Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng, công tác kế toán đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ quản lý và ra quyết định. Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm – Hà Nội, một đơn vị giáo dục ngoài công lập với hơn 3.700 học sinh và 450 cán bộ giáo viên nhân viên, hoạt động trong lĩnh vực giáo dục tiểu học, đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc tổ chức công tác kế toán khoa học, hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững. Nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng tổ chức công tác kế toán tại trường trong năm học 2022-2023, đánh giá các mặt mạnh, tồn tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng cao trong môi trường giáo dục hiện đại.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán, đánh giá thực trạng tại Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm – Hà Nội, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần hỗ trợ nhà quản lý trong việc ra quyết định tài chính chính xác và kịp thời. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu kế toán năm học 2022-2023 tại hai cơ sở của trường, với trọng tâm là tổ chức bộ máy kế toán, chính sách kế toán áp dụng, thu nhận và xử lý thông tin kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin và công tác lưu trữ chứng từ. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị giáo dục ngoài công lập, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính và minh bạch thông tin kế toán.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán, bao gồm:

  • Khái niệm tổ chức công tác kế toán: Theo Luật Kế toán 2015, tổ chức công tác kế toán là việc thực hiện các chuẩn mực và chế độ kế toán nhằm phản ánh chính xác tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh tế của đơn vị, đồng thời bảo quản, lưu trữ và cung cấp thông tin kế toán phục vụ quản lý.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình kế toán tập trung, phân tán và kết hợp, được lựa chọn phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị. Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm áp dụng mô hình vừa tập trung vừa phân tán với phòng Tài vụ - kế toán tại hai cơ sở.

  • Chuẩn mực và chế độ kế toán: Áp dụng Thông tư 200/2014/TT-BTC và các chuẩn mực kế toán Việt Nam, đảm bảo tính minh bạch, chính xác và tuân thủ pháp luật trong công tác kế toán.

  • Khái niệm về thông tin kế toán: Bao gồm thông tin kế toán tài chính và kế toán quản trị, phục vụ các đối tượng sử dụng khác nhau trong và ngoài đơn vị.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu chính được thu thập từ hệ thống sổ sách kế toán, báo cáo tài chính, chứng từ kế toán của Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm trong năm học 2022-2023, cùng các tài liệu pháp lý, giáo trình và nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Kết hợp phương pháp nghiên cứu tài liệu, phỏng vấn trực tiếp nhân viên kế toán và quan sát thực tế quy trình làm việc tại phòng Tài vụ - kế toán.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định tính để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán, so sánh với các chuẩn mực và quy định hiện hành; phân tích định lượng dựa trên số liệu kế toán để đánh giá hiệu quả và mức độ tuân thủ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào năm học 2022-2023, với quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong năm 2023 và đầu năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán: Trường có 9 nhân viên kế toán, gồm kế toán trưởng kiêm kế toán tổng hợp và các kế toán viên phụ trách doanh thu, thanh toán, tiền lương, thủ quỹ. Tất cả nhân viên đều có trình độ đại học hoặc thạc sĩ. Mô hình tổ chức vừa tập trung vừa phân tán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của trường. Việc sử dụng phần mềm kế toán First Trust giúp nâng cao năng suất và giảm sai sót.

  2. Chính sách kế toán áp dụng: Trường chủ động áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, niên độ kế toán theo năm học (01/07 đến 30/06), sử dụng đồng Việt Nam làm đơn vị tiền tệ, phương pháp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Hệ thống tài khoản kế toán được xây dựng chi tiết, phù hợp với đặc điểm hoạt động.

  3. Thu nhận và xử lý thông tin kế toán: Hệ thống chứng từ kế toán được thiết kế theo quy định pháp luật, quy trình luân chuyển chứng từ rõ ràng, đảm bảo tính hợp pháp và chính xác. Việc ghi sổ kế toán theo hình thức nhật ký chung, đảm bảo tính kịp thời và chính xác trong ghi nhận nghiệp vụ kinh tế.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Trường đã trang bị máy tính, kết nối mạng LAN và Internet cho phòng kế toán, sử dụng phần mềm kế toán chuyên biệt cho trường học, kết nối trực tiếp với ngân hàng BIDV để tự động cập nhật các khoản thu học phí. Ngoài ra, các phần mềm khai thuế, bảo hiểm xã hội, hóa đơn điện tử và ứng dụng Zalo được sử dụng để nâng cao hiệu quả quản lý và giao tiếp với phụ huynh.

  5. Lưu trữ và bảo quản chứng từ kế toán: Chứng từ kế toán được lưu trữ khoa học theo quy định, bao gồm lưu trữ bản giấy và bản mềm, thời gian lưu trữ tối thiểu 5 năm đối với chứng từ quản lý và 10 năm đối với chứng từ ghi sổ kế toán, có hội đồng tiêu hủy chứng từ định kỳ.

Thảo luận kết quả

Việc tổ chức bộ máy kế toán tại Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đã đáp ứng tốt yêu cầu quản lý tài chính trong môi trường giáo dục ngoài công lập với quy mô lớn, thể hiện qua sự phân công nhiệm vụ rõ ràng và trình độ nhân sự phù hợp. So với một số nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ngoài công lập, trường đã áp dụng hiệu quả mô hình kế toán kết hợp, giúp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

Việc áp dụng chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán theo quy định pháp luật đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin tài chính, góp phần nâng cao uy tín và sự tin cậy của nhà trường đối với các cơ quan quản lý và phụ huynh học sinh. Quy trình thu nhận, xử lý và luân chuyển chứng từ được thực hiện nghiêm túc, giảm thiểu rủi ro sai sót và gian lận.

Ứng dụng công nghệ thông tin là điểm mạnh nổi bật, giúp tự động hóa các nghiệp vụ kế toán, tiết kiệm thời gian và nâng cao độ chính xác. Việc kết nối phần mềm kế toán với ngân hàng và sử dụng các phần mềm hỗ trợ khác là minh chứng cho sự đổi mới và hiện đại hóa công tác kế toán tại trường.

Tuy nhiên, một số tồn tại như sự chưa đồng đều về trình độ nhân viên kế toán, hạn chế trong phân tích chuyên sâu thông tin kế toán quản trị, và một số quy trình lưu chuyển chứng từ chưa được chuẩn hóa hoàn toàn vẫn cần được khắc phục. Các biểu đồ thể hiện cơ cấu nhân sự kế toán, quy trình luân chuyển chứng từ và hệ thống tài khoản kế toán sẽ minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy kế toán: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho nhân viên kế toán nhằm nâng cao trình độ đồng đều, đặc biệt về kỹ năng phân tích và ứng dụng công nghệ thông tin. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Giám hiệu phối hợp với phòng Tài vụ tổ chức.

  2. Cải tiến hệ thống quản lý tài sản và công cụ dụng cụ: Xây dựng quy trình quản lý tài sản chặt chẽ, áp dụng phần mềm quản lý tài sản để theo dõi, kiểm kê định kỳ, giảm thiểu thất thoát. Thực hiện trong 6 tháng, do phòng Tài vụ phối hợp với bộ phận quản lý cơ sở vật chất.

  3. Tăng cường quản lý và xử lý công nợ học sinh: Thiết lập hệ thống nhắc nợ tự động qua phần mềm kế toán và ứng dụng Zalo, đồng thời xây dựng chính sách thu học phí linh hoạt, minh bạch. Thời gian triển khai 3 tháng, do phòng Tài vụ và bộ phận chăm sóc khách hàng thực hiện.

  4. Rút ngắn thời gian ký, luân chuyển chứng từ kế toán: Chuẩn hóa quy trình luân chuyển chứng từ, áp dụng chữ ký số và lưu trữ điện tử để tăng tốc độ xử lý và giảm rủi ro mất mát. Thời gian thực hiện 6 tháng, do phòng Tài vụ phối hợp với phòng Công nghệ thông tin.

  5. Tăng cường công tác phân tích tài chính và báo cáo quản trị: Thành lập bộ phận phân tích tài chính chuyên trách hoặc kiêm nhiệm, xây dựng kế hoạch phân tích định kỳ và báo cáo chi tiết phục vụ Ban Giám hiệu. Thời gian thực hiện 9 tháng, do phòng Tài vụ chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và Hội đồng quản trị các trường ngoài công lập: Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Nhân viên kế toán và phòng Tài vụ các đơn vị giáo dục: Áp dụng các mô hình tổ chức, quy trình và công nghệ thông tin được đề xuất để cải thiện chất lượng công tác kế toán.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và tài chính: Tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn phù hợp với đặc thù hoạt động kế toán trong lĩnh vực giáo dục ngoài công lập.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong môi trường giáo dục, phục vụ học tập và nghiên cứu khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với trường học ngoài công lập?
    Tổ chức công tác kế toán giúp đảm bảo tính minh bạch, chính xác trong quản lý tài chính, hỗ trợ nhà trường ra quyết định hiệu quả, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật về tài chính và thuế.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm?
    Mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán được áp dụng, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của trường, giúp tối ưu hóa nguồn lực và quản lý hiệu quả.

  3. Phần mềm kế toán nào được sử dụng tại trường và lợi ích của nó?
    Trường sử dụng phần mềm kế toán First Trust chuyên biệt cho mô hình trường học, giúp tự động hóa nghiệp vụ, giảm sai sót và kết nối trực tiếp với ngân hàng để cập nhật thu học phí nhanh chóng.

  4. Làm thế nào để nâng cao trình độ nhân viên kế toán tại trường?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng phân tích tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời tổ chức các khóa học nâng cao và chia sẻ kinh nghiệm thực tế.

  5. Quy trình lưu trữ chứng từ kế toán tại trường được thực hiện như thế nào?
    Chứng từ được lưu trữ theo quy định pháp luật, bao gồm lưu trữ bản giấy và bản mềm, phân loại khoa học theo năm học và loại chứng từ, thời gian lưu trữ tối thiểu 5-10 năm tùy loại, có hội đồng tiêu hủy chứng từ định kỳ.

Kết luận

  • Tổ chức công tác kế toán tại Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm – Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong môi trường giáo dục ngoài công lập.
  • Việc áp dụng chuẩn mực kế toán, quy trình luân chuyển chứng từ và ứng dụng công nghệ thông tin được thực hiện nghiêm túc, nâng cao hiệu quả công tác kế toán.
  • Một số tồn tại như trình độ nhân viên chưa đồng đều, hạn chế trong phân tích tài chính và quy trình lưu chuyển chứng từ cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy kế toán, quản lý tài sản, công nợ, quy trình chứng từ và phân tích tài chính nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán.
  • Khuyến nghị Ban Giám hiệu và các bộ phận liên quan triển khai các giải pháp trong vòng 6-12 tháng để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hỗ trợ phát triển bền vững của nhà trường.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần xây dựng Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm – Hà Nội trở thành đơn vị giáo dục hàng đầu, minh bạch và phát triển bền vững.