Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành Viễn thông ngày càng phát triển mạnh mẽ và cạnh tranh gay gắt, hoạt động thẩm định dự án đầu tư trở thành yếu tố then chốt quyết định hiệu quả và sự phát triển bền vững của các đơn vị trong ngành. Viễn thông Bắc Ninh, một doanh nghiệp nhà nước hạch toán phụ thuộc Tập đoàn BCVT Việt Nam, đã trải qua giai đoạn 2015-2019 với nhiều biến động về doanh thu và thị phần. Cụ thể, doanh thu hàng năm tăng từ khoảng 453 tỷ đồng năm 2015 lên 543 tỷ đồng năm 2019, tuy nhiên thị phần Internet cáp đồng, quang giảm từ 45% xuống còn khoảng 20%, thị phần di động cũng giảm từ 30% xuống 20%, đồng thời hiệu quả sử dụng mạng chỉ đạt dưới 50%. Những con số này phản ánh rõ sự sụt giảm vị thế và hiệu quả kinh doanh của Viễn thông Bắc Ninh trên thị trường.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào hoạt động thẩm định dự án đầu tư tại Viễn thông Bắc Ninh nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, sử dụng vốn và tạo nội lực cạnh tranh cho đơn vị. Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng hoạt động thẩm định dự án trong giai đoạn 2015-2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp cho giai đoạn 2020-2023. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại Viễn thông Bắc Ninh, tập trung vào các dự án đầu tư thuộc lĩnh vực viễn thông và công nghệ thông tin trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện quy trình thẩm định dự án đầu tư, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng trưởng doanh thu và thị phần, đồng thời hỗ trợ Viễn thông Bắc Ninh thích ứng với xu thế chuyển đổi số và cạnh tranh trong ngành viễn thông hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị dự án đầu tư, thẩm định dự án đầu tư và quản trị kinh doanh viễn thông. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết dự án đầu tư: Dự án đầu tư được định nghĩa là tập hợp các hoạt động có liên quan được tổ chức theo kế hoạch nhằm đạt mục tiêu cụ thể trong một khoảng thời gian xác định, sử dụng các nguồn lực vật chất, tài chính và nhân lực. Dự án có đặc điểm là tính hướng đích, chu trình phát triển hữu hạn, sản phẩm độc đáo, liên quan nhiều bên và có tính rủi ro cao. Chu trình dự án gồm ba thời kỳ: chuẩn bị, thực hiện và kết thúc dự án.

  2. Lý thuyết thẩm định dự án đầu tư: Thẩm định dự án là quá trình xem xét khoa học, khách quan các nội dung kinh tế, kỹ thuật của dự án nhằm đánh giá tính khả thi, hiệu quả và hợp lý trước khi quyết định đầu tư. Nội dung thẩm định bao gồm thẩm định pháp lý, mục tiêu, thị trường, kỹ thuật, tài chính, kinh tế xã hội, môi trường và quản trị dự án. Các phương pháp thẩm định chính gồm phương pháp so sánh chỉ tiêu, phương pháp thẩm định theo trình tự và phương pháp phân tích độ nhạy.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: NPV (Net Present Value - Giá trị hiện tại ròng), IRR (Internal Rate of Return - Suất thu hồi nội bộ), điểm hòa vốn, suất đầu tư, vốn khả dụng, chu trình dự án, thẩm định pháp lý, thẩm định kỹ thuật, thẩm định tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, kế hoạch đầu tư, hồ sơ dự án, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu tham khảo chuyên ngành. Dữ liệu thực tiễn được lấy từ Viễn thông Bắc Ninh trong giai đoạn 2015-2019.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng các số liệu về doanh thu, chi phí, sản lượng dịch vụ, kế hoạch vốn đầu tư và kết quả thẩm định dự án. Phân tích định tính qua đánh giá quy trình, nội dung thẩm định, nhân tố ảnh hưởng và các tồn tại trong hoạt động thẩm định. So sánh kết quả với các tiêu chuẩn, quy định pháp luật và các nghiên cứu tương tự.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn tối thiểu ba dự án điển hình cho mỗi năm trong giai đoạn nghiên cứu, đại diện cho các nhóm dự án chính như đầu tư cơ sở hạ tầng mạng di động, mạng truy nhập băng rộng, thiết bị và kiến trúc. Phương pháp chọn mẫu theo tiêu chí đại diện và tính đầy đủ hồ sơ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng trong giai đoạn 2015-2019, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu không đồng đều và giảm thị phần: Doanh thu của Viễn thông Bắc Ninh tăng từ 453 tỷ đồng năm 2015 lên 543 tỷ đồng năm 2019, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng có xu hướng giảm, thậm chí âm vào năm 2019. Thị phần Internet cáp đồng, quang giảm từ 45% xuống còn 20%, thị phần di động giảm từ 30% xuống 20%. Tỷ trọng doanh thu dịch vụ di động chiếm trung bình 50%, băng rộng chiếm 29%, dịch vụ CNTT tăng từ 0,1% lên 4,3%.

  2. Chênh lệch thu chi giảm và hiệu quả đầu tư thấp: Chi phí VT-CNTT tăng, đặc biệt chi phí đầu tư cho chuyển đổi công nghệ từ cáp đồng sang cáp quang. Chênh lệch thu chi giảm dần qua các năm, phản ánh áp lực cạnh tranh và thay đổi cơ chế doanh thu nội bộ. Hiệu quả sử dụng mạng chỉ đạt dưới 50%.

  3. Thực trạng thẩm định dự án đầu tư còn nhiều hạn chế: Quy trình thẩm định dự án tại Viễn thông Bắc Ninh đã được thực hiện theo quy định, tuy nhiên còn tồn tại các vấn đề như hồ sơ dự án chưa đầy đủ, phương pháp thẩm định chưa đồng bộ, năng lực cán bộ thẩm định chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu tin học hóa trong quản lý thẩm định. Tổng vốn đầu tư tập trung chủ yếu vào hai chương trình trọng điểm (mạng di động và truy nhập băng rộng) chiếm tối thiểu 70% tổng vốn, nhưng việc phân bổ vốn chưa tối ưu, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao.

  4. Sự chuyển dịch công nghệ và dịch vụ: Thuê bao dịch vụ cáp đồng giảm mạnh, thuê bao Fiber VNN tăng nhưng tốc độ tăng trưởng thuê bao thực tế giảm do cạnh tranh và thay đổi chính sách. Dịch vụ CNTT có xu hướng phát triển nhưng tỷ trọng còn thấp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các vấn đề trên bao gồm sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Viettel và FPT, sự bão hòa thị trường dịch vụ viễn thông truyền thống, cùng với việc chuyển đổi công nghệ chưa được tối ưu hóa. Hoạt động thẩm định dự án đầu tư chưa thực sự phát huy hiệu quả do thiếu sự đồng bộ trong quy trình, năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc thẩm định dự án đầu tư là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp lựa chọn dự án phù hợp, tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu rủi ro. Việc thiếu sót trong thẩm định có thể dẫn đến đầu tư lãng phí, giảm hiệu quả kinh tế và mất cơ hội cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, biểu đồ tỷ trọng dịch vụ, bảng tổng hợp kế hoạch vốn đầu tư và biểu đồ lượng thuê bao thực tăng để minh họa rõ nét xu hướng và thực trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình thẩm định dự án đầu tư: Xây dựng quy trình thẩm định chuẩn hóa, chi tiết và đồng bộ, đảm bảo đầy đủ các bước từ thu thập hồ sơ, phân tích, đánh giá đến báo cáo kết quả. Thời gian thực hiện quy trình cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả và kịp thời. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý dự án và Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ thẩm định: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật thẩm định, phân tích tài chính, quản lý dự án và cập nhật kiến thức công nghệ mới. Định kỳ đánh giá năng lực và bổ sung nhân sự có trình độ chuyên môn cao. Chủ thể thực hiện là Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong thẩm định: Phát triển và triển khai phần mềm quản lý hồ sơ dự án, phân tích tài chính và báo cáo thẩm định tự động nhằm tăng tính chính xác, minh bạch và tiết kiệm thời gian. Chủ thể thực hiện là Trung tâm Công nghệ thông tin phối hợp với Ban Quản lý dự án.

  4. Tối ưu hóa phân bổ vốn đầu tư: Xây dựng chiến lược phân bổ vốn dựa trên phân tích hiệu quả đầu tư từng dự án, ưu tiên các dự án có khả năng sinh lời cao và phù hợp với định hướng phát triển công nghệ mới. Chủ thể thực hiện là Ban Lãnh đạo Viễn thông Bắc Ninh và Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật.

  5. Tăng cường phối hợp giữa các phòng ban và đơn vị liên quan: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng chuyên môn, trung tâm viễn thông địa phương và Ban Quản lý dự án để đảm bảo thông tin đầy đủ, kịp thời và hỗ trợ hiệu quả trong quá trình thẩm định. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc và các trưởng phòng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Viễn thông Bắc Ninh: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động thẩm định dự án đầu tư, từ đó xây dựng chiến lược phát triển và nâng cao hiệu quả đầu tư.

  2. Cán bộ, nhân viên phòng Kế hoạch - Kỹ thuật và Ban Quản lý dự án: Áp dụng các kiến thức, quy trình và giải pháp đề xuất để cải thiện công tác thẩm định, nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công việc.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý dự án, Viễn thông: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc ứng dụng trong thực tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài chính: Hiểu rõ hơn về quy trình thẩm định dự án đầu tư trong lĩnh vực viễn thông, từ đó có cơ sở đánh giá, hỗ trợ và quản lý hiệu quả các dự án đầu tư.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thẩm định dự án đầu tư là gì và tại sao quan trọng?
    Thẩm định dự án đầu tư là quá trình đánh giá toàn diện tính khả thi, hiệu quả và hợp pháp của dự án trước khi quyết định đầu tư. Nó giúp giảm thiểu rủi ro, lựa chọn dự án phù hợp và tối ưu hóa nguồn lực, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế và xã hội.

  2. Các phương pháp thẩm định dự án phổ biến hiện nay?
    Ba phương pháp chính gồm: phương pháp so sánh các chỉ tiêu với dự án tương tự, phương pháp thẩm định theo trình tự từ tổng quát đến chi tiết, và phương pháp phân tích độ nhạy để đánh giá tác động của các yếu tố bất trắc đến hiệu quả dự án.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định dự án?
    Bao gồm nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ, phương pháp và tiêu chuẩn thẩm định, tổ chức công tác thẩm định, thông tin và trang thiết bị hỗ trợ; và nhân tố khách quan như môi trường pháp lý, kinh tế, chính trị và các chính sách nhà nước.

  4. Viễn thông Bắc Ninh đã gặp những khó khăn gì trong hoạt động thẩm định dự án?
    Khó khăn gồm hồ sơ dự án chưa đầy đủ, phương pháp thẩm định chưa đồng bộ, năng lực cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu ứng dụng công nghệ thông tin, và phân bổ vốn đầu tư chưa tối ưu dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thẩm định dự án đầu tư tại Viễn thông Bắc Ninh?
    Cần hoàn thiện quy trình thẩm định, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tối ưu hóa phân bổ vốn và tăng cường phối hợp giữa các phòng ban, đơn vị liên quan nhằm đảm bảo tính chính xác, minh bạch và hiệu quả trong thẩm định.

Kết luận

  • Hoạt động thẩm định dự án đầu tư tại Viễn thông Bắc Ninh trong giai đoạn 2015-2019 còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và vị thế trên thị trường.
  • Doanh thu tăng trưởng không đều, thị phần giảm, hiệu quả sử dụng mạng thấp dưới 50%, phản ánh sự cần thiết phải cải thiện hoạt động thẩm định.
  • Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết về dự án đầu tư và thẩm định, đồng thời phân tích thực trạng dựa trên số liệu cụ thể và hồ sơ dự án điển hình.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng CNTT và tối ưu phân bổ vốn nhằm nâng cao hiệu quả thẩm định và đầu tư.
  • Giai đoạn tiếp theo (2020-2023) cần triển khai đồng bộ các giải pháp để Viễn thông Bắc Ninh nâng cao nội lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Call-to-action: Các nhà quản lý và cán bộ Viễn thông Bắc Ninh nên áp dụng ngay các giải pháp đề xuất để cải thiện hoạt động thẩm định dự án, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các xu hướng mới trong quản trị dự án và công nghệ viễn thông nhằm duy trì và phát triển vị thế trên thị trường.