Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng, ngành bánh kẹo chịu tác động mạnh mẽ từ sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt là sự tràn ngập của các sản phẩm nhập khẩu từ các quốc gia như Indonesia, Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc. Công ty TNHH Chế Biến Thực Phẩm và Bánh Kẹo Phạm Nguyên, với hơn 27 năm phát triển, sở hữu gần 200 mã sản phẩm và 7 ngành hàng, đang đứng trước thách thức nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua cải tiến công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm và tối ưu hóa chi phí sản xuất. Tuy nhiên, quy trình sản xuất ngày càng phức tạp dẫn đến chi phí sản xuất chung tăng cao, trong khi phương pháp tính giá thành hiện tại chưa phản ánh chính xác chi phí sản phẩm, gây khó khăn trong việc ra quyết định quản trị.

Mục tiêu nghiên cứu là vận dụng phương pháp Time-driven Activity-based Costing (TDABC) để hoàn thiện phương pháp tính giá thành sản phẩm tại công ty Phạm Nguyên, nhằm cung cấp thông tin giá thành chính xác, kịp thời, hỗ trợ Ban lãnh đạo trong các quyết định chiến lược. Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu tháng 7 năm 2017 tại nhà máy Bình Tân, với phạm vi phân tích chi tiết các chi phí sản xuất, đặc biệt là chi phí sản xuất chung và phân bổ chi phí theo TDABC. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, cải thiện năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong ngành bánh kẹo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Phương pháp nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Activity-based Costing (ABC) và Time-driven Activity-based Costing (TDABC). ABC được phát triển nhằm khắc phục hạn chế của kế toán chi phí truyền thống trong việc phân bổ chi phí gián tiếp không chính xác, bằng cách phân bổ chi phí dựa trên các hoạt động phát sinh chi phí và tiêu thức phân bổ hoạt động. Tuy nhiên, ABC gặp khó khăn trong việc thu thập dữ liệu và cập nhật thông tin do yêu cầu phỏng vấn và khảo sát tốn kém.

TDABC, được giới thiệu bởi Kaplan và Anderson (2007), cải tiến từ ABC bằng cách sử dụng thời gian làm tiêu thức phân bổ chính, giảm thiểu sự phức tạp và chủ quan trong thu thập dữ liệu. TDABC ước tính chi phí năng lực hoạt động của nguồn lực theo thời gian và thời gian cần thiết để thực hiện từng hoạt động, từ đó phân bổ chi phí chính xác đến từng sản phẩm. Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: nguồn lực (resource), hoạt động (activity), tiêu thức phân bổ nguồn lực (resource driver), tiêu thức phân bổ hoạt động (activity driver), và đối tượng chịu chi phí (cost object).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được thực hiện qua phỏng vấn trực tiếp các nhân viên và quản lý công ty nhằm hiểu rõ thực trạng công tác kế toán giá thành và nhận diện các yếu tố vận dụng TDABC. Phương pháp định lượng sử dụng dữ liệu kế toán chi tiết tháng 7 năm 2017 từ hệ thống ERP Oracle tại nhà máy Bình Tân, với cỡ mẫu là toàn bộ các lệnh sản xuất và chi phí phát sinh trong kỳ.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng kỹ thuật tính toán theo mô hình TDABC, bao gồm xác định chi phí năng lực hoạt động, ước tính thời gian thực hiện hoạt động, và phân bổ chi phí đến từng sản phẩm. Cuối cùng, phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu kết quả tính giá thành theo TDABC với phương pháp hiện tại, từ đó đánh giá sự khác biệt và tác động đến quyết định quản trị. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm 2017, với trọng tâm là tháng 7 tại nhà máy Bình Tân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân bổ chi phí sản xuất chung theo TDABC chính xác hơn: Chi phí nguồn lực phân bổ cho dòng sản phẩm kẹo sau khi áp dụng TDABC giảm khoảng 15% so với phương pháp hiện tại, phản ánh đúng mức độ sử dụng nguồn lực thực tế của từng sản phẩm.

  2. Giá thành sản phẩm thay đổi đáng kể: So sánh giá thành sản phẩm tháng 7 năm 2017 cho thấy có sự biến động lớn ở một số sản phẩm, với mức chênh lệch lên đến 20% giữa phương pháp TDABC và phương pháp phân bổ chi phí truyền thống.

  3. Phát hiện nguồn lực sử dụng không hiệu quả: TDABC giúp nhận diện các nguồn lực dư thừa và hoạt động kém hiệu quả, ví dụ chi phí nhân công gián tiếp và chi phí bảo trì được phân bổ lại hợp lý, giúp giảm chi phí không cần thiết khoảng 10%.

  4. Ảnh hưởng tích cực đến quyết định quản trị: Thông tin giá thành chính xác hơn hỗ trợ Ban lãnh đạo trong việc điều chỉnh chiến lược định giá, cải tiến công thức sản xuất và phát triển sản phẩm mới, góp phần nâng cao lợi nhuận gộp của các dòng sản phẩm chủ lực.

Thảo luận kết quả

Sự khác biệt trong phân bổ chi phí và giá thành sản phẩm giữa hai phương pháp xuất phát từ việc TDABC sử dụng thời gian làm tiêu thức phân bổ chính, phản ánh sát thực mức độ tiêu hao nguồn lực của từng hoạt động. Điều này khắc phục hạn chế của phương pháp truyền thống dựa trên tiêu thức phân bổ đơn giản như sản lượng hay giờ công lao động, vốn không phản ánh đúng sự đa dạng và phức tạp trong quy trình sản xuất.

Kết quả tương tự được ghi nhận trong các nghiên cứu quốc tế về TDABC, cho thấy phương pháp này giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí hiệu quả hơn và nâng cao tính minh bạch trong quản lý chi phí sản xuất. Việc tích hợp TDABC với hệ thống ERP Oracle tại công ty Phạm Nguyên cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu thập và xử lý dữ liệu, giảm thiểu chi phí triển khai và duy trì hệ thống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh giá thành sản phẩm trước và sau khi áp dụng TDABC, bảng phân bổ chi phí nguồn lực theo từng bộ phận, và biểu đồ thể hiện mức độ sử dụng nguồn lực thực tế so với năng lực cung cấp. Những biểu đồ này giúp trực quan hóa hiệu quả của phương pháp TDABC trong việc tối ưu hóa chi phí và hỗ trợ ra quyết định.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai rộng rãi phương pháp TDABC trong toàn bộ nhà máy và các chi nhánh: Mục tiêu nâng cao độ chính xác của thông tin giá thành sản phẩm, hoàn thành trong vòng 12 tháng, do Ban kế toán và phòng Quản lý sản xuất phối hợp thực hiện.

  2. Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự về TDABC và sử dụng hệ thống ERP Oracle: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ nhằm đảm bảo nhân viên kế toán và quản lý hiểu rõ và vận dụng hiệu quả phương pháp, hoàn thành trong 6 tháng, do phòng Nhân sự và Ban đào tạo chịu trách nhiệm.

  3. Tối ưu hóa quy trình sản xuất dựa trên thông tin chi phí chính xác: Sử dụng dữ liệu TDABC để nhận diện các hoạt động kém hiệu quả, đề xuất cải tiến quy trình nhằm giảm chi phí sản xuất chung ít nhất 10% trong 18 tháng, do phòng Quản lý chất lượng và phòng Sản xuất thực hiện.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí theo TDABC định kỳ: Thiết lập báo cáo chi tiết về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phục vụ Ban lãnh đạo trong việc ra quyết định chiến lược, triển khai trong 3 tháng, do phòng Kế toán và IT phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo và thực phẩm: Giúp hiểu rõ lợi ích của TDABC trong việc nâng cao độ chính xác thông tin giá thành, hỗ trợ ra quyết định chiến lược về sản phẩm và giá cả.

  2. Phòng kế toán và kiểm soát chi phí: Cung cấp phương pháp tính giá thành hiện đại, giảm thiểu sai lệch trong phân bổ chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí sản xuất.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị chi phí và ERP: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về tích hợp TDABC với hệ thống ERP Oracle, giúp tư vấn triển khai hiệu quả cho các doanh nghiệp tương tự.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán quản trị và quản lý sản xuất: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về TDABC, phương pháp nghiên cứu và ứng dụng thực tế trong doanh nghiệp sản xuất đa dạng sản phẩm.

Câu hỏi thường gặp

  1. TDABC khác gì so với phương pháp ABC truyền thống?
    TDABC sử dụng thời gian làm tiêu thức phân bổ chính, giảm thiểu phỏng vấn và khảo sát tốn kém, giúp cập nhật nhanh chóng và chính xác hơn so với ABC truyền thống vốn dựa trên nhiều tiêu thức phân bổ phức tạp.

  2. Tại sao công ty Phạm Nguyên chọn TDABC để hoàn thiện phương pháp tính giá thành?
    Vì quy trình sản xuất phức tạp, đa dạng sản phẩm và chi phí gián tiếp chiếm tỷ trọng lớn, TDABC giúp phân bổ chi phí chính xác hơn, phản ánh đúng mức độ sử dụng nguồn lực, hỗ trợ quản lý hiệu quả.

  3. Việc áp dụng TDABC có ảnh hưởng thế nào đến quyết định quản trị?
    Thông tin giá thành chính xác giúp Ban lãnh đạo điều chỉnh chiến lược định giá, cải tiến sản phẩm và tối ưu hóa nguồn lực, từ đó nâng cao lợi nhuận và năng lực cạnh tranh.

  4. Dữ liệu nào được sử dụng để triển khai TDABC tại công ty?
    Dữ liệu kế toán chi tiết tháng 7 năm 2017 từ hệ thống ERP Oracle, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung và thời gian thực hiện các hoạt động sản xuất.

  5. Có khó khăn gì khi triển khai TDABC trong doanh nghiệp?
    Khó khăn chính là việc nhận diện chính xác các hoạt động và ước tính thời gian thực hiện, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và cam kết từ Ban lãnh đạo để đảm bảo thành công.

Kết luận

  • TDABC là phương pháp tiên tiến giúp phân bổ chi phí sản xuất chính xác, phù hợp với đặc điểm sản xuất đa dạng và phức tạp của công ty Phạm Nguyên.
  • Việc vận dụng TDABC tại nhà máy Bình Tân đã làm rõ sự khác biệt về giá thành sản phẩm, giúp nhận diện nguồn lực sử dụng không hiệu quả và giảm chi phí sản xuất chung.
  • Thông tin giá thành chính xác hỗ trợ Ban lãnh đạo trong việc ra quyết định chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
  • Nghiên cứu đề xuất triển khai rộng rãi TDABC, đào tạo nhân sự và tối ưu hóa quy trình sản xuất dựa trên dữ liệu chi phí chính xác.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng áp dụng TDABC tại các nhà máy khác, hoàn thiện hệ thống báo cáo quản trị và tiếp tục nghiên cứu ứng dụng TDABC trong các lĩnh vực quản lý chi phí khác.

Hãy bắt đầu áp dụng TDABC để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và phát triển doanh nghiệp bền vững ngay hôm nay!