Rèn Luyện Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Nhằm Bồi Dưỡng Năng Lực Phát Hiện Và Giải Quyết Vấn Đề Trong Dạy Học Hình Học Không Gian

• Tác giả: Hoàng Xuân Bính
• Người hướng dẫn: Nguyễn Thị Châu Giang
• Trường học: Trường Đại Học Vinh
• Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán
• Đề tài: Rèn Luyện Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Trong Dạy Học Hình Học Không Gian
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Nghệ An

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học Toán
• 1.2. Vấn đề trong dạy học Toán
• 1.3. Phát hiện và giải quyết vấn đề
• 1.3.1. Phát hiện vấn đề
• 1.3.2. Giải quyết vấn đề
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN CÁC KĨ NĂNG SIÊU NHẬN THỨC CHO HỌC SINH NHẰM BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC KHÔNG GIAN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 2.1. Tổng quan về dạy học Toán ở trường trung học phổ thông
• 2.2. Một số đặc điểm của sách giáo khoa Hình học ở trường trung học phổ thông
• 2.3. Hình học ở trường trung học phổ thông
• 2.4. Định hướng xây dựng và thực hiện các biện pháp sư phạm
• 2.5. Một số biện pháp sư phạm rèn luyện kĩ năng siêu nhận thức nhằm bồi dưỡng năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Hình học không gian ở trường trung học phổ thông
• 2.5.1. Biện pháp 1: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng đọc hiểu vấn đề trong các tình huống dạy học Hình học không gian và vẽ hình đúng làm điểm tựa trực quan khi cần thiết
• 2.5.2. Biện pháp 2: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng lập kế hoạch giải quyết vấn đề thông qua các hoạt động liên tưởng nhằm huy động đúng tiền đề cho các bước lập luận
• 2.5.3. Biện pháp 3: Rèn luyện cho học sinh thói quen tự đánh giá tiến trình tư duy trong các bước hoạt động giải quyết vấn đề
• 2.5.4. Biện pháp 4: Thiết kế và tổ chức dạy học các tình huống nhằm thực hành và kiểm soát các thao tác tư duy trong hoạt động gợi vấn đề và nêu vấn đề trong dạy học Toán
• 2.5.5. Biện pháp 5: Tạo các tình huống và tổ chức dạy học nhằm để học sinh luyện tập và kiểm soát các thao tác tư duy trong hoạt động Toán học hóa các tình huống thực tiễn
• 2.5.6. Biện pháp 6: Gợi động cơ và tổ chức dạy học nhằm để học sinh rèn luyện và kiểm soát các thao tác tư duy logic trong hoạt động sáng tạo, tìm kiếm giải pháp khác
• 2.6. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích, yêu cầu, nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Thời gian, đối tượng, quy trình và phương pháp đánh giá thực nghiệm sư phạm
• 3.3.1. Thời gian thực nghiệm sư phạm
• 3.3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm
• 3.3.3. Quy trình tổ chức thực nghiệm sư phạm
• 3.3.4. Phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Tiến trình thực nghiệm sư phạm
• 3.4.1. Thực nghiệm sư phạm vòng 1
• 3.4.2. Thực nghiệm sư phạm vòng 2
• 3.5. Kết luận chương 3
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Rèn Luyện Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Trong Dạy Học Hình Học Không Gian

Rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học, đặc biệt trong môn hình học không gian. Kỹ năng này giúp học sinh phát triển khả năng tự nhận thức và điều chỉnh quá trình học tập của mình. Việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại sẽ tạo điều kiện cho học sinh phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. Nghiên cứu cho thấy rằng việc rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức không chỉ giúp học sinh hiểu bài tốt hơn mà còn tăng cường khả năng tư duy phản biện.

1.1. Khái Niệm Về Kỹ Năng Siêu Nhận Thức

Kỹ năng siêu nhận thức được hiểu là khả năng nhận thức về quá trình tư duy của bản thân. Điều này bao gồm việc học sinh biết cách theo dõi, đánh giá và điều chỉnh các chiến lược học tập của mình. Việc phát triển kỹ năng này là cần thiết để học sinh có thể tự tin hơn trong việc giải quyết các bài toán hình học phức tạp.

1.2. Vai Trò Của Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Trong Dạy Học

Kỹ năng siêu nhận thức đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh nhận diện và giải quyết vấn đề. Khi học sinh có khả năng tự đánh giá và điều chỉnh cách tiếp cận của mình, họ sẽ trở nên chủ động hơn trong việc học tập. Điều này không chỉ giúp họ trong môn toán mà còn trong các môn học khác.

II. Thách Thức Trong Việc Rèn Luyện Kỹ Năng Siêu Nhận Thức

Mặc dù việc rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức mang lại nhiều lợi ích, nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức trong quá trình thực hiện. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt về phương pháp dạy học phù hợp. Nhiều giáo viên vẫn còn sử dụng phương pháp truyền thống, không khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động. Điều này dẫn đến việc học sinh không phát triển được năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.

2.1. Thiếu Phương Pháp Dạy Học Hiện Đại

Nhiều giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ về các phương pháp dạy học hiện đại, dẫn đến việc họ không biết cách áp dụng các kỹ thuật rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức. Điều này làm giảm hiệu quả của quá trình dạy học và ảnh hưởng đến sự phát triển của học sinh.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Đánh Giá Kết Quả

Việc đánh giá kết quả rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức cũng gặp nhiều khó khăn. Các tiêu chí đánh giá chưa rõ ràng và thiếu tính khách quan, khiến cho giáo viên gặp khó khăn trong việc xác định mức độ phát triển của học sinh.

III. Phương Pháp Rèn Luyện Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Hiệu Quả

Để rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức cho học sinh trong dạy học hình học không gian, cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Các phương pháp này không chỉ giúp học sinh phát triển tư duy mà còn khuyến khích họ tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động. Một số phương pháp hiệu quả bao gồm: học tập hợp tác, giải quyết vấn đề và phản hồi tích cực.

3.1. Học Tập Hợp Tác

Học tập hợp tác là một phương pháp hiệu quả giúp học sinh phát triển kỹ năng siêu nhận thức. Khi làm việc nhóm, học sinh có cơ hội trao đổi ý tưởng và học hỏi từ nhau, từ đó nâng cao khả năng tự đánh giá và điều chỉnh cách tiếp cận của mình.

3.2. Giải Quyết Vấn Đề Thực Tế

Giải quyết các bài toán thực tế trong dạy học hình học không gian giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này không chỉ giúp họ hiểu bài tốt hơn mà còn phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

IV. Ứng Dụng Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Trong Dạy Học Hình Học Không Gian

Việc ứng dụng kỹ năng siêu nhận thức trong dạy học hình học không gian đã cho thấy những kết quả tích cực. Học sinh không chỉ cải thiện khả năng giải quyết bài toán mà còn phát triển tư duy phản biện. Nghiên cứu cho thấy rằng những học sinh được rèn luyện kỹ năng này có kết quả học tập tốt hơn so với những học sinh không được rèn luyện.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Về Ứng Dụng Kỹ Năng

Nghiên cứu cho thấy rằng việc rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức giúp học sinh cải thiện khả năng giải quyết vấn đề. Họ có thể áp dụng kiến thức vào thực tiễn một cách hiệu quả hơn, từ đó nâng cao kết quả học tập.

4.2. Tác Động Đến Tư Duy Của Học Sinh

Khi học sinh được rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức, họ sẽ phát triển tư duy phản biện và khả năng tự đánh giá. Điều này giúp họ trở nên tự tin hơn trong việc giải quyết các bài toán phức tạp.

V. Kết Luận Về Tương Lai Của Kỹ Năng Siêu Nhận Thức Trong Dạy Học

Kỹ năng siêu nhận thức sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong dạy học hình học không gian trong tương lai. Việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại sẽ giúp học sinh phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Để đạt được điều này, cần có sự đầu tư vào đào tạo giáo viên và cải tiến chương trình giảng dạy.

5.1. Định Hướng Phát Triển Kỹ Năng Siêu Nhận Thức

Cần có các chương trình đào tạo giáo viên về kỹ năng siêu nhận thức để họ có thể áp dụng hiệu quả trong dạy học. Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển năng lực học sinh.

5.2. Tương Lai Của Dạy Học Hình Học Không Gian

Tương lai của dạy học hình học không gian sẽ phụ thuộc vào việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại. Việc rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức sẽ là một yếu tố quyết định trong việc nâng cao chất lượng giáo dục.