sinh học phân tử giúp đẩy nhanh quá trình chọn giống và tạo ra các giống mía có các đặc tính ưu việt.

Dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng được ứng dụng trong nông nghiệp, đặc biệt là trong sản xuất mía đường. Các cảm biến, thiết bị bay không người lái (drone), vệ tinh và các nguồn dữ liệu khác cung cấp một lượng lớn thông tin về cây mía, đất đai, thời tiết và các yếu tố khác. AI được sử dụng để phân tích dữ liệu này, phát hiện các mô hình và xu hướng, dự đoán năng suất mía và đưa ra các quyết định quản lý tối ưu. AI cũng có thể được sử dụng để tự động hóa các quy trình chọn giống, như phân tích hình ảnh, đánh giá đặc điểm cây và dự đoán năng suất mía. Việc ứng dụng dữ liệu lớn và AI giúp nâng cao hiệu quả và độ chính xác của công tác chọn giống, đồng thời giảm thiểu chi phí và rủi ro.