Hành Vi Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn Theo Pháp Luật Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Sơn Tùng
• Người hướng dẫn: PGS. Bùi Nguyên Khánh
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Luật Kinh tế
• Đề tài: Hành Vi Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn Theo Pháp Luật Việt Nam Hiện Nay
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ HÀNH VI QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI GÂY NHẦM LẪN
• 1.1. Khái quát về quảng cáo thương mại và quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn
• 1.2. Pháp luật về quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn
• 1.3. Quy định về kiểm soát hành vi cạnh tranh không lành mạnh nói chung và hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn nói riêng trong pháp luật của một số nước trên thế giới
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HÀNH VI QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI GÂY NHẦM LẪN Ở VIỆT NAM
• 2.1. Thực trạng các quy định pháp luật về hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn ở Việt Nam hiện nay
• 2.2. Thực trạng quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn ở Việt Nam
• 2.3. Thực trạng xử lý hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn ở Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HÀNH VI QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI GÂY NHẦM LẪN Ở VIỆT NAM
• 3.1. Phương hướng hoàn thiện
• 3.2. Giải pháp hoàn thiện
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quảng Cáo Thương Mại Định Nghĩa và Vai Trò

Quảng cáo ngày nay là một hoạt động phổ biến, được nhìn nhận dưới nhiều góc độ khác nhau. Về mặt xã hội học, quảng cáo là quá trình truyền tin định hướng tới người mua, kích thích họ mua sản phẩm, dịch vụ. Kinh tế học xem quảng cáo là cách trình bày thông tin về hàng hóa, dịch vụ, uy tín doanh nghiệp. Về mặt hành vi, quảng cáo là việc sử dụng phương tiện thông tin để truyền tin về sản phẩm, dịch vụ tới khách hàng trong một không gian và thời gian nhất định. Dù tiếp cận theo cách nào, quảng cáo đều mang bản chất thông tin và thương mại. Pháp luật các nước cũng có nhiều định nghĩa khác nhau về quảng cáo, nhưng đều nhấn mạnh đến mục đích thương mại và quảng bá sản phẩm, dịch vụ. Tại Việt Nam, Luật Thương mại 2005 và Luật Quảng cáo 2012 đều đề cập đến khái niệm quảng cáo, trong đó Luật Thương mại 2005 định nghĩa quảng cáo thương mại là hoạt động xúc tiến thương mại để giới thiệu về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

1.1. Định Nghĩa Quảng Cáo Thương Mại Theo Pháp Luật Việt Nam

Luật Thương mại 2005 định nghĩa quảng cáo thương mại là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân để giới thiệu với khách hàng về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của mình (Điều 102). Luật Quảng cáo 2012 giải thích quảng cáo là việc sử dụng các phương tiện nhằm giới thiệu đến công chúng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có mục đích sinh lợi; sản phẩm, dịch vụ không có mục đích sinh lợi; tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ được giới thiệu, trừ tin thời sự; chính sách xã hội; thông tin cá nhân (Khoản 1 Điều 2). Như vậy, pháp luật Việt Nam thừa nhận sự tồn tại của hai hình thức quảng cáo không có mục đích sinh lời và quảng cáo có mục đích sinh lời, trong đó đối tượng thứ hai còn được gọi là quảng cáo thương mại.

1.2. Vai Trò Của Quảng Cáo Thương Mại Trong Nền Kinh Tế Thị Trường

Quảng cáo thương mại đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Nó là động lực duy trì và phát triển toàn bộ hoạt động quảng cáo. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chi trả các khoản tiền lớn cho quảng cáo với kỳ vọng tăng doanh số bán hàng, bù đắp chi phí và tạo ra lợi nhuận. Mục đích lợi nhuận chi phối toàn bộ hoạt động quảng cáo, thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện quảng cáo cho hàng hoá, dịch vụ, thương hiệu hoặc tên tuổi của mình. Đồng thời, kinh phí quảng cáo là nguồn thu quan trọng của các phương tiện thông tin đại chúng như báo chí, đài phát thanh, truyền hình.

II. Nhận Diện Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn Dấu Hiệu và Tác Hại

Quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn là một vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện đại. Nó không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh lành mạnh. Các dấu hiệu nhận biết quảng cáo gây nhầm lẫn bao gồm việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ hoặc gây hiểu lầm về sản phẩm, dịch vụ. Điều này có thể liên quan đến chất lượng, công dụng, giá cả hoặc nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm. Tác hại của quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn rất lớn, làm mất lòng tin của người tiêu dùng, gây khó khăn cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính và làm suy giảm uy tín của thị trường.

2.1. Các Dạng Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn Phổ Biến

Có nhiều dạng quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn phổ biến. Một trong số đó là quảng cáo so sánh không trung thực, trong đó sản phẩm hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp được so sánh với sản phẩm hoặc dịch vụ của đối thủ cạnh tranh một cách sai lệch. Một dạng khác là quảng cáo sử dụng các tuyên bố phóng đại hoặc không có căn cứ để tạo ấn tượng sai lệch về sản phẩm hoặc dịch vụ. Ngoài ra, quảng cáo che giấu thông tin quan trọng hoặc sử dụng ngôn ngữ mơ hồ cũng là một hình thức quảng cáo gây nhầm lẫn.

2.2. Ảnh Hưởng Tiêu Cực Của Quảng Cáo Gây Nhầm Lẫn Đến Người Tiêu Dùng

Quảng cáo gây nhầm lẫn có ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng. Nó khiến người tiêu dùng đưa ra quyết định mua hàng dựa trên thông tin sai lệch, dẫn đến việc mua phải sản phẩm hoặc dịch vụ không đáp ứng được nhu cầu hoặc mong đợi của họ. Điều này gây thiệt hại về tài chính cho người tiêu dùng và làm giảm lòng tin của họ vào thị trường. Ngoài ra, quảng cáo gây nhầm lẫn còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn nếu sản phẩm hoặc dịch vụ đó liên quan đến sức khỏe hoặc an toàn của người tiêu dùng.

III. Pháp Luật Việt Nam Về Quảng Cáo Gây Nhầm Lẫn Quy Định và Chế Tài

Pháp luật Việt Nam có những quy định cụ thể về quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn. Luật Quảng cáo 2012 và Luật Cạnh tranh là hai văn bản pháp lý quan trọng điều chỉnh lĩnh vực này. Các quy định này nhằm ngăn chặn các hành vi quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Chế tài xử lý đối với hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn bao gồm xử phạt hành chính, buộc cải chính thông tin và bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, việc thực thi các quy định này còn gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

3.1. Phân Tích Luật Quảng Cáo 2012 Về Hành Vi Quảng Cáo Sai Sự Thật

Luật Quảng cáo 2012 quy định rõ các hành vi bị cấm trong hoạt động quảng cáo, trong đó có hành vi quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Điều 8 của Luật này liệt kê các thông tin bắt buộc phải trung thực và chính xác trong quảng cáo, bao gồm chất lượng, công dụng, giá cả, nguồn gốc xuất xứ và các đặc tính khác của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Việc vi phạm các quy định này có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP.

3.2. Vai Trò Của Luật Cạnh Tranh Trong Xử Lý Quảng Cáo Cạnh Tranh Không Lành Mạnh

Luật Cạnh tranh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý các hành vi quảng cáo cạnh tranh không lành mạnh, bao gồm quảng cáo gây nhầm lẫn. Luật này cấm các hành vi quảng cáo nhằm gây nhầm lẫn cho khách hàng về tên thương mại, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý hoặc uy tín của doanh nghiệp khác. Việc vi phạm các quy định này có thể bị xử lý theo quy định của Luật Cạnh tranh và các văn bản hướng dẫn thi hành.

IV. Thực Trạng Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn Tại Việt Nam Hiện Nay

Thực tế cho thấy, tình trạng quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn tại Việt Nam vẫn diễn ra khá phổ biến. Các lĩnh vực như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, dịch vụ tài chính, bất động sản thường xuyên xuất hiện các quảng cáo sai sự thật, phóng đại công dụng hoặc che giấu thông tin quan trọng. Nguyên nhân của tình trạng này là do sự thiếu kiểm soát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng, sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp và sự thiếu hiểu biết của người tiêu dùng. Để cải thiện tình hình, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

4.1. Các Lĩnh Vực Thường Xuyên Xuất Hiện Quảng Cáo Gây Hiểu Lầm

Một số lĩnh vực thường xuyên xuất hiện quảng cáo gây hiểu lầm bao gồm thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, dịch vụ tài chính và bất động sản. Trong lĩnh vực thực phẩm chức năng, nhiều quảng cáo phóng đại công dụng của sản phẩm, thậm chí quảng cáo như thuốc chữa bệnh. Trong lĩnh vực mỹ phẩm, nhiều quảng cáo sử dụng hình ảnh trước và sau khi sử dụng sản phẩm đã qua chỉnh sửa để tạo ấn tượng sai lệch. Trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, nhiều quảng cáo che giấu các điều khoản và điều kiện bất lợi cho khách hàng. Trong lĩnh vực bất động sản, nhiều quảng cáo cung cấp thông tin không chính xác về vị trí, tiện ích hoặc giá cả của dự án.

4.2. Khó Khăn Trong Việc Phát Hiện Và Xử Lý Quảng Cáo Sai Phạm

Việc phát hiện và xử lý quảng cáo sai phạm gặp nhiều khó khăn. Một trong những khó khăn đó là sự phức tạp của các hình thức quảng cáo hiện đại, đặc biệt là quảng cáo trực tuyến. Việc xác định chủ thể chịu trách nhiệm trong các quảng cáo trực tuyến cũng là một thách thức. Ngoài ra, sự thiếu nguồn lực và chuyên môn của các cơ quan chức năng cũng là một yếu tố cản trở việc xử lý hiệu quả các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn.

V. Giải Pháp Pháp Lý Ngăn Chặn Quảng Cáo Thương Mại Gây Nhầm Lẫn

Để ngăn chặn quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn, cần có các giải pháp pháp lý đồng bộ và hiệu quả. Cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quảng cáo, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động quảng cáo và nâng cao năng lực của các cơ quan chức năng. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng về quảng cáo gây nhầm lẫn. Bên cạnh đó, cần khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội và người dân trong việc phát hiện và tố giác các hành vi quảng cáo sai phạm.

5.1. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Quảng Cáo Bổ Sung Quy Định Cụ Thể

Cần hoàn thiện pháp luật về quảng cáo bằng cách bổ sung các quy định cụ thể hơn về các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn, đặc biệt là trong lĩnh vực quảng cáo trực tuyến. Cần quy định rõ trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ quảng cáo trực tuyến trong việc kiểm soát nội dung quảng cáo. Đồng thời, cần tăng cường chế tài xử phạt đối với các hành vi quảng cáo sai phạm để đảm bảo tính răn đe.

5.2. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Hoạt Động Quảng Cáo Thương Mại

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động quảng cáo thương mại để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn. Cần thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra định kỳ và đột xuất các hoạt động quảng cáo. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống tiếp nhận và xử lý thông tin phản ánh về quảng cáo sai phạm từ người dân và các tổ chức xã hội.

VI. Nâng Cao Nhận Thức Về Quảng Cáo Gây Nhầm Lẫn Vai Trò Giáo Dục

Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp về quảng cáo gây nhầm lẫn là một giải pháp quan trọng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các chương trình đào tạo và các hoạt động cộng đồng. Người tiêu dùng cần được trang bị kiến thức để nhận biết và phòng tránh quảng cáo gây nhầm lẫn. Doanh nghiệp cần được nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh trong hoạt động quảng cáo.

6.1. Giáo Dục Người Tiêu Dùng Về Kỹ Năng Nhận Biết Quảng Cáo Sai Sự Thật

Cần giáo dục người tiêu dùng về kỹ năng nhận biết quảng cáo sai sự thật thông qua các chương trình giáo dục tiêu dùng, các buổi nói chuyện chuyên đề và các tài liệu hướng dẫn. Người tiêu dùng cần được trang bị kiến thức về các dấu hiệu nhận biết quảng cáo gây nhầm lẫn, cách kiểm tra thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ và cách bảo vệ quyền lợi của mình khi bị xâm phạm.

6.2. Khuyến Khích Doanh Nghiệp Tuân Thủ Đạo Đức Kinh Doanh Trong Quảng Cáo

Cần khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ đạo đức kinh doanh trong quảng cáo thông qua việc xây dựng và thực hiện các quy tắc đạo đức nghề nghiệp, các chương trình đào tạo về đạo đức kinh doanh và các hoạt động tôn vinh các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Đồng thời, cần tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh trong quảng cáo.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động quảng cáo thương mại ngày càng trở nên đa dạng và phức tạp. Theo ước tính, quảng cáo thương mại chiếm tỷ lệ áp đảo trong tổng số các hình thức quảng cáo hiện nay, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất kinh doanh và phát triển thị trường hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng kéo theo nhiều hành vi quảng cáo không lành mạnh, trong đó nổi bật là hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng và môi trường cạnh tranh công bằng.

Luận văn tập trung nghiên cứu hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn theo pháp luật Việt Nam hiện nay, với mục tiêu làm rõ các vấn đề lý luận, phân tích thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam, giai đoạn từ năm 2010 đến 2019, với trọng tâm là các văn bản luật như Luật Quảng cáo 2012, Luật Cạnh tranh 2018 và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh, đồng thời bảo vệ người tiêu dùng khỏi các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn, qua đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế thị trường Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về quảng cáo thương mại và cạnh tranh không lành mạnh, bao gồm:

• Lý thuyết về quảng cáo thương mại: Quảng cáo thương mại được hiểu là hoạt động của thương nhân nhằm truyền tải thông tin về sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng với mục đích sinh lợi. Khái niệm này được tiếp cận từ các góc độ xã hội học, kinh tế học và hành vi học, nhấn mạnh bản chất thông tin và thương mại của quảng cáo.

• Lý thuyết về hành vi cạnh tranh không lành mạnh: Hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn được xem là một dạng hành vi cạnh tranh không lành mạnh, vi phạm nguyên tắc cạnh tranh công bằng và làm tổn hại đến quyền lợi người tiêu dùng cũng như các doanh nghiệp chân chính.

• Khái niệm quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn: Là hành vi đưa ra thông tin không đầy đủ, không rõ ràng hoặc gây hiểu nhầm về sản phẩm, dịch vụ hoặc doanh nghiệp, dù không hoàn toàn sai lệch, dẫn đến người tiêu dùng có nhận thức sai lệch và quyết định mua hàng không chính xác.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quảng cáo thương mại, quảng cáo gây nhầm lẫn, cạnh tranh không lành mạnh, quyền lợi người tiêu dùng và pháp luật cạnh tranh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu cụ thể như:

• Phân tích, tổng hợp: Phân tích các quy định pháp luật, số liệu thống kê và các tài liệu liên quan để tổng hợp các vấn đề lý luận và thực tiễn về hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn.

• So sánh pháp luật: So sánh các quy định pháp luật về quảng cáo gây nhầm lẫn của Việt Nam với một số quốc gia như Nhật Bản, Đài Loan, Đức và Hoa Kỳ nhằm rút ra bài học kinh nghiệm.

• Diễn giải, quy nạp: Diễn giải các số liệu, văn bản pháp luật và các trường hợp thực tế để rút ra kết luận và đề xuất giải pháp.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật Việt Nam, báo cáo của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các nghiên cứu học thuật và tài liệu quốc tế. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các vụ việc vi phạm quảng cáo gây nhầm lẫn được ghi nhận từ năm 2015 đến 2018, với khoảng 60 vụ việc được phân tích chi tiết. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các vụ việc điển hình và các quy định pháp luật liên quan để đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2019, tập trung phân tích sâu các quy định pháp luật hiện hành và thực trạng áp dụng tại Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể về quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn
   Mặc dù các văn bản pháp luật như Luật Quảng cáo 2012, Luật Cạnh tranh 2018 và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 đều đề cập đến hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn, nhưng chưa có định nghĩa rõ ràng và thống nhất. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc phân biệt giữa quảng cáo gian dối và quảng cáo gây nhầm lẫn, cũng như trong việc áp dụng chế tài xử lý.

2. Hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn ngày càng tinh vi và phổ biến
   Theo số liệu của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, từ năm 2015 đến 2018 đã ghi nhận khoảng 60 vụ việc vi phạm liên quan đến quảng cáo gây nhầm lẫn, chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ vi phạm cạnh tranh không lành mạnh. Các hành vi phổ biến gồm: gây nhầm lẫn về doanh nghiệp (quy mô, uy tín), chất lượng sản phẩm (thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, đồ ăn), công dụng sản phẩm (thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thuốc), và các hình thức khuyến mại không rõ ràng.

3. Chế tài xử lý chủ yếu là xử phạt hành chính, chưa có xử lý hình sự đối với quảng cáo gây nhầm lẫn
   Nghị định số 158/2013/NĐ-CP và Nghị định số 71/2014/NĐ-CP quy định mức phạt tiền từ 50 triệu đến 2 tỷ đồng tùy theo mức độ vi phạm, kèm theo các biện pháp khắc phục như buộc tháo gỡ, cải chính thông tin. Tuy nhiên, khác với quảng cáo gian dối, quảng cáo gây nhầm lẫn chưa bị xử lý hình sự, làm giảm tính răn đe.

4. Cơ quan quản lý nhà nước còn chồng chéo và chưa đồng bộ trong xử lý vi phạm
   Các bộ ngành như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công Thương, cùng Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đều có thẩm quyền quản lý, dẫn đến sự chồng chéo, thiếu phối hợp trong thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do hệ thống pháp luật về quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn còn thiếu đồng bộ, chưa có quy định chi tiết và thống nhất về khái niệm, tiêu chí xác định hành vi vi phạm. Điều này gây khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc phát hiện, xử lý và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm.

So sánh với các quốc gia như Nhật Bản, Đài Loan, Đức và Hoa Kỳ, có thể thấy các nước này đều có hệ thống pháp luật chặt chẽ, quy định rõ ràng về hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn, đồng thời áp dụng các biện pháp chế tài đa dạng, bao gồm cả xử lý hình sự và dân sự. Ví dụ, tại Nhật Bản, Luật chống độc quyền quy định chi tiết các hành vi thương mại không lành mạnh, trong đó có quảng cáo gây nhầm lẫn, và có cơ chế yêu cầu doanh nghiệp chứng minh tính xác thực của quảng cáo. Tại Đài Loan, Luật Thương mại lành mạnh quy định trách nhiệm liên đới của các bên tham gia sản xuất, thiết kế và phát hành quảng cáo gây nhầm lẫn.

Việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Việt Nam hiện nay chưa đủ sức răn đe, đặc biệt trong bối cảnh các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn ngày càng tinh vi, khó phát hiện. Ngoài ra, sự phân tán thẩm quyền quản lý giữa nhiều cơ quan cũng làm giảm hiệu quả kiểm soát và xử lý vi phạm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số vụ việc vi phạm quảng cáo gây nhầm lẫn theo năm, bảng so sánh mức phạt và biện pháp xử lý giữa Việt Nam và một số quốc gia để minh họa sự khác biệt trong chính sách pháp luật.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp lý về quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn
   Xây dựng và ban hành văn bản pháp luật riêng biệt hoặc bổ sung quy định chi tiết trong Luật Quảng cáo và Luật Cạnh tranh về định nghĩa, tiêu chí xác định và phân biệt rõ ràng giữa quảng cáo gian dối và quảng cáo gây nhầm lẫn. Mục tiêu nâng cao tính minh bạch và dễ áp dụng, hoàn thành trong vòng 12-18 tháng, do Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Công Thương thực hiện.

2. Tăng cường chế tài xử lý, bao gồm cả xử lý hình sự đối với hành vi nghiêm trọng
   Đề xuất sửa đổi các nghị định xử phạt hành chính và bổ sung quy định xử lý hình sự đối với hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn có mức độ nghiêm trọng, nhằm tăng tính răn đe và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Thời gian thực hiện trong 24 tháng, do Quốc hội và các cơ quan liên quan phối hợp.

3. Tăng cường phối hợp liên ngành trong quản lý và xử lý vi phạm
   Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia và các địa phương trong thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm quảng cáo gây nhầm lẫn. Xây dựng hệ thống chia sẻ thông tin và báo cáo vi phạm hiệu quả, hoàn thành trong 12 tháng, do Bộ Công Thương chủ trì.

4. Nâng cao năng lực và nhận thức cho các cơ quan quản lý và người tiêu dùng
   Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý về pháp luật quảng cáo và kỹ năng phát hiện hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn. Đồng thời, đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền, giáo dục người tiêu dùng về quyền lợi và cách nhận biết quảng cáo gây nhầm lẫn. Thời gian triển khai liên tục, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các tổ chức xã hội thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về quảng cáo và cạnh tranh
   Luận văn cung cấp cơ sở pháp lý và thực tiễn để các cơ quan như Bộ Công Thương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nâng cao hiệu quả quản lý, xây dựng chính sách và xử lý vi phạm quảng cáo gây nhầm lẫn.

2. Doanh nghiệp và nhà quảng cáo
   Giúp các doanh nghiệp hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến quảng cáo thương mại, tránh vi phạm và xây dựng chiến lược quảng cáo minh bạch, nâng cao uy tín thương hiệu.

3. Người tiêu dùng và tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
   Cung cấp kiến thức về các hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn, giúp người tiêu dùng nhận biết và bảo vệ quyền lợi khi tiếp cận các sản phẩm, dịch vụ trên thị trường.

4. Học giả, sinh viên ngành Luật Kinh tế và Quản trị kinh doanh
   Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập về pháp luật quảng cáo, cạnh tranh không lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Câu hỏi thường gặp

1. Quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn là gì?
   Là hành vi quảng cáo đưa ra thông tin không đầy đủ, không rõ ràng hoặc gây hiểu nhầm về sản phẩm, dịch vụ hoặc doanh nghiệp, dù không hoàn toàn sai lệch, làm người tiêu dùng có nhận thức sai lệch và quyết định mua hàng không chính xác.

2. Pháp luật Việt Nam hiện nay có quy định cụ thể về quảng cáo gây nhầm lẫn không?
   Hiện nay chưa có quy định cụ thể và thống nhất về quảng cáo gây nhầm lẫn, các văn bản pháp luật chỉ đề cập chung chung trong các điều khoản về hành vi quảng cáo bị cấm hoặc cạnh tranh không lành mạnh.

3. Chế tài xử lý hành vi quảng cáo gây nhầm lẫn tại Việt Nam như thế nào?
   Chủ yếu là xử phạt hành chính với mức phạt từ 50 triệu đến 2 tỷ đồng, kèm theo biện pháp buộc tháo gỡ, cải chính thông tin. Hiện chưa có quy định xử lý hình sự đối với hành vi này.

4. Làm thế nào để phân biệt quảng cáo gian dối và quảng cáo gây nhầm lẫn?
   Quảng cáo gian dối là thông tin sai lệch, có chủ đích lừa dối người tiêu dùng; quảng cáo gây nhầm lẫn là thông tin không sai hoàn toàn nhưng không rõ ràng hoặc thiếu sót, có thể do vô ý hoặc cố ý gây hiểu nhầm.

5. Ai là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và xử lý quảng cáo gây nhầm lẫn?
   Các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông, cùng Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đều có thẩm quyền quản lý và xử lý vi phạm trong lĩnh vực quảng cáo gây nhầm lẫn.

Kết luận

• Quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn là hành vi phổ biến và ngày càng tinh vi, ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi người tiêu dùng và môi trường cạnh tranh lành mạnh tại Việt Nam.
• Hệ thống pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể, thống nhất và đầy đủ về quảng cáo gây nhầm lẫn, gây khó khăn trong quản lý và xử lý vi phạm.
• Chế tài xử lý chủ yếu là hành chính, chưa có xử lý hình sự, làm giảm hiệu quả răn đe đối với hành vi vi phạm.
• Cần hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực quản lý và nhận thức của người tiêu dùng để bảo vệ quyền lợi và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.
• Luận văn đề xuất các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý hành vi quảng cáo thương mại gây nhầm lẫn trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và nhà lập pháp cần xem xét, nghiên cứu kỹ các đề xuất trong luận văn để xây dựng chính sách pháp luật phù hợp, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức xã hội về quảng cáo thương mại lành mạnh.