Liên kết doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để nâng cao sự tham gia của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Thư
• Người hướng dẫn: PGS, TS Nguyễn Thị Tường Anh
• Trường học: Trường Đại học Ngoại thương
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Tăng Cường Tham Gia Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu Cho Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Việt Nam Thông Qua Liên Kết Với FDI
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LIÊN KẾT VỚI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀ SỰ THAM GIA CHUỖI VÀO CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
• 1.1. Cơ sở lý luận về liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 1.1.1. Khái niệm về liên kết kinh doanh
• 1.1.2. Các hình thức liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 1.1.3. Lợi ích của liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 1.1.4. Bất lợi với doanh nghiệp nhỏ và vừa khi liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 1.2. Cơ sở lý luận về sự tham gia của doanh nghiệp vào chuỗi cung ứng toàn cầu
• 1.2.1. Những vấn đề cơ bản về chuỗi cung ứng toàn cầu
• 1.2.2. Một số lý thuyết về sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp
• 1.2.3. Các hình thức tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 1.2.4. Lợi ích khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 1.2.5. Bất lợi với doanh nghiệp nhỏ và vừa khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu
• 1.3. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.1.2. Tổng quan về sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.1.3. Tổng quan tình hình nghiên cứu về ảnh hưởng của liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tới sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.1.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tới liên kết của doanh nghiệp nhỏ và vừa với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.1.4.1. Về năng lực hấp thụ của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước
• 2.1.4.2. Về môi trường thể chế
• 2.1.5. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.1.6. Đề xuất khung nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
• 2.1.6.1. Mô hình nghiên cứu ảnh hưởng của liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tới sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
• 2.1.6.2. Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng doanh nghiệp nhỏ và vừa liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.2. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN MỐI LIÊN KẾT VỚI CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀ SỰ THAM GIA VÀO CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
• 3.1. Tổng quan về doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 3.1.1. Khái quát về doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 3.1.2. Khái quát về doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam
• 3.2. Thực trạng liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 3.2.1. Tình hình liên kết
• 3.2.2. Một số trường hợp điển hình về liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam và một số doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 3.2.3. Đánh giá chung
• 3.3. Thực trạng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
• 3.3.1. Sơ lược về tình hình tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu
• 3.3.2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam trong một số chuỗi cung ứng điển hình
• 3.3.3. Tương quan giữa tình hình liên kết và hoạt động tham gia trực tiếp chuỗi cung ứng toàn cầu của DNNVV Việt Nam
• 3.3.4. Đánh giá chung
• 3.4. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC CHỨNG VỀ LIÊN KẾT VỚI CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI ĐỀ ĐẨY MẠNH SỰ THAM GIA VÀO CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
• 4.1. Ảnh hưởng của liên kết với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tới sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
• 4.1.1. Mô hình nghiên cứu
• 4.1.2. Số liệu nghiên cứu
• 4.1.3. Phân tích kết quả hồi quy
• 4.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng doanh nghiệp nhỏ và vừa liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 4.2.1. Mô hình nghiên cứu
• 4.2.2. Số liệu nghiên cứu
• 4.2.3. Phân tích kết quả hồi quy
• 4.3. Kết luận chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG LIÊN KẾT VỚI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI ĐỂ ĐẨY MẠNH SỰ THAM GIA VÀO CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
• 5.1. Định hướng, quan điểm về phát triển liên kết kinh doanh giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 5.1.1. Định hướng của Đảng và Chính Phủ phát triển liên kết kinh doanh giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 5.1.2. Quan điểm về phát triển liên kết giữa giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 5.2. Kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới về khuyến khích liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 5.3. Một số đề xuất, giải pháp tăng cường liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, đẩy mạnh sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
• 5.3.1. Một số đề xuất đối với Chính Phủ
• 5.3.2. Một số giải pháp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 5.3.3. Một số hạn chế của luận án
• CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA NGHIÊN CỨU SINH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận về liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa

Liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao khả năng tham gia của DNNVV vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Các hình thức liên kết này không chỉ giúp DNNVV tiếp cận công nghệ và thị trường mà còn tạo ra cơ hội để cải thiện năng lực cạnh tranh. Theo nghiên cứu, việc tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua liên kết với FDI có thể giúp DNNVV tăng cường khả năng xuất khẩu và nhập khẩu, từ đó nâng cao vị thế của họ trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không phải tất cả các DNNVV đều có khả năng tham gia liên kết này do những hạn chế về nguồn lực và năng lực quản lý.

1.1 Khái niệm về liên kết kinh doanh

Khái niệm liên kết kinh doanh giữa DNNVV và FDI được hiểu là sự hợp tác giữa hai bên nhằm tối ưu hóa lợi ích và nâng cao hiệu quả hoạt động. Liên kết này có thể diễn ra dưới nhiều hình thức như hợp tác sản xuất, chia sẻ công nghệ, hoặc hợp tác trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Việc thiết lập mối quan hệ này không chỉ giúp DNNVV cải thiện quy trình sản xuất mà còn tạo ra cơ hội để họ tham gia vào các chuỗi cung ứng lớn hơn, từ đó gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

1.2 Các hình thức liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Các hình thức liên kết giữa DNNVV và FDI bao gồm liên kết ngược và liên kết xuôi. Liên kết ngược cho phép DNNVV cung cấp nguyên liệu cho FDI, trong khi liên kết xuôi giúp DNNVV tiếp cận thị trường quốc tế thông qua FDI. Những hình thức này không chỉ tạo ra giá trị gia tăng cho cả hai bên mà còn giúp DNNVV nâng cao năng lực sản xuất và quản lý. Theo nghiên cứu, các DNNVV có thể tận dụng công nghệ thông tin và các nguồn lực từ FDI để cải thiện quy trình sản xuất và tăng cường khả năng cạnh tranh.

II. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Tình hình nghiên cứu về liên kết giữa DNNVV và FDI cho thấy có nhiều công trình đã phân tích ảnh hưởng của FDI tới hoạt động của DNNVV. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu định lượng tập trung vào nhóm DNNVV. Các nghiên cứu hiện tại chủ yếu dừng lại ở việc phân tích hiệu ứng lan tỏa của FDI mà chưa đi sâu vào khả năng tham gia liên kết của DNNVV. Điều này tạo ra một khoảng trống nghiên cứu cần được lấp đầy để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa DNNVV và FDI trong bối cảnh thị trường toàn cầu.

2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu về liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Nghiên cứu về liên kết giữa DNNVV và FDI đã chỉ ra rằng mối quan hệ này có thể mang lại nhiều lợi ích cho DNNVV, từ việc tiếp cận công nghệ đến việc mở rộng thị trường. Tuy nhiên, các DNNVV thường gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn của FDI, dẫn đến việc liên kết không được phát triển mạnh mẽ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, để tăng cường liên kết, cần có sự hỗ trợ từ chính sách của nhà nước và các tổ chức liên quan.

2.2 Tổng quan về sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa

Sự tham gia của DNNVV vào chuỗi cung ứng toàn cầu hiện nay còn hạn chế. Nhiều DNNVV chưa đủ năng lực để tham gia vào các chuỗi cung ứng lớn do thiếu nguồn lực và công nghệ. Tuy nhiên, việc liên kết với FDI có thể giúp DNNVV cải thiện tình hình này. Các nghiên cứu cho thấy, DNNVV có thể tận dụng mối quan hệ với FDI để nâng cao khả năng xuất khẩu và cải thiện quy trình sản xuất, từ đó gia tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm của mình.

III. Đề xuất giải pháp tăng cường liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Để tăng cường liên kết giữa DNNVV và FDI, cần có các giải pháp cụ thể từ phía chính phủ và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp. Một trong những giải pháp quan trọng là cải thiện môi trường đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV tiếp cận công nghệ và thông tin. Đồng thời, cần có các chương trình đào tạo nhằm nâng cao năng lực quản lý và kỹ năng cho DNNVV. Việc này không chỉ giúp DNNVV nâng cao khả năng cạnh tranh mà còn tạo ra cơ hội để họ tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu một cách hiệu quả hơn.

3.1 Định hướng quan điểm về phát triển liên kết kinh doanh giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Định hướng phát triển liên kết giữa DNNVV và FDI cần được xây dựng dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan. Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích DNNVV tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua việc hỗ trợ tài chính và kỹ thuật. Đồng thời, cần có các chương trình kết nối giữa DNNVV và FDI để tạo ra cơ hội hợp tác và phát triển bền vững.

3.2 Một số đề xuất giải pháp tăng cường liên kết với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Các giải pháp cụ thể để tăng cường liên kết bao gồm việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn kết nối giữa DNNVV và FDI, cung cấp thông tin về thị trường và công nghệ cho DNNVV. Ngoài ra, cần có các chương trình hỗ trợ tài chính cho DNNVV để họ có thể đầu tư vào công nghệ và nâng cao năng lực sản xuất. Những giải pháp này sẽ giúp DNNVV không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.