Tổng quan nghiên cứu

Tội đánh bạc và tái đánh bạc là một trong những tệ nạn xã hội gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn xã hội, đạo đức và phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam. Theo thống kê của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2019, tỷ lệ các vụ án liên quan đến tội đánh bạc chiếm khoảng 9,1% tổng số vụ án hình sự, trong đó số bị cáo phạm tội đánh bạc chiếm tới 28,4%. Tình hình tái phạm đánh bạc có chiều hướng gia tăng, với số vụ án năm 2019 cao nhất là 128 vụ, so với 97 vụ năm 2015. Đây là vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu sâu sắc nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống và xử lý tội phạm này.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về tội đánh bạc và tái đánh bạc theo Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 2015, tập trung phân tích công tác xét xử các vụ án tái đánh bạc tại tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2015-2019. Luận văn nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng xét xử, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường hiệu quả phòng chống tội phạm đánh bạc tái phạm.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật về tội đánh bạc và tái đánh bạc trong Bộ luật Hình sự năm 2015, cùng với thực tiễn xét xử tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Bắc Ninh từ năm 2015 đến năm 2019. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan chức năng trong việc hoàn thiện chính sách pháp luật và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm đánh bạc tái phạm, góp phần đảm bảo trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hệ thống quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, Nhà nước về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và chính sách hình sự trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Khung lý thuyết tập trung vào các mô hình nghiên cứu về tội phạm tái phạm, đặc biệt là tội đánh bạc tái phạm, với các khái niệm chính bao gồm:

  • Tội phạm tái phạm: Hành vi phạm tội được thực hiện lại sau khi đã bị xử lý pháp luật, thể hiện tính nguy hiểm và mức độ tái phát của tội phạm.
  • Tội đánh bạc và tái đánh bạc: Theo Điều 321 Bộ luật Hình sự năm 2015, tội đánh bạc là hành vi đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào, với giá trị tiền hoặc hiện vật từ 5 triệu đồng trở lên hoặc dưới 5 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc kết án mà chưa hết thời hạn.
  • Các dấu hiệu cấu thành tội phạm: Chủ thể, khách thể, mặt khách quan và mặt chủ quan của tội đánh bạc tái phạm.
  • Hình phạt và biện pháp xử lý: Bao gồm phạt tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm tùy theo tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học pháp lý kết hợp với phương pháp thực tiễn xét xử, bao gồm:

  • Phương pháp lịch sử: Nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển pháp luật hình sự về tội đánh bạc và tái đánh bạc tại Việt Nam.
  • Phương pháp so sánh: So sánh quy định pháp luật và thực tiễn xét xử tội đánh bạc tại Việt Nam với một số quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Lào, Anh và Mỹ.
  • Phương pháp thống kê: Thu thập và phân tích số liệu thống kê về các vụ án đánh bạc và tái đánh bạc tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2019.
  • Phương pháp phân tích, đánh giá: Đánh giá hiệu quả áp dụng pháp luật, nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong công tác xét xử và phòng chống tội phạm tái đánh bạc.
  • Phương pháp liệt kê: Tổng hợp các vụ án tiêu biểu để minh họa cho các vấn đề nghiên cứu.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật, báo cáo thống kê của Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh, các bản án hình sự, cùng các tài liệu nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước. Cỡ mẫu nghiên cứu là 538 vụ án tái đánh bạc với 2866 bị cáo trong giai đoạn 2015-2019. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ các vụ án tái đánh bạc được xét xử tại TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh trong thời gian nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ tái phạm đánh bạc chiếm tỷ lệ cao trong các vụ án hình sự: Trong tổng số 5.866 vụ án hình sự xét xử giai đoạn 2015-2019 tại TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh, có 538 vụ án tái đánh bạc, chiếm 9,1%. Số bị cáo tái phạm đánh bạc chiếm 28,4% tổng số bị cáo các vụ án hình sự, cho thấy mức độ phổ biến và nghiêm trọng của tội phạm này.

  2. Hình thức đánh bạc đa dạng và tinh vi: Các hình thức đánh bạc phổ biến gồm số lô, số đề, xóc đĩa, cá độ bóng đá, đánh bài tá lả. Đặc biệt, hình thức cá độ bóng đá qua mạng internet ngày càng phát triển, gây khó khăn cho công tác phát hiện và xử lý. Ví dụ, một vụ án cá độ bóng đá qua mạng với tổng số tiền đánh bạc lên đến 2,8 tỷ đồng đã được xét xử tại Bắc Ninh.

  3. Hình phạt chủ yếu là án treo và phạt tiền: Trong số 2.866 bị cáo tái phạm đánh bạc, 68% bị phạt tù nhưng cho hưởng án treo, 17,4% bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm, 13,7% bị phạt tiền là hình phạt chính. Điều này phản ánh tính chất ít nghiêm trọng hoặc mức độ tái phạm chưa đến mức nghiêm trọng nhất của phần lớn các vụ án.

  4. Khó khăn trong xác định giá trị tài sản đánh bạc và áp dụng pháp luật: Việc xác định số tiền hoặc hiện vật dùng để đánh bạc là yếu tố quan trọng để phân loại mức độ nghiêm trọng và hình phạt. Tuy nhiên, trong thực tiễn xét xử còn nhiều vướng mắc do tính chất phức tạp của hành vi, sự tinh vi trong thủ đoạn của các đối tượng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tỷ lệ tái phạm đánh bạc cao có thể do nhận thức pháp luật của người dân còn hạn chế, cùng với sự phát triển đa dạng của các hình thức đánh bạc, đặc biệt là qua mạng internet. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với xu hướng gia tăng tội phạm đánh bạc tái phạm trên phạm vi cả nước.

Việc áp dụng hình phạt chủ yếu là án treo và phạt tiền cho thấy sự cân nhắc của Tòa án trong việc vừa răn đe vừa tạo điều kiện cho người phạm tội cải tạo, tái hòa nhập cộng đồng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức trong việc ngăn chặn tái phạm hiệu quả.

Các số liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số vụ án và số bị cáo tái phạm qua các năm, biểu đồ tròn phân bố hình phạt áp dụng, và bảng tổng hợp các hình thức đánh bạc phổ biến cùng mức độ nghiêm trọng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của đánh bạc và hậu quả pháp lý của hành vi tái phạm. Mục tiêu giảm tỷ lệ tái phạm đánh bạc ít nhất 10% trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện là các cơ quan tư pháp, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội.

  2. Hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý tái phạm đánh bạc: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật nhằm làm rõ các dấu hiệu cấu thành tội tái đánh bạc, tăng mức hình phạt đối với các hành vi tái phạm nghiêm trọng, đặc biệt là sử dụng công nghệ cao để đánh bạc. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan.

  3. Nâng cao năng lực cho cơ quan xét xử và điều tra: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ xử lý các vụ án đánh bạc, đặc biệt là các vụ án sử dụng công nghệ thông tin. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ kết án đúng người, đúng tội lên trên 95% trong 3 năm tới. Chủ thể là Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát và Công an tỉnh Bắc Ninh.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng chống tội phạm đánh bạc: Xây dựng hệ thống giám sát, phát hiện các hoạt động đánh bạc qua mạng, phối hợp với các nhà mạng và đơn vị công nghệ để ngăn chặn kịp thời. Thời gian triển khai trong 2 năm, do Công an tỉnh và Sở Thông tin và Truyền thông thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức ngành tư pháp: Giúp nâng cao hiểu biết về pháp luật hình sự liên quan đến tội đánh bạc và tái đánh bạc, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác điều tra, truy tố và xét xử.

  2. Nhà nghiên cứu, giảng viên luật hình sự: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học, cập nhật các quy định pháp luật mới và thực tiễn xét xử tại địa phương, phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu.

  3. Lãnh đạo và cán bộ các cơ quan phòng chống tội phạm: Hỗ trợ xây dựng chiến lược, kế hoạch phòng chống tội phạm đánh bạc tái phạm phù hợp với tình hình thực tế.

  4. Sinh viên ngành luật và các ngành liên quan: Là tài liệu học tập, nghiên cứu chuyên sâu về tội phạm đánh bạc và các biện pháp xử lý theo pháp luật Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tái đánh bạc được hiểu như thế nào theo pháp luật Việt Nam?
    Tái đánh bạc là hành vi đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào, với giá trị tiền hoặc hiện vật từ 5 triệu đồng trở lên hoặc dưới 5 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc kết án mà chưa hết thời hạn, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp.

  2. Các hình thức đánh bạc phổ biến hiện nay là gì?
    Các hình thức phổ biến gồm số lô, số đề, xóc đĩa, cá độ bóng đá, đánh bài tá lả, trong đó cá độ bóng đá qua mạng internet ngày càng phát triển và phức tạp.

  3. Hình phạt áp dụng đối với tội tái đánh bạc như thế nào?
    Hình phạt chính gồm phạt tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm tùy theo tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi, với hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10 đến 50 triệu đồng.

  4. Tại sao tỷ lệ án treo trong các vụ án tái đánh bạc lại cao?
    Do phần lớn các vụ án thuộc loại tái ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng, Tòa án cân nhắc áp dụng án treo nhằm tạo điều kiện cho người phạm tội cải tạo, tái hòa nhập cộng đồng, đồng thời vẫn đảm bảo tính răn đe.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm tái đánh bạc?
    Cần tăng cường tuyên truyền pháp luật, hoàn thiện quy định pháp luật, nâng cao năng lực cho cơ quan xét xử và điều tra, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để giám sát và phát hiện kịp thời các hành vi đánh bạc trái phép.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ các khái niệm, dấu hiệu cấu thành và quy định pháp luật về tội đánh bạc và tái đánh bạc theo Bộ luật Hình sự năm 2015.
  • Phân tích thực tiễn xét xử tại tỉnh Bắc Ninh cho thấy tội tái đánh bạc chiếm tỷ lệ cao trong các vụ án hình sự, với hình thức đa dạng và mức độ phức tạp ngày càng tăng.
  • Hình phạt chủ yếu là án treo và phạt tiền, phản ánh tính chất ít nghiêm trọng của phần lớn các vụ án, nhưng cũng đặt ra thách thức trong phòng chống tái phạm.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật và công tác phòng chống tội phạm tái đánh bạc.
  • Tiếp theo, cần triển khai các đề xuất này trong thực tiễn, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn nữa công tác phòng chống tội phạm đánh bạc tái phạm tại Việt Nam.

Mọi cá nhân, tổ chức quan tâm đến lĩnh vực pháp luật hình sự và phòng chống tội phạm đánh bạc được khuyến khích nghiên cứu và áp dụng các kết quả của luận văn nhằm góp phần xây dựng xã hội an toàn, văn minh.