Nghiên cứu tác động của chỉ số tâm lý đến lợi suất cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam

• Tác giả: Lương Trâm Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Trung Thành
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ CHỈ SỐ TÂM LÝ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHỈ SỐ TÂM LÝ TỚI TỶ SUẤT LỢI VỐN CỔ PHIẾU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHỈ SỐ TÂM LÝ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHỈ SỐ TÂM LÝ TỚI TỶ SUẤT LỢI VỐN CỔ PHIẾU
• 1.1. Cơ sở lý luận về chỉ số tâm lý
• 1.1.1. Khái niệm chỉ số tâm lý
• 1.1.2. Cơ sở lý luận về tâm lý nhà đầu tư. Các phương pháp xây dựng chỉ số tâm lý
• 1.2. Cơ sở lý luận về tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 1.2.1. Khái niệm tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 1.2.2. Các lý thuyết liên quan đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 1.3. Cơ sở lý luận về tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn của cổ phiếu
• 1.3.1. Tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 1.3.2. Các nhân tố tác động đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 1.4. Tóm tắt chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan về phương pháp nghiên cứu
• 2.1.1. Phương pháp luận. Khung phân tích
• 2.1.2. Quy trình nghiên cứu
• 2.1.3. Mô hình nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp xây dựng chỉ số tâm lý
• 2.3. Các biến được sử dụng trong mô hình
• 2.3.1. Các biến đo lường tâm lý nhà đầu tư
• 2.3.2. Các biến kinh tế vĩ mô được sử dụng để trong quá trình tổng hợp chỉ số tâm lý
• 2.3.3. Các biến kinh tế vĩ mô được sử dụng là biến kiểm soát trong mô hình đánh giá ảnh hưởng của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu
• 2.4. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu
• 2.4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 2.4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 2.5. Tóm tắt chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHỈ SỐ TÂM LÝ ĐẾN TỶ SUẤT LỢI VỐN CỔ PHIẾU TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
• 3.1. Giới thiệu chung về thị trường chứng khoán Việt Nam
• 3.1.1. Giới thiệu chung
• 3.1.2. Đặc điểm của thị trường chứng khoán Việt Nam
• 3.1.3. Phân ngành trên thị trường chứng khoán Việt Nam
• 3.2. Tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam ở cấp độ toàn thị trường
• 3.2.1. Đo lường tâm lý của thị trường chứng khoán Việt Nam
• 3.2.2. Đánh giá tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu cấp độ thị trường
• 3.3. Tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam ở cấp độ ngành
• 3.3.1. Đo lường tâm lý của các ngành trên thị trường chứng khoán Việt Nam
• 3.3.2. Đánh giá tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu cấp độ ngành
• 3.4. Kiểm tra lại kết quả nghiên cứu (Robustness test)
• 3.5. Tóm tắt chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: KHUYẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN
• 4.1. Chiến lược, định hướng về phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam
• 4.2. Một số khuyến nghị nhằm hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của tâm lý đến thị trường chứng khoán Việt Nam
• 4.2.1. Đối với cơ quan quản lý thị trường chứng khoán Việt Nam
• 4.2.2. Đối với nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam
• 4.2.3. Đối với nhà nghiên cứu về tỷ suất lợi vốn cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam
• 4.3. Tóm tắt kết quả và những đóng góp của luận án
• 4.4. Những hạn chế của luận án
• 4.5. Tóm tắt chương 4
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• A1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• A2. DANH MỤC BẢNG
• A3. DANH MỤC HÌNH VẼ

I. Tổng quan nghiên cứu về chỉ số tâm lý và tác động của chỉ số tâm lý tới tỷ suất lợi vốn cổ phiếu

Nghiên cứu về chỉ số tâm lý đã trở thành một lĩnh vực quan trọng trong tài chính hành vi. Tâm lý nhà đầu tư có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và từ đó tác động đến lợi suất cổ phiếu. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tâm lý không chỉ là yếu tố phụ mà còn là một trong những nhân tố chính quyết định sự biến động của thị trường chứng khoán. Theo Baker và Wurgler (2006), chỉ số tâm lý có thể được xây dựng từ các dữ liệu thị trường như khối lượng giao dịch, số lượng IPO và các chỉ số khác. Điều này cho thấy rằng việc đo lường tâm lý là cần thiết để hiểu rõ hơn về tác động tâm lý đến lợi suất cổ phiếu. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tâm lý nhà đầu tư có thể khác nhau giữa các thị trường phát triển và đang phát triển, điều này đặc biệt đúng với thị trường chứng khoán Việt Nam.

1.1. Khái niệm chỉ số tâm lý

Khái niệm chỉ số tâm lý được định nghĩa là một chỉ số tổng hợp phản ánh tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Các yếu tố như sự lạc quan, bi quan và các cảm xúc khác có thể được đo lường thông qua các chỉ số cụ thể. Việc xây dựng chỉ số tâm lý giúp các nhà đầu tư và nhà quản lý có cái nhìn tổng quan về xu hướng tâm lý trên thị trường. Theo nghiên cứu của Thaler (1999), tâm lý có thể dẫn đến các quyết định đầu tư không hợp lý, từ đó ảnh hưởng đến lợi suất cổ phiếu. Do đó, việc hiểu rõ về chỉ số tâm lý là rất quan trọng trong việc dự đoán và phân tích biến động thị trường.

1.2. Tác động của chỉ số tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu

Nghiên cứu cho thấy rằng tác động tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu là một vấn đề phức tạp. Các nhà đầu tư thường bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tâm lý như sự sợ hãi và lòng tham, dẫn đến các quyết định đầu tư không hợp lý. Theo nghiên cứu của Chen và cộng sự (2013), tâm lý nhà đầu tư có thể làm tăng hoặc giảm lợi suất cổ phiếu tùy thuộc vào điều kiện thị trường. Điều này cho thấy rằng việc theo dõi chỉ số tâm lý có thể giúp dự đoán các xu hướng trong thị trường chứng khoán Việt Nam. Hơn nữa, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tâm lý có thể ảnh hưởng khác nhau đến các ngành khác nhau, điều này cần được xem xét kỹ lưỡng trong các nghiên cứu tiếp theo.

II. Cơ sở lý luận về chỉ số tâm lý và tác động của chỉ số tâm lý tới tỷ suất lợi vốn cổ phiếu

Cơ sở lý luận về chỉ số tâm lý và tỷ suất lợi vốn cổ phiếu được xây dựng dựa trên các lý thuyết tài chính hành vi. Các lý thuyết này nhấn mạnh rằng tâm lý nhà đầu tư có thể dẫn đến các hành vi không hợp lý, ảnh hưởng đến lợi suất cổ phiếu. Theo lý thuyết thị trường hiệu quả, giá cổ phiếu phản ánh tất cả thông tin có sẵn. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tâm lý có thể tạo ra sự bất hợp lý trong giá cổ phiếu. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam, nơi mà tâm lý nhà đầu tư có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như chính trị và kinh tế. Việc hiểu rõ về tác động tâm lý đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu là cần thiết để phát triển các chiến lược đầu tư hiệu quả.

2.1. Các phương pháp xây dựng chỉ số tâm lý

Việc xây dựng chỉ số tâm lý có thể được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau. Các phương pháp này bao gồm phân tích dữ liệu thị trường, khảo sát ý kiến nhà đầu tư và sử dụng các chỉ số kinh tế vĩ mô. Theo nghiên cứu của Baker và Wurgler (2006), việc sử dụng các chỉ số như khối lượng giao dịch và số lượng IPO có thể giúp đo lường tâm lý nhà đầu tư một cách hiệu quả. Hơn nữa, việc kết hợp nhiều phương pháp sẽ giúp tạo ra một chỉ số tâm lý chính xác hơn, từ đó có thể dự đoán tốt hơn về lợi suất cổ phiếu. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam, nơi mà tâm lý có thể thay đổi nhanh chóng.

2.2. Các nhân tố tác động đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu

Nhiều nhân tố có thể ảnh hưởng đến tỷ suất lợi vốn cổ phiếu, trong đó có tâm lý nhà đầu tư. Các yếu tố như tình hình kinh tế, chính trị và các sự kiện bất ngờ có thể tác động đến lợi suất cổ phiếu. Theo nghiên cứu của Molchanov và Stangl (2018), tâm lý có thể làm tăng hoặc giảm tỷ suất lợi vốn tùy thuộc vào điều kiện thị trường. Điều này cho thấy rằng việc theo dõi chỉ số tâm lý là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến lợi suất cổ phiếu. Hơn nữa, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tâm lý có thể ảnh hưởng khác nhau đến các ngành khác nhau, điều này cần được xem xét kỹ lưỡng trong các nghiên cứu tiếp theo.