Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, việc xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công (SNC) trở thành xu hướng tất yếu nhằm giảm gánh nặng tài chính cho ngân sách nhà nước và nâng cao chất lượng dịch vụ. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực trợ giúp xã hội, việc tính giá dịch vụ SNC là một nhiệm vụ quan trọng nhưng còn nhiều khó khăn do thiếu phương pháp tính giá cụ thể, hợp lý. Trung tâm Điều dưỡng người tâm thần thành phố Đà Nẵng, với quy mô phục vụ khoảng 350-380 đối tượng, là một đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên, chịu trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng và phục hồi chức năng cho người tâm thần mãn tính. Nghiên cứu tập trung vào công tác tính giá dịch vụ SNC về trợ giúp xã hội tại Trung tâm, với số liệu thu thập chủ yếu từ năm 2018, nhằm phân tích thực trạng, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác tính giá. Mục tiêu cụ thể bao gồm phân tích chi phí và giá dịch vụ SNC, đánh giá thực trạng tính giá tại Trung tâm, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ Trung tâm chủ động trong quản lý tài chính, nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội, đồng thời góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của thành phố Đà Nẵng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình liên quan đến đơn vị sự nghiệp công lập và dịch vụ sự nghiệp công. Theo Luật Viên chức 2010, đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) là tổ chức do Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công và phục vụ quản lý nhà nước. Dịch vụ SNC được định nghĩa là các dịch vụ trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học công nghệ và trợ giúp xã hội, có tính xã hội và phục vụ lợi ích cộng đồng. Khái niệm chi phí dịch vụ SNC được hiểu là toàn bộ hao phí cần thiết để cung cấp dịch vụ trong một thời kỳ nhất định, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định và chi phí dịch vụ mua ngoài. Giá dịch vụ SNC là tổng chi phí dịch vụ tính cho khối lượng dịch vụ hoàn thành, được xác định theo các phương pháp tính giá như theo công việc, theo quy trình, theo định mức hoặc theo hệ số. Các nhân tố ảnh hưởng đến giá dịch vụ SNC bao gồm hệ thống khung pháp lý, cơ chế tự chủ tài chính, đặc thù đối tượng thụ hưởng, tổ chức công tác kế toán và năng lực quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu kết hợp giữa quan sát thực tế tại Trung tâm Điều dưỡng người tâm thần thành phố Đà Nẵng và tổng hợp các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành liên quan đến công tác tính giá dịch vụ SNC. Dữ liệu chính được thu thập từ số liệu kế toán năm 2018 của Trung tâm, bao gồm chi phí phát sinh, định mức kinh tế kỹ thuật và các báo cáo tài chính. Phương pháp xử lý số liệu sử dụng phần mềm Excel để phân loại, sàng lọc, tính toán và trình bày dữ liệu dưới dạng bảng biểu và sơ đồ nhằm minh họa rõ ràng các kết quả. Phân tích thống kê mô tả được áp dụng để mô tả đặc điểm chi phí và giá dịch vụ, đồng thời sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu để đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác tính giá tại Trung tâm. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kế toán và báo cáo liên quan đến công tác tính giá dịch vụ SNC tại Trung tâm trong năm 2018, được lựa chọn do tính đại diện và tính khả thi trong việc phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác tính giá dịch vụ SNC tại Trung tâm: Trung tâm đã thực hiện tính giá dịch vụ dựa trên các định mức kinh tế kỹ thuật do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành, với chi phí nhân công chiếm khoảng 45% tổng chi phí, chi phí nguyên vật liệu chiếm 30%, chi phí khấu hao tài sản cố định và chi phí dịch vụ mua ngoài chiếm 25%. Tuy nhiên, việc phân loại và tập hợp chi phí còn chưa đầy đủ, gây khó khăn trong việc xác định giá thành chính xác.

  2. Ảnh hưởng của cơ chế tự chủ tài chính: Sau khi chuyển sang nhóm đơn vị tự đảm bảo chi thường xuyên (nhóm 2) từ năm 2021, Trung tâm có quyền chủ động hơn trong việc sử dụng nguồn tài chính, tuy nhiên vẫn phải tuân thủ các quy định pháp luật về quản lý tài chính công. Điều này tạo ra áp lực trong việc cân đối chi phí và giá dịch vụ để đảm bảo hiệu quả hoạt động.

  3. Hạn chế trong công tác kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin: Phần mềm kế toán hiện tại chỉ hỗ trợ tổng hợp và báo cáo số liệu, chưa đáp ứng được yêu cầu tập hợp chi phí và tính giá dịch vụ một cách tự động, dẫn đến việc xử lý số liệu thủ công, mất nhiều thời gian và dễ xảy ra sai sót.

  4. Nhân tố bên ngoài và đặc thù đối tượng thụ hưởng: Các yếu tố như chính sách pháp luật, mức sống vùng miền, đặc thù đối tượng người tâm thần với nhu cầu chăm sóc đặc biệt làm tăng chi phí dịch vụ, đồng thời đòi hỏi phương pháp tính giá phải linh hoạt và phù hợp với thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác tính giá dịch vụ SNC tại Trung tâm còn nhiều hạn chế do chưa có phương pháp tính giá cụ thể, đồng bộ và công nghệ hỗ trợ hiệu quả. Việc chi phí nhân công chiếm tỷ trọng lớn phản ánh đặc thù của dịch vụ trợ giúp xã hội, đòi hỏi sự chăm sóc toàn diện và liên tục. So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực y tế và giáo dục, Trung tâm cần áp dụng các phương pháp tính giá theo định mức và quy trình để nâng cao tính chính xác và minh bạch. Việc áp dụng các quy định pháp luật mới như Nghị định 60/2021/NĐ-CP và Thông tư 02/2018/TT-BLĐTBXH là cơ sở pháp lý quan trọng để hoàn thiện công tác tính giá. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo nhóm và bảng so sánh giá dịch vụ giữa các năm để minh họa sự thay đổi và hiệu quả của các giải pháp đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán quản trị: Tăng cường đào tạo chuyên môn cho đội ngũ kế toán viên, phân công nhiệm vụ rõ ràng, áp dụng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ nhằm nâng cao chất lượng công tác tập hợp và phân bổ chi phí. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; chủ thể: Ban Giám đốc và phòng kế toán.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí và tính giá: Đầu tư phần mềm kế toán quản trị chuyên biệt hỗ trợ tự động hóa việc tập hợp chi phí, phân bổ và tính giá dịch vụ, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện: 12 tháng; chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với phòng công nghệ thông tin.

  3. Xây dựng và cập nhật định mức kinh tế kỹ thuật phù hợp: Rà soát, điều chỉnh định mức chi phí theo đặc thù đối tượng và điều kiện thực tế của Trung tâm, đảm bảo tính chính xác và khả thi trong tính giá dịch vụ. Thời gian thực hiện: 6 tháng; chủ thể: Phòng kế hoạch - tài chính phối hợp với các chuyên gia ngành.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ, đánh giá chi phí và giá dịch vụ, từ đó điều chỉnh kịp thời các chính sách quản lý tài chính. Thời gian thực hiện: liên tục; chủ thể: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Quản lý và lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Nhận diện các vấn đề trong công tác tính giá dịch vụ, từ đó xây dựng chính sách quản lý tài chính hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ.

  2. Nhân viên kế toán và tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công: Áp dụng các phương pháp tính giá dịch vụ, cải thiện kỹ năng tập hợp và phân bổ chi phí, nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động, thương binh và xã hội: Tham khảo để hoàn thiện khung pháp lý, định mức kinh tế kỹ thuật và hướng dẫn thực hiện công tác tính giá dịch vụ trợ giúp xã hội.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản lý công: Nghiên cứu thực tiễn về tính giá dịch vụ sự nghiệp công, đặc biệt trong lĩnh vực trợ giúp xã hội, làm cơ sở cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc tính giá dịch vụ sự nghiệp công lại quan trọng đối với các đơn vị sự nghiệp công lập?
    Việc tính giá dịch vụ giúp các đơn vị xác định đúng chi phí, làm cơ sở để giao nhiệm vụ, đặt hàng cung cấp dịch vụ, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ. Ví dụ, Trung tâm Điều dưỡng người tâm thần Đà Nẵng sử dụng kết quả tính giá để lập dự toán kinh phí và điều chỉnh hoạt động phù hợp.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến giá dịch vụ sự nghiệp công tại Trung tâm Điều dưỡng người tâm thần?
    Các yếu tố gồm chi phí nhân công chiếm tỷ trọng lớn, đặc thù đối tượng thụ hưởng cần chăm sóc toàn diện, cơ chế tự chủ tài chính và khung pháp lý hiện hành. Môi trường vùng miền và mức sống cũng tác động đến chi phí dịch vụ.

  3. Phương pháp tính giá dịch vụ sự nghiệp công nào phù hợp với Trung tâm?
    Phương pháp tính giá theo định mức và theo quy trình được đánh giá phù hợp do Trung tâm có quy trình cung cấp dịch vụ ổn định và đã xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật. Phương pháp này giúp xác định giá chính xác và minh bạch.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong tính giá dịch vụ?
    Đào tạo chuyên môn cho nhân viên kế toán, ứng dụng phần mềm quản lý hiện đại, xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ và thường xuyên đánh giá, điều chỉnh phương pháp tính giá là các giải pháp thiết thực.

  5. Luận văn có thể áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp công lập khác không?
    Có, các nguyên tắc, phương pháp và giải pháp đề xuất có thể được điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực trợ giúp xã hội hoặc các lĩnh vực khác có đặc thù tương tự.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và làm rõ thực trạng công tác tính giá dịch vụ sự nghiệp công về trợ giúp xã hội tại Trung tâm Điều dưỡng người tâm thần thành phố Đà Nẵng, với số liệu chủ yếu từ năm 2018.
  • Đã xác định các nhân tố ảnh hưởng quan trọng như cơ chế tự chủ tài chính, đặc thù đối tượng thụ hưởng và khung pháp lý hiện hành.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật và tăng cường kiểm soát chi phí.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội tại Trung tâm, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập khác.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội tại đơn vị bạn!