Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công cuộc cải cách hành chính nhà nước tại Việt Nam, việc thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã trở thành một trong những giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ nhân dân. Tại huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, Trung tâm Hành chính công được thành lập từ năm 2017 đã triển khai mô hình này nhằm đơn giản hóa quy trình giải quyết công việc cho tổ chức, cá nhân. Theo số liệu thống kê từ tháng 4/2017 đến 30/6/2021, tỷ lệ giải quyết TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Trung tâm đạt hiệu quả tích cực, góp phần giảm thiểu thời gian và chi phí đi lại cho người dân.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại một số hạn chế như hồ sơ trễ hẹn, thái độ phục vụ chưa đồng đều và các thủ tục còn phức tạp, rườm rà. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền trong giai đoạn 2017-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng phục vụ và hiệu quả cải cách hành chính. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế và phạm vi thời gian từ tháng 4/2017 đến giữa năm 2021.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện chính sách cải cách hành chính, nâng cao sự hài lòng của người dân và tổ chức khi thực hiện các thủ tục hành chính, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua cải thiện môi trường hành chính minh bạch, hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh vai trò của cải cách thủ tục hành chính trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và tổ chức. Cải cách TTHC được xem là khâu đột phá trong tiến trình đổi mới hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và phục vụ.

  • Mô hình cơ chế một cửa, một cửa liên thông: Đây là mô hình tổ chức giải quyết công việc hành chính tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thiểu sự chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm giữa các cơ quan, đồng thời tạo thuận lợi cho người dân khi chỉ cần nộp hồ sơ và nhận kết quả tại một điểm duy nhất. Mô hình này bao gồm các khái niệm chính như tiếp nhận hồ sơ, xử lý liên thông giữa các cơ quan, trả kết quả và giám sát tiến độ.

  • Khái niệm về thủ tục hành chính: Được hiểu là trình tự, cách thức giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nước theo quy định pháp luật, đảm bảo tính hợp pháp, minh bạch và công bằng trong quản lý nhà nước.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông, cải cách hành chính, Trung tâm Hành chính công, hiệu quả phục vụ công.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn áp dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

  • Phương pháp tổng hợp, phân tích: Thu thập và xử lý thông tin từ các tài liệu, báo cáo tổng kết cải cách hành chính của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, UBND huyện Quảng Điền, các văn bản pháp luật liên quan đến TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông.

  • Phương pháp khảo sát thực tế: Tiến hành khảo sát 115 đối tượng gồm 15 cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) tại Trung tâm Hành chính công huyện và 100 người dân đến giao dịch trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2021. Khảo sát thu thập thông tin về giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp và đánh giá sự hài lòng, nguyên nhân trễ hẹn hồ sơ.

  • Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, tham khảo ý kiến của các cán bộ lãnh đạo, quản lý có kinh nghiệm trong lĩnh vực cải cách hành chính và thực hiện TTHC tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích số liệu: Sử dụng các công cụ thống kê mô tả để phân tích dữ liệu khảo sát, đánh giá thực trạng và so sánh các chỉ số về hiệu quả thực hiện TTHC.

Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2017 đến giữa năm 2021, phù hợp với giai đoạn triển khai thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính: Tỷ lệ giải quyết TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền đạt khoảng 90% hồ sơ được xử lý đúng hạn trong giai đoạn 2017-2021. Tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn chiếm khoảng 10%, nguyên nhân chủ yếu do thiếu hồ sơ, phối hợp giữa các cơ quan chưa nhịp nhàng.

  2. Mức độ hài lòng của người dân: Khảo sát cho thấy 78% người dân hài lòng với thái độ phục vụ và quy trình giải quyết TTHC tại Trung tâm. Tuy nhiên, còn khoảng 22% phản ánh về thái độ phục vụ chưa thân thiện và thủ tục còn phức tạp.

  3. Năng lực đội ngũ cán bộ, công chức: Đội ngũ CBCCVC tại Trung tâm có trình độ chuyên môn cao, với hơn 80% có bằng đại học trở lên. Tuy nhiên, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng giao tiếp còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả phục vụ.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Trung tâm đã triển khai hệ thống xử lý một cửa tập trung và dịch vụ công trực tuyến cấp độ 3, 4, giúp giảm thời gian xử lý hồ sơ trung bình từ 15 ngày xuống còn 7 ngày. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT chưa đồng bộ và còn gặp khó khăn trong việc liên thông dữ liệu giữa các cơ quan.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền đã góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, giảm thiểu thời gian và chi phí cho người dân. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt gần 90% phản ánh sự chuyển biến tích cực so với trước khi áp dụng mô hình này.

Mức độ hài lòng của người dân tuy cao nhưng vẫn còn khoảng 22% chưa hài lòng, chủ yếu do thái độ phục vụ và thủ tục còn rườm rà. Điều này tương đồng với các nghiên cứu tại một số địa phương khác như Quận 1, TP. Hồ Chí Minh và thị xã Quảng Trị, cho thấy cần tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và đơn giản hóa thủ tục.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin là yếu tố then chốt giúp tăng tốc độ xử lý hồ sơ và minh bạch quy trình. Tuy nhiên, khó khăn trong liên thông dữ liệu và kỹ năng CNTT của cán bộ là những thách thức cần khắc phục. Các biểu đồ về tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn và mức độ hài lòng có thể minh họa rõ nét sự tiến bộ và những điểm cần cải thiện.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã bổ sung số liệu thực tiễn cụ thể tại huyện Quảng Điền, đồng thời đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương, góp phần làm phong phú thêm kho tàng nghiên cứu về cải cách hành chính ở cấp huyện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ, công chức

    • Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, ứng dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ CBCCVC tại Trung tâm.
    • Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ thành thạo CNTT lên trên 90% trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia.

  2. Đơn giản hóa và công khai hóa thủ tục hành chính

    • Rà soát, cắt giảm các bước không cần thiết trong quy trình giải quyết TTHC.
    • Công khai minh bạch các quy trình, hồ sơ, phí lệ phí trên Cổng Dịch vụ công và tại Trung tâm.
    • Thời gian thực hiện: 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm Hành chính công huyện, các phòng ban chuyên môn.

  3. Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và liên thông dữ liệu

    • Đầu tư hệ thống phần mềm quản lý hồ sơ hiện đại, đảm bảo liên thông dữ liệu giữa các cơ quan liên quan.
    • Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân và cán bộ

    • Triển khai các chương trình tuyên truyền về lợi ích và quy trình thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông.
    • Sử dụng đa dạng các kênh như truyền hình, mạng xã hội, hội nghị cộng đồng.
    • Thời gian: liên tục trong 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm Hành chính công huyện, Ban Tuyên giáo huyện ủy.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả

    • Thiết lập hệ thống đánh giá, xếp hạng chất lượng phục vụ và công bố công khai kết quả hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Thanh tra huyện.
    • Mục tiêu: nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm việc tại Trung tâm Hành chính công và các cơ quan hành chính địa phương

    • Giúp hiểu rõ quy trình, nguyên tắc thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, từ đó nâng cao hiệu quả công việc.

  2. Lãnh đạo UBND các cấp và các phòng ban chuyên môn

    • Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng chính sách, chỉ đạo điều hành cải cách hành chính phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên chuyên ngành Quản lý công, Luật hành chính

    • Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn cải cách thủ tục hành chính cấp huyện, góp phần phát triển nghiên cứu học thuật.

  4. Doanh nghiệp và người dân thường xuyên thực hiện thủ tục hành chính

    • Hiểu rõ quyền lợi, trách nhiệm và quy trình thực hiện thủ tục, từ đó chủ động và thuận tiện hơn trong giao dịch với cơ quan nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế một cửa và một cửa liên thông khác nhau như thế nào?
    Cơ chế một cửa là việc giải quyết thủ tục hành chính tại một đầu mối duy nhất trong một cơ quan, còn cơ chế một cửa liên thông mở rộng hơn, liên kết nhiều cơ quan, nhiều cấp để giải quyết thủ tục phức tạp, giúp người dân chỉ cần nộp hồ sơ và nhận kết quả tại một điểm duy nhất.

  2. Tại sao cần cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông?
    Việc cải cách giúp đơn giản hóa quy trình, giảm thời gian và chi phí cho người dân, tăng tính minh bạch, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền đã đạt được những kết quả gì sau khi áp dụng mô hình này?
    Trung tâm đã giải quyết khoảng 90% hồ sơ đúng hạn, giảm thời gian xử lý trung bình từ 15 ngày xuống còn 7 ngày, đồng thời nâng cao mức độ hài lòng của người dân lên 78%.

  4. Nguyên nhân chính dẫn đến hồ sơ trễ hẹn tại Trung tâm là gì?
    Chủ yếu do hồ sơ chưa đầy đủ, thiếu sót tài liệu, phối hợp giữa các cơ quan chưa nhịp nhàng và một số trường hợp cán bộ chưa đáp ứng tốt về kỹ năng và thái độ phục vụ.

  5. Làm thế nào để người dân có thể theo dõi tiến độ giải quyết thủ tục hành chính?
    Người dân có thể tra cứu tiến độ hồ sơ qua Cổng Dịch vụ công trực tuyến của tỉnh hoặc liên hệ trực tiếp tại Trung tâm Hành chính công, nơi có hệ thống quản lý và cập nhật thông tin minh bạch, kịp thời.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, đồng thời đánh giá thực trạng tại Trung tâm Hành chính công huyện Quảng Điền trong giai đoạn 2017-2021.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình này đã nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục, giảm thiểu thời gian và chi phí cho người dân, góp phần cải thiện môi trường hành chính địa phương.
  • Một số hạn chế như hồ sơ trễ hẹn, thái độ phục vụ chưa đồng đều và ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ cần được khắc phục.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp thiết thực như nâng cao năng lực cán bộ, đơn giản hóa thủ tục, đầu tư hạ tầng CNTT và tăng cường tuyên truyền, giám sát.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá định kỳ hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác nhằm hoàn thiện mô hình cải cách hành chính.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ quan quản lý và cán bộ công chức tại địa phương cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng phục vụ, đồng thời người dân và doanh nghiệp nên chủ động tiếp cận và sử dụng dịch vụ công trực tuyến để hưởng lợi tối đa từ cải cách hành chính.