Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành y tế đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Các bệnh viện công lập, trong đó có Bệnh viện Xây dựng, là đơn vị trực tiếp cung cấp dịch vụ y tế với đội ngũ cán bộ trình độ cao và cơ sở vật chất hiện đại. Tuy nhiên, việc tổ chức kế toán tại các bệnh viện công lập còn nhiều hạn chế, đặc biệt khi chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới. Thông tin kế toán chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực và chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý và điều hành. Nghiên cứu tập trung vào phân tích thực trạng tổ chức kế toán năm 2020 tại bệnh viện, đánh giá các mặt ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm công tác tổ chức bộ máy kế toán, thu thập, xử lý, hệ thống hóa thông tin kế toán và công tác kiểm tra kế toán.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, minh bạch thông tin và hỗ trợ ra quyết định đúng đắn. Kết quả nghiên cứu cũng có thể áp dụng tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập khác trong ngành y tế và các lĩnh vực tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL), bao gồm:

  • Lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị SNCL là tổ chức do Nhà nước thành lập, hoạt động không vì lợi nhuận, cung cấp dịch vụ công và chịu sự kiểm soát của Nhà nước. Đặc điểm chính là hoạt động dựa trên nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn tài trợ khác, phục vụ lợi ích cộng đồng.

  • Lý thuyết về tổ chức kế toán: Tổ chức kế toán là hệ thống các yếu tố cấu thành, bao gồm tổ chức vận dụng các phương pháp kế toán (chứng từ, tài khoản, tính giá, tổng hợp cân đối), tổ chức bộ máy kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm thu nhận, xử lý, phân tích, kiểm tra và cung cấp thông tin kế toán phục vụ quản lý.

  • Nguyên tắc tổ chức kế toán: Đảm bảo tính khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm đơn vị, tuân thủ pháp luật, nguyên tắc thống nhất, tiết kiệm và hiệu quả, bất kiêm nhiệm trong tổ chức bộ máy kế toán.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình tập trung, phân tán và mô hình hỗn hợp (vừa tập trung vừa phân tán), lựa chọn phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và trình độ nhân sự của đơn vị.

Các khái niệm chính gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kế toán, bộ máy kế toán, chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Tổng hợp các văn bản pháp lý về kế toán và quản lý tài chính trong đơn vị SNCL; tài liệu chuyên ngành từ các trường đại học; số liệu thực tế năm 2020 thu thập từ phòng Tài chính – Kế toán và các khoa chuyên môn của Bệnh viện Xây dựng; các quy định hạch toán tại bệnh viện.

  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập số liệu qua khảo sát, quan sát, thu thập chứng từ, sổ sách kế toán và báo cáo tài chính; tổng hợp các nghiên cứu trước về tổ chức kế toán tại các đơn vị SNCL.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh và thống kê để phân tích thực trạng tổ chức kế toán, đánh giá ưu nhược điểm và nguyên nhân tồn tại.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích số liệu năm 2020, đồng thời tham khảo các tài liệu và quy định hiện hành đến năm 2022.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và thực tiễn, làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán: Bệnh viện Xây dựng áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp, kết hợp giữa tập trung và phân tán. Phòng kế toán trung tâm thực hiện công tác kế toán tổng hợp, trong khi các đơn vị trực thuộc lớn có tổ chức kế toán riêng. Tuy nhiên, việc phân công, phân nhiệm chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo và thiếu hiệu quả trong quản lý. Tỷ lệ nhân viên kế toán có trình độ chuyên môn cao đạt khoảng 70%, còn lại cần nâng cao năng lực.

  2. Tổ chức thu thập và xử lý thông tin kế toán: Hệ thống chứng từ kế toán được thiết kế theo quy định của Luật Kế toán và Thông tư 107/2017/TT-BTC, đảm bảo tính pháp lý và minh bạch. Tuy nhiên, việc luân chuyển chứng từ còn chậm, ảnh hưởng đến tính kịp thời của thông tin. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý chứng từ và dữ liệu kế toán mới đạt khoảng 60%, chưa đồng bộ toàn diện.

  3. Hệ thống tài khoản kế toán và sổ kế toán: Bệnh viện sử dụng hệ thống tài khoản kế toán theo Thông tư 107, mở đầy đủ các tài khoản chi tiết phục vụ quản lý tài chính. Tuy nhiên, việc ghi sổ kế toán và khóa sổ chưa thực hiện đúng quy trình, dẫn đến sai sót và khó khăn trong việc tổng hợp báo cáo. Tỷ lệ sai sót trong báo cáo tài chính năm 2020 ước tính khoảng 5%.

  4. Công tác kiểm tra kế toán: Việc kiểm tra chứng từ và số liệu kế toán chưa được thực hiện thường xuyên và chặt chẽ. Chưa có quy trình kiểm tra nội bộ rõ ràng, dẫn đến rủi ro về tính chính xác và minh bạch của thông tin kế toán. Tỷ lệ các sai phạm phát hiện qua kiểm tra nội bộ chiếm khoảng 8% tổng số nghiệp vụ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do sự chuyển đổi cơ chế tài chính mới tại Bệnh viện Xây dựng chưa được đồng bộ với tổ chức kế toán, thiếu sự đầu tư về nhân lực và công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu tại các bệnh viện công lập khác, như Bệnh viện C Đà Nẵng hay Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Bệnh viện Xây dựng còn chậm trong việc ứng dụng ERP và phần mềm kế toán hiện đại, dẫn đến hiệu quả quản lý tài chính chưa cao.

Việc tổ chức bộ máy kế toán chưa rõ ràng, phân công nhiệm vụ chưa hợp lý làm giảm tính hiệu quả và khả năng kiểm soát nội bộ. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán dù tuân thủ quy định nhưng chưa được tối ưu hóa để đáp ứng nhu cầu quản lý trong điều kiện tự chủ tài chính. Công tác kiểm tra kế toán còn yếu kém làm tăng nguy cơ sai phạm và giảm độ tin cậy của thông tin kế toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ ứng dụng công nghệ thông tin, biểu đồ phân bổ nhân sự kế toán theo trình độ, bảng tổng hợp các sai sót trong báo cáo tài chính và biểu đồ so sánh hiệu quả tổ chức kế toán giữa Bệnh viện Xây dựng và các bệnh viện công lập khác.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức kế toán nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán, hỗ trợ quản lý tài chính hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại Bệnh viện Xây dựng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tái cấu trúc bộ máy kế toán: Phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa các bộ phận kế toán trung tâm và trực thuộc, xây dựng quy trình làm việc chuẩn hóa nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và kiểm soát nội bộ. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Bệnh viện phối hợp phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực nhân sự kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kế toán, công nghệ thông tin và quản lý tài chính cho đội ngũ kế toán viên, đặc biệt là kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán hiện đại. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên kế toán trình độ cao lên trên 90%. Thời gian: 12 tháng. Chủ thể: Phòng Tài chính – Kế toán phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ: Triển khai phần mềm kế toán tích hợp ERP phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động của bệnh viện, đảm bảo tự động hóa quy trình thu thập, xử lý và báo cáo thông tin kế toán. Thời gian: 12-18 tháng. Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng CNTT và phòng Tài chính – Kế toán.

  4. Xây dựng quy trình kiểm tra, kiểm soát nội bộ chặt chẽ: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất các nghiệp vụ kế toán, quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn của từng bộ phận, đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin kế toán. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Phòng Kiểm toán nội bộ phối hợp phòng Tài chính – Kế toán.

  5. Hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Rà soát, cập nhật danh mục chứng từ kế toán và hệ thống tài khoản chi tiết phù hợp với yêu cầu quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ, đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả sử dụng. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Phòng Tài chính – Kế toán.

Các giải pháp trên cần được thực hiện đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức kế toán trong điều kiện tự chủ tài chính, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài chính hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Phòng Tài chính – Kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình thu thập và xử lý thông tin kế toán, hỗ trợ cải tiến quy trình làm việc và ứng dụng công nghệ thông tin.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán: Hỗ trợ đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, từ đó xây dựng chính sách, quy định phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

Luận văn cung cấp các giải pháp thực tiễn, có thể áp dụng trong nhiều đơn vị sự nghiệp công lập khác, giúp các đối tượng trên nâng cao năng lực quản lý và điều hành tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán tại bệnh viện công lập lại quan trọng?
    Tổ chức kế toán giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định đúng đắn, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện quy mô vừa?
    Mô hình hỗn hợp (vừa tập trung vừa phân tán) được đánh giá phù hợp, giúp kết hợp ưu điểm của cả hai mô hình, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ và linh hoạt trong quản lý kế toán.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán bệnh viện?
    Cần đầu tư phần mềm kế toán tích hợp ERP, đào tạo nhân viên sử dụng thành thạo, xây dựng quy trình nhập liệu và kiểm soát dữ liệu chặt chẽ, đảm bảo tính chính xác và bảo mật thông tin.

  4. Các nguyên tắc tổ chức kế toán cần tuân thủ là gì?
    Bao gồm nguyên tắc tuân thủ pháp luật, thống nhất, phù hợp đặc thù đơn vị, tiết kiệm và hiệu quả, bất kiêm nhiệm nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin kế toán.

  5. Bệnh viện có thể áp dụng các giải pháp nào để cải thiện công tác kiểm tra kế toán?
    Xây dựng quy trình kiểm tra nội bộ rõ ràng, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất, phân công trách nhiệm cụ thể, sử dụng công nghệ hỗ trợ kiểm tra và báo cáo kết quả kịp thời.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt tại Bệnh viện Xây dựng.
  • Phân tích thực trạng năm 2020 cho thấy nhiều hạn chế trong tổ chức bộ máy, thu thập và xử lý thông tin kế toán, cũng như công tác kiểm tra kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như tái cấu trúc bộ máy, nâng cao năng lực nhân sự, ứng dụng công nghệ thông tin và hoàn thiện quy trình kiểm tra nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức kế toán.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính và dịch vụ y tế tại Bệnh viện Xây dựng.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất trong vòng 6-18 tháng, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng và các đơn vị sự nghiệp công lập khác!