Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới quản lý nhà nước, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được xem là một trong những khâu đột phá quan trọng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Tại Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực đất đai, TTHC đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, đồng thời góp phần quản lý tài nguyên đất một cách hiệu quả và minh bạch. Tỉnh Thừa Thiên Huế đã thành lập Trung tâm Hành chính công (HCC) từ năm 2017 nhằm tập trung cải cách TTHC, trong đó lĩnh vực đất đai là một trong những trọng tâm được quan tâm.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng thực hiện TTHC trong lĩnh vực đất đai tại Trung tâm HCC tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2017-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, bao gồm thu hồi, giao đất, đăng ký quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận, và các thủ tục liên quan khác. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý địa phương trong việc hoàn thiện quy trình, nâng cao chất lượng phục vụ và cải thiện chỉ số cải cách hành chính của tỉnh.

Theo khảo sát, mức độ hài lòng của người dân đối với dịch vụ hành chính tại Trung tâm HCC đạt khoảng 82,25% (theo SIPAS 2018), tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hạn chế như hồ sơ trễ hẹn, phối hợp giữa các cơ quan chưa hiệu quả, và việc ứng dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ cao chưa phổ biến. Những số liệu này phản ánh thực trạng cần thiết phải có các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện TTHC trong lĩnh vực đất đai tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công, đặc biệt là:

  • Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh vai trò của cải cách TTHC trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm của bộ máy hành chính.
  • Mô hình cơ chế một cửa, một cửa liên thông: Là phương thức tổ chức giải quyết TTHC tập trung, giảm thiểu thủ tục rườm rà, tạo thuận lợi cho người dân và tổ chức trong việc tiếp cận dịch vụ hành chính.
  • Khái niệm về TTHC trong lĩnh vực đất đai: Được hiểu là các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục, hồ sơ và điều kiện do cơ quan nhà nước ban hành nhằm quản lý và thực hiện các quyền, nghĩa vụ liên quan đến đất đai.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, thực hiện thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, một cửa liên thông, phản ánh - kiến nghị, và kiểm soát thủ tục hành chính.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp cả định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm tài liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo thống kê, các công trình nghiên cứu trước đây và dữ liệu sơ cấp thu thập từ khảo sát xã hội học tại Trung tâm HCC tỉnh Thừa Thiên Huế.
  • Phương pháp khảo sát điều tra xã hội học: Thực hiện khảo sát trực tiếp với 120 phiếu, trong đó 100 phiếu hợp lệ, thu thập ý kiến của cá nhân, tổ chức đến giao dịch TTHC tại Trung tâm trong tháng 5 năm 2020.
  • Phương pháp quan sát: Theo dõi trực tiếp quá trình giải quyết TTHC, thái độ phục vụ của công chức, và quy trình phối hợp giữa các cơ quan.
  • Phương pháp phân tích thống kê: Xử lý dữ liệu khảo sát, tổng hợp số liệu về hồ sơ tiếp nhận, giải quyết, tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn, mức độ hài lòng của người dân.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2017-2020, tương ứng với thời gian hoạt động của Trung tâm HCC tỉnh Thừa Thiên Huế.

Việc lựa chọn phương pháp hỗn hợp giúp luận văn có cái nhìn toàn diện, vừa đảm bảo tính khách quan, vừa phản ánh sát thực tế hoạt động thực hiện TTHC trong lĩnh vực đất đai tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông
    Trung tâm HCC tỉnh Thừa Thiên Huế đã triển khai cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC lĩnh vực đất đai, giúp giảm số lần đi lại của người dân và tổ chức. Số liệu cho thấy tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn giảm đáng kể qua các năm 2017-2019, từ khoảng 15% xuống còn dưới 7%. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại tình trạng phối hợp chưa nhịp nhàng giữa các cơ quan, dẫn đến một số hồ sơ bị chậm trễ.

  2. Mức độ hài lòng của người dân và tổ chức
    Kết quả khảo sát mức độ hài lòng cho thấy 82,25% người dân hài lòng với thái độ phục vụ của công chức tại Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả. Tuy nhiên, chỉ khoảng 35% người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4, phản ánh sự hạn chế trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và nhận thức của người dân về dịch vụ này.

  3. Tình hình tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị
    Trung tâm đã thiết lập quy trình tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị về TTHC trong lĩnh vực đất đai. Số lượng phản ánh, kiến nghị từ năm 2017 đến 2019 có xu hướng tăng nhẹ, chủ yếu liên quan đến thủ tục rườm rà và thái độ phục vụ của một số cán bộ. Tỷ lệ xử lý phản ánh đạt khoảng 90%, tuy nhiên vẫn còn một số trường hợp chưa được giải quyết kịp thời.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện TTHC
    Năng lực của công chức, sự phối hợp giữa các cơ quan, và hệ thống văn bản pháp luật liên tục thay đổi là những yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện TTHC. Đặc biệt, việc chưa đồng bộ trong áp dụng công nghệ thông tin và thiếu sự giám sát chặt chẽ làm giảm hiệu quả giải quyết thủ tục.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy Trung tâm HCC tỉnh Thừa Thiên Huế đã đạt được nhiều thành tựu trong cải cách TTHC lĩnh vực đất đai, đặc biệt là việc giảm phiền hà cho người dân và nâng cao chất lượng phục vụ. Việc áp dụng cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã góp phần giảm thời gian giải quyết hồ sơ và tăng tính minh bạch. Tuy nhiên, tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn vẫn còn, phản ánh sự cần thiết phải cải thiện cơ chế phối hợp và nâng cao năng lực công chức.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, như tại UBND huyện Lệ Thủy hay thị xã Sơn Tây, các hạn chế về phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin cũng là điểm chung, cho thấy đây là thách thức phổ biến trong cải cách hành chính. Việc tăng cường giám sát, đào tạo công chức và đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến được xem là những giải pháp then chốt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn theo năm, biểu đồ mức độ hài lòng của người dân, và bảng tổng hợp số lượng phản ánh, kiến nghị và tỷ lệ xử lý. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét tiến trình cải cách và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình liên thông giải quyết TTHC
    Cần xây dựng và chuẩn hóa quy trình liên thông giữa các cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ, giảm thiểu tình trạng hồ sơ bị chuyển đi chuyển lại. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm HCC phối hợp với các sở, ngành liên quan.

  2. Tăng cường ứng dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4
    Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và hỗ trợ kỹ thuật cho người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ công trực tuyến nhằm giảm tải cho bộ phận tiếp nhận trực tiếp. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ trực tuyến lên ít nhất 60% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Trung tâm HCC, Sở Thông tin và Truyền thông.

  3. Nâng cao năng lực và đạo đức công chức
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và đạo đức công vụ cho đội ngũ công chức làm việc tại Trung tâm HCC nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và giảm thiểu hành vi sách nhiễu. Thời gian triển khai: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Văn phòng UBND tỉnh, Trung tâm HCC.

  4. Tăng cường giám sát, kiểm tra và xử lý phản ánh, kiến nghị
    Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, minh bạch trong giải quyết TTHC, đồng thời nâng cao hiệu quả tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân. Mục tiêu đạt tỷ lệ xử lý phản ánh trên 95% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm HCC, các cơ quan quản lý nhà nước liên quan.

  5. Cập nhật, rà soát và đơn giản hóa thủ tục hành chính
    Thường xuyên rà soát các quy định về TTHC trong lĩnh vực đất đai để loại bỏ thủ tục không cần thiết, giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp. Thời gian thực hiện: định kỳ 2 năm một lần. Chủ thể thực hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Trung tâm HCC.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm việc tại Trung tâm Hành chính công và các cơ quan quản lý đất đai
    Giúp hiểu rõ thực trạng, các khó khăn và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện TTHC, từ đó cải thiện quy trình và thái độ phục vụ.

  2. Nhà quản lý, hoạch định chính sách tại địa phương
    Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách cải cách hành chính, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ nhân dân.

  3. Các nhà nghiên cứu, học viên chuyên ngành Quản lý công và Luật hành chính
    Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn cải cách TTHC trong lĩnh vực đất đai, đồng thời cung cấp phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội quan tâm đến thủ tục hành chính đất đai
    Giúp nắm bắt quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện các thủ tục liên quan đến đất đai, từ đó chủ động trong giao dịch với cơ quan nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. TTHC trong lĩnh vực đất đai gồm những thủ tục nào?
    TTHC bao gồm các nhóm thủ tục như thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; đăng ký đất đai và tài sản gắn liền với đất; cấp, đổi, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giải quyết tranh chấp đất đai; xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

  2. Cơ chế một cửa, một cửa liên thông có lợi ích gì cho người dân?
    Giúp giảm số lần đi lại, tiết kiệm thời gian và chi phí khi giải quyết thủ tục, đồng thời tăng tính minh bạch và trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong giải quyết công việc.

  3. Tại sao tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn vẫn còn cao?
    Nguyên nhân chủ yếu do sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan, năng lực công chức chưa đồng đều, và hệ thống công nghệ thông tin chưa được ứng dụng triệt để.

  4. Làm thế nào để người dân có thể phản ánh, kiến nghị về thủ tục hành chính?
    Người dân có thể phản ánh trực tiếp tại Trung tâm HCC, qua điện thoại, email, hoặc cổng thông tin điện tử của cơ quan nhà nước. Trung tâm có quy trình tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị theo quy định.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả thực hiện TTHC trong lĩnh vực đất đai?
    Bao gồm hoàn thiện quy trình liên thông, tăng cường ứng dụng dịch vụ công trực tuyến, nâng cao năng lực công chức, tăng cường giám sát và xử lý phản ánh, đồng thời rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai tại Trung tâm Hành chính công tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2017-2020.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy Trung tâm đã đạt được nhiều thành tựu trong cải cách TTHC, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về phối hợp, năng lực công chức và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực, đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến và tăng cường giám sát, xử lý phản ánh, kiến nghị.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý địa phương trong việc tiếp tục cải cách hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới và mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực hành chính khác để nhân rộng mô hình thành công.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả tại Thừa Thiên Huế!