Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục toàn diện và nâng cao chất lượng đào tạo, việc xây dựng trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia đóng vai trò then chốt. Tại huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, với quy mô 51 trường học trực thuộc, trong đó có 20 trường mầm non, 5 trường tiểu học, 6 trường trung học cơ sở và 20 trường phổ thông có nhiều cấp học, công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục địa phương. Đến năm 2023, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn huyện đạt khoảng 70,4%, tương đương 38/54 trường, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển nông thôn mới và nâng cao dân trí.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia tại huyện Lục Yên từ năm 2016 đến nay, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm duy trì bền vững và đẩy nhanh tiến độ xây dựng trường chuẩn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát 20 trường phổ thông có nhiều cấp học trên địa bàn huyện, với đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên trực tiếp tham gia công tác quản lý và giảng dạy.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý giáo dục trong việc hoạch định chính sách, lập kế hoạch và tổ chức thực hiện công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo định hướng của Nghị quyết số 29-NQ/TW và các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục hiện đại và mô hình kiểm định chất lượng giáo dục quốc gia. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc huy động, phối hợp các nguồn lực (nhân lực, vật chất, tài chính) để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý nhà trường được hiểu là quá trình xây dựng định hướng, tổ chức hoạt động giáo dục nhằm phát triển nhà trường theo sứ mạng và tầm nhìn.

  2. Mô hình kiểm định chất lượng giáo dục theo Thông tư số 18/2018/TT-BGDĐT: Bao gồm 5 tiêu chuẩn chính để đánh giá trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia, gồm: tổ chức và quản lý nhà trường; đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chuẩn quốc gia, trường phổ thông có nhiều cấp học, quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia, kiểm định chất lượng giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát thực tế tại 20 trường phổ thông có nhiều cấp học trên địa bàn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2023. Đối tượng khảo sát gồm 20 cán bộ quản lý, 45 tổ trưởng chuyên môn, giáo viên và nhân viên.

Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp thống kê mô tả và phân tích định lượng với phần mềm Excel để xử lý số liệu khảo sát. Các công cụ thu thập dữ liệu bao gồm phiếu điều tra, phỏng vấn cá nhân và nhóm, quan sát trực tiếp. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2023 đến tháng 5/2024, bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về xây dựng trường chuẩn quốc gia: Khoảng 89,7% cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên đánh giá việc xây dựng trường chuẩn quốc gia là rất cần thiết hoặc cần thiết. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 3% chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của công tác này, ảnh hưởng đến sự đồng bộ trong triển khai.

  2. Mục đích công nhận đạt chuẩn quốc gia: Trung bình điểm đánh giá về mục đích công nhận đạt chuẩn quốc gia là 2,09 trên thang 3, cho thấy sự quan tâm đúng mức của cán bộ quản lý. Mục tiêu duy trì, nâng cao và xây dựng mới các trường đạt chuẩn được ưu tiên hàng đầu, tiếp theo là tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và huy động nguồn lực.

  3. Quy trình công nhận trường chuẩn quốc gia: Các bước trong quy trình được thực hiện khá đầy đủ với điểm trung bình 2,15. Bước công nhận trường đạt chuẩn quốc gia có mức độ thực hiện cao nhất (2,29), trong khi bước tự đánh giá của nhà trường còn thấp hơn (2,05), phản ánh khó khăn trong việc tự đánh giá và lưu trữ minh chứng.

  4. Chu kỳ và thời gian công nhận: Mức độ thực hiện chu kỳ công nhận đạt 2,34 và thời gian công nhận đạt 2,31, cho thấy các trường phổ thông trên địa bàn huyện cơ bản tuân thủ đúng quy định về chu kỳ 5 năm và thời gian công nhận.

  5. Thực trạng tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia: Trong 5 tiêu chuẩn, tiêu chuẩn về tổ chức và quản lý nhà trường được đánh giá cao với điểm trung bình từ 2,20 đến 2,28. Tuy nhiên, một số tiêu chí như quản lý cán bộ, giáo viên và nhân viên, tổ chức sinh hoạt chuyên môn còn hạn chế, chưa phát huy tối đa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý xây dựng trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia tại huyện Lục Yên đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như nhận thức chưa đồng đều, khó khăn trong tự đánh giá và lưu trữ minh chứng, cũng như hiệu quả hoạt động của một số hội đồng trường chưa cao.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả này tương đồng với những khó khăn chung về công tác kiểm định chất lượng giáo dục, như thiếu đồng bộ trong đánh giá, hạn chế về nguồn lực và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Việc duy trì và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên là yếu tố then chốt để đảm bảo sự bền vững của trường chuẩn quốc gia.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ trường đạt chuẩn theo từng tiêu chuẩn, bảng tổng hợp điểm trung bình các tiêu chí đánh giá, và biểu đồ tròn phân bố nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng của công tác xây dựng trường chuẩn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tham mưu và lập kế hoạch chi tiết: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cần chủ động tham mưu UBND huyện xây dựng kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn về phát triển trường chuẩn quốc gia, đảm bảo phân bổ nguồn lực hợp lý và theo dõi, đôn đốc thực hiện thường xuyên. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học 2024-2025.

  2. Nâng cao nhận thức và tuyên truyền về ý nghĩa xây dựng trường chuẩn: Chỉ đạo hiệu trưởng các trường phổ thông tăng cường công tác tuyên truyền, tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên về tầm quan trọng và lợi ích của công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia. Thời gian: triển khai liên tục trong năm học.

  3. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên chất lượng cao: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý và phương pháp giảng dạy hiện đại cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên. Đồng thời, lựa chọn và thu hút giáo viên có trình độ chuyên môn cao, có năng lực phù hợp. Thời gian: kế hoạch đào tạo từ năm 2024 đến 2026.

  4. Thiết lập hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục định kỳ: Hiệu trưởng cần xây dựng hệ thống kiểm định nội bộ, đánh giá định kỳ chất lượng giáo viên, kết quả học tập của học sinh và các hoạt động giáo dục khác nhằm phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kịp thời. Thời gian: áp dụng từ năm học 2024-2025.

  5. Huy động và đa dạng hóa nguồn lực tài chính: Tăng cường huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, các tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng để đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và các chương trình giáo dục chất lượng cao. Thời gian: xây dựng kế hoạch huy động nguồn lực trong năm 2024, triển khai trong các năm tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện và phòng giáo dục: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng kế hoạch, chính sách phát triển trường chuẩn quốc gia phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường phổ thông có nhiều cấp học: Tham khảo các biện pháp quản lý, tổ chức thực hiện và kiểm định chất lượng nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng và duy trì trường chuẩn quốc gia.

  3. Giáo viên và tổ trưởng chuyên môn: Nắm bắt các tiêu chuẩn, quy trình kiểm định chất lượng giáo dục, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn và tham gia tích cực vào công tác xây dựng trường chuẩn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về thực trạng, phương pháp nghiên cứu và các giải pháp quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia trong bối cảnh địa phương miền núi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia là gì?
    Trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia là trường có từ hai cấp học trở lên (ví dụ tiểu học và trung học cơ sở) được công nhận đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia về tổ chức, đội ngũ, cơ sở vật chất, hoạt động giáo dục và quan hệ xã hội theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

  2. Tiêu chuẩn nào quan trọng nhất trong xây dựng trường chuẩn quốc gia?
    Tất cả 5 tiêu chuẩn đều quan trọng và có tính liên kết chặt chẽ. Tuy nhiên, tiêu chuẩn về tổ chức và quản lý nhà trường được xem là nền tảng để đảm bảo các tiêu chuẩn khác được thực hiện hiệu quả.

  3. Quy trình công nhận trường chuẩn quốc gia gồm những bước nào?
    Quy trình gồm ba bước chính: nhà trường tự đánh giá, mời hoặc thuê đánh giá ngoài, và công nhận trường đạt chuẩn quốc gia. Chu kỳ công nhận thường là 5 năm.

  4. Những khó khăn thường gặp khi xây dựng trường chuẩn quốc gia?
    Khó khăn bao gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ, giáo viên; thiếu nguồn lực tài chính; khó khăn trong tự đánh giá và lưu trữ minh chứng; cũng như hạn chế trong hoạt động của các hội đồng trường.

  5. Làm thế nào để duy trì bền vững trường chuẩn quốc gia?
    Cần có hệ thống kiểm định chất lượng định kỳ, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, huy động nguồn lực đa dạng, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia tại huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, với tỷ lệ trường đạt chuẩn khoảng 70,4%.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng của công tác xây dựng trường chuẩn còn chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai.
  • Quy trình công nhận trường chuẩn được thực hiện đúng quy định, nhưng bước tự đánh giá còn nhiều khó khăn.
  • Các tiêu chuẩn về tổ chức, quản lý và đội ngũ cán bộ được thực hiện tốt, tuy nhiên vẫn cần nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn và quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng, duy trì bền vững và đẩy nhanh tiến độ xây dựng trường chuẩn quốc gia trong giai đoạn 2024-2026.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực, xây dựng hệ thống kiểm định nội bộ và tăng cường huy động nguồn lực.

Call to action: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, chủ động thực hiện các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần phát triển bền vững hệ thống trường chuẩn quốc gia tại huyện Lục Yên.