I. Tổng Quan Truyền Thông CSR Doanh Nghiệp COVID 19
Đại dịch COVID-19 đã tạo ra một cuộc khủng hoảng chưa từng có, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội và sức khỏe. Các doanh nghiệp, với tinh thần trách nhiệm xã hội, đã đóng vai trò quan trọng trong việc ứng phó với đại dịch. Báo chí, với vai trò là phương tiện truyền thông, đã phản ánh và lan tỏa những nỗ lực này. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích thông điệp CSR của các doanh nghiệp Việt Nam trên báo điện tử trong giai đoạn từ 1/3/2020 đến 28/2/2022, nhằm đánh giá hiệu quả truyền thông và đề xuất các giải pháp cải thiện. Đại dịch đã làm nổi bật vai trò của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp hơn bao giờ hết.
1.1. Khái niệm CSR và vai trò trong bối cảnh đại dịch
Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) không phải là một khái niệm mới, nhưng đại dịch đã làm thay đổi cách nó được thực hiện và truyền thông. CSR bao gồm nhiều khía cạnh, từ thiện nguyện, bảo vệ môi trường đến đảm bảo quyền lợi của người lao động. Trong bối cảnh COVID-19, các doanh nghiệp đã thể hiện CSR thông qua nhiều hoạt động như hỗ trợ chống dịch, đảm bảo việc làm, và cung cấp các sản phẩm, dịch vụ thiết yếu. Vai trò của truyền thông CSR rất quan trọng trong việc xây dựng uy tín doanh nghiệp và tạo dựng niềm tin với công chúng. Theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc Kofi Annan, sự hiện diện của các công ty lớn thể hiện trách nhiệm xã hội là điều kiện tiên quyết cho thành công của mọi chiến lược truyền thông và quan hệ công chúng.
1.2. Báo chí và vai trò phản ánh thông điệp CSR mùa COVID 19
Báo chí đóng vai trò then chốt trong việc truyền tải thông điệp về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến công chúng. Các bài báo, phóng sự, và các hình thức truyền thông khác đã giúp lan tỏa thông tin về các hoạt động CSR của doanh nghiệp, tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng. Báo chí cũng đóng vai trò như một kênh giám sát, đánh giá và phản biện về tính hiệu quả và trung thực của các hoạt động CSR. Báo chí đã thể hiện sự định hướng rất tích cực trong suốt cuộc chiến chống dịch Covid-19 và kịp thời thông tin về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và phản ánh được đa dạng các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội trong thời điểm dịch.
II. Vấn Đề Truyền Thông CSR Thách Thức Trong Đại Dịch COVID
Mặc dù báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp CSR, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết. Một trong những thách thức lớn nhất là đảm bảo tính xác thực và minh bạch của thông tin. Một số doanh nghiệp có thể sử dụng CSR như một công cụ để PR, che đậy những hành vi kinh doanh không có trách nhiệm. Ngoài ra, còn có những vấn đề liên quan đến việc đo lường hiệu quả của các hoạt động truyền thông CSR và đảm bảo rằng chúng thực sự mang lại lợi ích cho cộng đồng. Khoảng thời gian từ 1/3/2020 tới ngày 28/2/2022 có thê bao quát được dién biến của dịch bệnh Covid-19 từ những ngày đầu bùng phát tại Việt Nam tới khi dịch được kiểm soát và có vắc-xin tiêm phòng bệnh.
2.1. Tính xác thực minh bạch trong truyền thông CSR mùa dịch
Một trong những thách thức lớn nhất trong truyền thông CSR là đảm bảo tính xác thực và minh bạch. Công chúng ngày càng trở nên hoài nghi về những thông điệp mang tính chất PR trá hình. Vì vậy, các doanh nghiệp cần phải chứng minh rằng các hoạt động CSR của mình thực sự mang lại lợi ích cho cộng đồng và không chỉ là một chiêu trò quảng cáo. Cần có sự kiểm chứng thông tin từ nhiều nguồn, bao gồm cả báo chí độc lập và các tổ chức phi chính phủ, để đảm bảo tính khách quan.
2.2. Đo lường hiệu quả truyền thông về trách nhiệm xã hội
Việc đo lường hiệu quả của các hoạt động truyền thông CSR là một thách thức không nhỏ. Các chỉ số truyền thống như số lượng bài báo hay lượt xem trên mạng xã hội không đủ để đánh giá tác động thực sự của các hoạt động CSR. Cần có các phương pháp đo lường phức tạp hơn, tập trung vào việc đánh giá sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của công chúng, cũng như tác động đến uy tín và giá trị thương hiệu của doanh nghiệp. Duygu Turker với nghiên cứu “How Corporate Social Responsibility Influences Organizational Commitment” [52] đã cho rằng trách nhiệm xã hội bao gồm các thành phần sau: Trách nhiệm xã hội đối với các bên liên quan về xã hội và phi xã hội (Ví dụ: môi trường hay thế hệ tương lai), trách nhiệm xã hội đối với nhân viên, trách nhiệm xã hội đôi với khách hàng và trách nhiệm xã hội đôi với chính phủ.
2.3. Nguy cơ thông tin sai lệch về CSR trong bối cảnh COVID 19
Đại dịch COVID-19 là cơ hội cho các thông tin sai lệch (disinformation) lan truyền nhanh chóng. Truyền thông CSR không tránh khỏi nguy cơ này. Các thông tin không chính xác, hoặc cường điệu về các hoạt động CSR có thể gây hiểu lầm và làm giảm uy tín của doanh nghiệp. Do đó, các cơ quan báo chí cần hết sức thận trọng trong việc kiểm chứng thông tin và đưa tin một cách khách quan, trung thực.
III. Cách Truyền Thông CSR Hiệu Quả Giai Đoạn COVID 19
Để truyền thông về trách nhiệm xã hội hiệu quả trong bối cảnh đại dịch, các doanh nghiệp cần phải có một chiến lược rõ ràng và toàn diện. Chiến lược này cần bao gồm việc xác định các mục tiêu cụ thể, lựa chọn các kênh truyền thông phù hợp, và đảm bảo tính nhất quán của thông điệp. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần phải lắng nghe phản hồi từ công chúng và điều chỉnh chiến lược của mình cho phù hợp. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Corporate Social Responsibilities) là một thuật ngữ không mới và đã được đưa vào nghiên cứu từ khoảng cuối thế kỷ 20.
3.1. Xây dựng chiến lược truyền thông CSR phù hợp mùa dịch
Một chiến lược truyền thông CSR hiệu quả cần phải phù hợp với mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp và đáp ứng nhu cầu của cộng đồng. Doanh nghiệp cần xác định rõ những vấn đề xã hội mà mình muốn giải quyết và lựa chọn các hoạt động CSR phù hợp. Việc lựa chọn kênh truyền thông cũng rất quan trọng. Trong bối cảnh đại dịch, các kênh truyền thông kỹ thuật số, như mạng xã hội và website, trở nên đặc biệt quan trọng.
3.2. Sử dụng đa dạng kênh truyền thông để lan tỏa thông điệp
Để lan tỏa thông điệp CSR một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần sử dụng đa dạng các kênh truyền thông. Báo chí vẫn là một kênh quan trọng, nhưng doanh nghiệp cũng nên tận dụng các kênh truyền thông kỹ thuật số, như mạng xã hội, website, và email marketing. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể tổ chức các sự kiện trực tuyến để tương tác với công chúng và chia sẻ thông tin về các hoạt động CSR của mình. Bên cạnh đó, cần chú ý tới khía cạnh thông tin trái chiều về việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong bối cảnh chưa từng có này.
3.3. Giao tiếp hai chiều lắng nghe phản hồi từ công chúng
Truyền thông CSR không chỉ là việc truyền tải thông điệp từ doanh nghiệp đến công chúng, mà còn là việc lắng nghe phản hồi từ công chúng. Doanh nghiệp cần tạo ra các kênh giao tiếp hai chiều, như mạng xã hội, email, và hotline, để công chúng có thể dễ dàng đóng góp ý kiến và đặt câu hỏi. Phản hồi từ công chúng có thể giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược truyền thông CSR của mình cho phù hợp và nâng cao hiệu quả của các hoạt động CSR.
IV. Ứng Dụng CSR Nghiên Cứu Báo Chí Về DN Trong COVID 19
Nghiên cứu báo chí về CSR trong đại dịch COVID-19 cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách các doanh nghiệp Việt Nam đã ứng phó với khủng hoảng và đóng góp cho cộng đồng. Phân tích các bài báo trên báo điện tử giúp xác định những xu hướng, thành công và thách thức trong truyền thông CSR. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chiến lược CSR hiệu quả hơn và cải thiện mối quan hệ giữa doanh nghiệp và công chúng.
4.1. Phân tích nội dung thông điệp CSR trên báo điện tử
Phân tích nội dung các bài báo trên báo điện tử giúp xác định những thông điệp CSR nào được truyền tải nhiều nhất, những hoạt động CSR nào được đánh giá cao, và những vấn đề nào còn tồn tại. Phân tích cũng giúp xác định những kênh truyền thông nào hiệu quả nhất và những yếu tố nào ảnh hưởng đến mức độ lan tỏa của thông điệp. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đã và đang là chủ đề được nghiên cứu rộng rãi trên thế giới, Việt Nam cũng không ngoại lệ. Tac giả David Keith trong bài nghiên cứu “The Case for and Against Business Assumption of Social Responsibilities” (44, tr. 312-322] đã lan đầu đưa ra khái niệm về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
4.2. Đánh giá tác động của truyền thông CSR đến uy tín doanh nghiệp
Nghiên cứu cần đánh giá tác động của truyền thông CSR đến uy tín của doanh nghiệp trong mắt công chúng. Uy tín là một tài sản vô giá đối với bất kỳ doanh nghiệp nào, và việc xây dựng uy tín đòi hỏi sự nỗ lực lâu dài và nhất quán. Các hoạt động CSR được truyền thông hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp củng cố uy tín và tạo dựng niềm tin với khách hàng, đối tác và cộng đồng.
4.3. Xác định xu hướng truyền thông về trách nhiệm xã hội
Nghiên cứu cần xác định những xu hướng mới trong truyền thông về trách nhiệm xã hội, như việc sử dụng các công nghệ mới (ví dụ: AI, VR) để tạo ra những trải nghiệm tương tác cho công chúng, hoặc việc tập trung vào những vấn đề xã hội cấp bách, như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng. Việc nắm bắt những xu hướng này giúp doanh nghiệp duy trì tính cạnh tranh và tiếp tục đóng góp cho xã hội.
V. Giải Pháp CSR Nâng Cao Chất Lượng Truyền Thông Báo Chí
Để nâng cao chất lượng truyền thông về trách nhiệm xã hội trên báo chí, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, cơ quan báo chí và các tổ chức xã hội. Các doanh nghiệp cần chủ động cung cấp thông tin chính xác và minh bạch về các hoạt động CSR của mình. Các cơ quan báo chí cần tăng cường kiểm chứng thông tin và đưa tin một cách khách quan. Các tổ chức xã hội có thể đóng vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp và cộng đồng, giúp đảm bảo rằng các hoạt động CSR thực sự mang lại lợi ích cho những người cần.
5.1. Tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp và báo chí
Sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp và báo chí là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng truyền thông về trách nhiệm xã hội. Doanh nghiệp cần chủ động cung cấp thông tin cho báo chí, tổ chức các buổi họp báo và tham quan thực tế để giúp các nhà báo hiểu rõ hơn về các hoạt động CSR của mình. Báo chí cần tăng cường kiểm chứng thông tin và đảm bảo tính khách quan, trung thực trong các bài viết. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần phải lắng nghe phản hồi từ báo chí và điều chỉnh chiến lược CSR của mình cho phù hợp. Các nghiên cứu thực nghiệm về trách nhiệm xã hội trong nước thời gian qua cũng khá phong phú.
5.2. Nâng cao năng lực của nhà báo về CSR và bền vững
Để đưa tin một cách chính xác và sâu sắc về CSR, các nhà báo cần phải có kiến thức và kỹ năng chuyên môn về lĩnh vực này. Các cơ quan báo chí cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo và các hoạt động trao đổi kinh nghiệm để nâng cao năng lực cho các nhà báo. Ngoài ra, cần khuyến khích các nhà báo tham gia các dự án nghiên cứu về CSR và phát triển bền vững.
5.3. Khuyến khích các giải thưởng báo chí về CSR
Việc khuyến khích các giải thưởng báo chí về CSR có thể tạo động lực cho các nhà báo và cơ quan báo chí quan tâm hơn đến lĩnh vực này. Các giải thưởng cần được trao cho những bài viết, phóng sự, và các tác phẩm truyền thông khác xuất sắc, có tác động tích cực đến cộng đồng và xã hội.
VI. Tương Lai CSR Truyền Thông Đổi Mới Trong Thế Giới Số
Trong thế giới số ngày nay, truyền thông CSR cần phải đổi mới và thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của công nghệ và hành vi người tiêu dùng. Các doanh nghiệp cần tận dụng các công cụ và nền tảng mới, như AI, VR, và blockchain, để tạo ra những trải nghiệm tương tác và cá nhân hóa cho công chúng. Đồng thời, cần phải chú trọng đến việc xây dựng cộng đồng trực tuyến và khuyến khích sự tham gia của người tiêu dùng vào các hoạt động CSR.
6.1. Tận dụng công nghệ mới để truyền thông CSR tương tác
Các công nghệ mới như AI, VR, và blockchain có thể giúp doanh nghiệp tạo ra những trải nghiệm truyền thông CSR tương tác và hấp dẫn hơn. Ví dụ, doanh nghiệp có thể sử dụng VR để đưa công chúng đến tham quan các dự án CSR của mình, hoặc sử dụng blockchain để đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc của các sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường. Đề tài luận văn thạc sĩ “Mối quan hệ giữa CSR và uy tín doanh nghiệp khảo sát trường hợp Toyota Việt Nam” [1] chỉ ra mối quan hệ giữa trách nhiệm xã...
6.2. Xây dựng cộng đồng trực tuyến về trách nhiệm xã hội
Doanh nghiệp cần xây dựng cộng đồng trực tuyến, nơi người tiêu dùng có thể chia sẻ ý kiến, đặt câu hỏi và tham gia vào các hoạt động CSR. Cộng đồng trực tuyến có thể giúp doanh nghiệp thu thập thông tin phản hồi, tạo dựng mối quan hệ gắn bó với khách hàng, và lan tỏa thông điệp CSR một cách tự nhiên.
6.3. Cá nhân hóa thông điệp CSR để tăng tính hiệu quả
Để tăng tính hiệu quả của truyền thông CSR, doanh nghiệp cần cá nhân hóa thông điệp cho từng đối tượng mục tiêu. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp cần thu thập thông tin về sở thích, nhu cầu và giá trị của từng khách hàng, và sau đó tạo ra những thông điệp CSR phù hợp với từng cá nhân. Cá nhân hóa có thể giúp tăng mức độ tương tác và tạo dựng mối quan hệ sâu sắc hơn với khách hàng.
