Tăng Cường Quản Lý Nhà Nước Đối Với Các Dự Án Đầu Tư Xây Dựng Từ Ngân Sách Thành Phố Hà Nội

Quản lý dự án đầu tư xây dựng là quá trình vận dụng kiến thức, kỹ năng, công cụ và kỹ thuật vào các hoạt động của dự án từ khi bắt đầu đến khi kết thúc, nhằm đạt được các mục tiêu về thời gian, chi phí, kỹ thuật và chất lượng. Mục tiêu chính là sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn vốn, tài nguyên thiên nhiên, đất đai, lao động và các tiềm năng khác, bảo vệ môi trường sinh thái, chống tham ô, lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư và khai thác các kết quả của đầu tư XDCB. Theo tài liệu gốc, đầu tư là điều kiện để chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần.

Việc bố trí vốn đầu tư XDCB từ ngân sách cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Nhà nước. Ưu tiên đầu tư tập trung, không dàn trải, tập trung vào các mục tiêu trọng điểm, các dự án lớn, công trình trọng điểm, các dự án giải quyết các vấn đề dân sinh bức xúc. Bố trí đủ vốn cho các công trình chuyển tiếp và công trình hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm, công trình trong danh mục các dự án phân cấp cho Quận, Huyện. Chỉ bố trí vốn trong khả năng cân đối ngân sách ngay từ đầu năm được HĐND thông qua; khi có nguồn bổ sung sẽ bố trí tiếp. Thời hạn của dự án: Dự án được bố trí vốn đảm bảo các dự án nhóm C không kéo dài quá 02 năm; dự án nhóm B không quá 4 năm; đảm bảo vốn cho các dự án nhóm A theo chỉ đạo của Chính phủ.

Trong giai đoạn 2001-2005, kinh tế - xã hội Thủ đô đã đạt được bước tiến đáng kể. Đạt được kết quả đó có phần đóng góp quan trọng của các dự án đầu tư từ ngân sách Nhà nước, đặc biệt là các dự án đầu tư phát triển. Nguồn vốn đầu tư dự án XDCB từ ngân sách của Thành phố chủ yếu đầu tư vào các lĩnh vực có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của ngành, lĩnh vực có ảnh hưởng đến toàn bộ kinh tế-xã hội trên địa bàn. Các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước nhằm giải quyết những vấn đề phát triển dài hạn cũng như ngắn hạn theo định hướng của phát triển kinh tế-xã hội, tác động của nó có thể là trực tiếp đến các bộ phận của chủ đầu tư, đơn vị hoặc doanh nghiệp thuộc dự án nhưng cũng tác động đến các ngành, lĩnh vực liên quan rất lớn.

Để quản lý các dự án đầu tư XDCB từ ngân sách Thành phố trên địa bàn Thủ đô có hiệu quả cần được chỉ đạo tập trung có trọng điểm trên cơ sở nâng cao chất lượng về công tác quy hoạch dự án; về xác định danh mục các dự án đầu tư XDCB; về công tác kế hoạch hóa nguồn vốn cho các dự án đầu tư XDCB, về công tác tổ chức, điều hành và quản lý các quá trình lập dự án đầu tư, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, thực hiện dự án đầu tư, giám sát tiến độ thực hiện dự án và đánh giá hiệu quả thực hiện dự án. Công tác quy hoạch phải đặc biệt coi trọng và đi trước một bước. Coi trọng công tác xác định danh mục đầu tư, chuẩn bị xây dựng vì chất lượng hồ sơ dự án, hồ sơ thiết kế kỹ thuật - dự toán là một trong những nhân tố quan trọng quyết định chất lượng, tiến độ triển khai dự án và hiệu quả đầu tư.

Trên cơ sở quy hoạch đã được phê duyệt, công tác lập các chương trình, dự án đầu tư được thành phố đặc biệt quan tâm, đặc biệt là việc lập dự án để được thông qua (hay gọi là dự án có tính khả thi) là những yếu tố quyết định ban đầu thành công của dự án. Việc xác định chủ trương đầu tư được Thành phố quan tâm chỉ đạo, chủ trương đúng đắn đến kết quả đầu tư bước đầu đúng hướng. Để hình thành được dự án, thành phố đã yêu cầu các dự án phải có trong quy hoạch hoặc định hướng phát triển của thành phố. Trong công tác CBDT để nâng cao chất lượng công tác tư vấn lập dự án thông qua việc tổng kết đưa ra danh sách các đơn vị tư vấn có chất lượng để các chủ đầu tư lựa chọn hoặc trong quá trình thẩm định đối với những đơn vị tư vấn kém được thông báo yêu cầu hoàn thiện cụ thể và bổ sung đầy đủ đảm bảo các nội dung theo quy định của nhà nước.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và khả thi. Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình thực hiện dự án. Hoàn thiện quy trình thẩm định, phê duyệt dự án, đảm bảo tính khách quan, khoa học và hiệu quả. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, giảm thiểu thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý dự án. Xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn cao, có tinh thần trách nhiệm và tận tụy với công việc. Thực hiện luân chuyển cán bộ định kỳ để tạo điều kiện cho cán bộ được học hỏi, tích lũy kinh nghiệm. Có chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân cán bộ giỏi.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và đánh giá dự án, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Xây dựng hệ thống thông tin giám sát dự án, cho phép theo dõi tiến độ, chất lượng và hiệu quả của dự án một cách trực tuyến. Thực hiện đánh giá hiệu quả dự án một cách khách quan, khoa học, làm cơ sở cho việc điều chỉnh chính sách và kế hoạch đầu tư.

Xây dựng hệ thống thông tin quản lý dự án (PMIS) tích hợp, cho phép quản lý toàn bộ thông tin về dự án từ giai đoạn lập kế hoạch đến giai đoạn nghiệm thu, bàn giao. Ứng dụng các phần mềm quản lý dự án chuyên dụng để hỗ trợ các hoạt động lập kế hoạch, theo dõi tiến độ, quản lý chi phí, quản lý rủi ro. Sử dụng các công cụ trực tuyến để trao đổi thông tin, phối hợp công việc giữa các bên liên quan.

Rà soát, điều chỉnh quy định về phân cấp quản lý đầu tư, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế và yêu cầu phát triển. Phân cấp cho các địa phương, đơn vị chủ động hơn trong việc quyết định các dự án đầu tư nhỏ, có tính chất địa phương. Ủy quyền cho các chủ đầu tư thực hiện một số công việc quản lý dự án, như lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng.

Từ kinh nghiệm của Trung Quốc và một số địa phương trong nước, có thể đúc rút ra một số kinh nghiệm cho quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư XDCB từ ngân sách thành phố: Không tham vọng làm nhanh mà nên làm chắc trên nền tư duy khoa học chặt chẽ hợp lý, chính điều đó biến chậm thành nhanh. Quan điểm về sở hữu nhà nước phải thực sự tạo quyền chủ động, quyết định cho Nhà nước để thực hiện lợi ích cộng đồng. Dân chủ đi liền với kỷ cương, không để cá nhân lợi dụng dân chủ đi ngược lợi ích cộng đồng. Thiết lập cơ chế để tạo sức mạnh. Cơ chế khoa học, đúng lúc, nhiều khi có sức mạnh hơn cả nguồn lực vật chất thông thường! Cơ chế, chính sách phải nhất quán và minh bạch, thu hút được sự tham gia của cộng đồng, tiêu chí minh bạch, là nền tảng cho công bằng và hiệu quả!

Nghiên cứu kinh nghiệm của các thành phố lớn như TP.HCM, Đà Nẵng trong việc quản lý dự án đầu tư xây dựng. Học hỏi kinh nghiệm về huy động vốn, quản lý chi phí, kiểm soát chất lượng công trình. Áp dụng các mô hình quản lý dự án tiên tiến, phù hợp với điều kiện thực tế của Hà Nội.

Tóm tắt các giải pháp đã đề xuất, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đồng bộ và quyết liệt các giải pháp này. Đưa ra các kiến nghị cụ thể đối với các cơ quan quản lý nhà nước, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các giải pháp.

Đề xuất các hướng nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực quản lý dự án đầu tư xây dựng, như nghiên cứu về mô hình quản lý dự án PPP, nghiên cứu về ứng dụng công nghệ BIM trong quản lý dự án. Khuyến khích các hoạt động hợp tác nghiên cứu giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp.