Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) đã trở thành một phong trào rộng khắp, góp phần thay đổi bộ mặt nông thôn và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Tính đến năm 2020, xã Long Thành Nam, thị xã Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh đã được công nhận đạt chuẩn xã NTM theo Quyết định số 1287/QĐ-UBND ngày 27/7/2017. Tuy nhiên, xã vẫn còn nhiều khó khăn như hệ thống cơ sở hạ tầng xuống cấp, tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, thu nhập người dân chưa cao và một số tiêu chí NTM nâng cao chưa đạt yêu cầu. Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý xây dựng NTM tại xã Long Thành Nam trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần hoàn thành mục tiêu xã NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại địa phương, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước trong xây dựng NTM, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về xây dựng NTM: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong hoạch định chính sách, tổ chức bộ máy, huy động nguồn lực và kiểm tra giám sát nhằm phát triển kinh tế - xã hội nông thôn bền vững.
  • Mô hình 19 tiêu chí xây dựng NTM theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg (2016): Bao gồm các nhóm tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh tế và tổ chức sản xuất, văn hóa - xã hội - môi trường, hệ thống chính trị và an ninh trật tự.
  • Khái niệm nông thôn mới nâng cao: Mở rộng và nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM cơ bản, hướng tới phát triển toàn diện, bền vững và hiện đại hơn.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý nhà nước, xây dựng nông thôn mới, tiêu chí NTM, huy động nguồn lực, phát triển bền vững, và vai trò cộng đồng trong xây dựng NTM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của UBND tỉnh Tây Ninh, thị xã Hòa Thành, xã Long Thành Nam; số liệu thống kê từ Cục Thống kê tỉnh Tây Ninh; các báo cáo tổng kết, nghị quyết, và tài liệu liên quan đến xây dựng NTM.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê kinh tế để xử lý số liệu về các tiêu chí NTM; nghiên cứu tại địa bàn để khảo sát thực trạng quản lý; so sánh và tổng hợp các kết quả thực hiện tiêu chí NTM giữa các giai đoạn; phân tích SWOT để đánh giá thuận lợi, khó khăn trong quản lý xây dựng NTM.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các hoạt động quản lý xây dựng NTM tại xã Long Thành Nam trong giai đoạn 2016-2020, không giới hạn mẫu khảo sát cụ thể do sử dụng số liệu tổng hợp và báo cáo chính thức.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ năm 2016 đến 2020, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đạt chuẩn NTM cơ bản: Xã Long Thành Nam đã hoàn thành 19/19 tiêu chí NTM cơ bản, trong đó có các tiêu chí về quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, cơ sở vật chất văn hóa, thông tin truyền thông, thu nhập, hộ nghèo, y tế, văn hóa, cải cách hành chính và quốc phòng. Tỷ lệ đường giao thông nông thôn được nhựa hóa hoặc bê tông hóa đạt trên 90%, tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên đạt trên 99%, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt khoảng 59 triệu đồng/người/năm.

  2. Tình hình thực hiện NTM nâng cao còn hạn chế: Trong 16 tiêu chí NTM nâng cao, xã đạt 12 tiêu chí, còn 4 tiêu chí chưa đạt gồm tổ chức sản xuất, lao động có việc làm, giáo dục và môi trường. Cụ thể, tỷ lệ lao động có việc làm qua đào tạo chỉ đạt dưới 65%, tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch chưa đạt 100%, mô hình phân loại rác tại nguồn chưa được triển khai hiệu quả, và giá trị sản phẩm thu hoạch bình quân trên 1 ha đất nông nghiệp chưa đạt mục tiêu đề ra.

  3. Công tác quản lý nhà nước và tổ chức bộ máy: Ban quản lý xây dựng NTM xã được kiện toàn với sự tham gia của các ban ngành, đoàn thể và cộng đồng dân cư. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ chủ chốt còn thiếu chuyên môn sâu về nông nghiệp và quản lý kinh tế, nhiều cán bộ kiêm nhiệm nên hiệu quả công việc chưa cao. Công tác đào tạo, tập huấn cán bộ còn mang tính hình thức, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

  4. Huy động nguồn lực và công tác tuyên truyền: Xã đã huy động được nguồn lực từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng. Công tác tuyên truyền được thực hiện thường xuyên qua đài truyền thanh xã và các phong trào thi đua, góp phần nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy xã Long Thành Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng NTM cơ bản, góp phần cải thiện hạ tầng, nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, việc thực hiện các tiêu chí NTM nâng cao còn nhiều khó khăn do hạn chế về nguồn lực, trình độ cán bộ và nhận thức của người dân. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác trong tỉnh Tây Ninh, như xã Trường Đông đạt chuẩn NTM nâng cao với 16/16 tiêu chí, Long Thành Nam còn cần nỗ lực nhiều hơn trong việc phát triển tổ chức sản xuất, nâng cao chất lượng lao động và bảo vệ môi trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hoàn thành các tiêu chí NTM cơ bản và nâng cao, bảng so sánh thu nhập bình quân và tỷ lệ lao động qua đào tạo giữa các năm, cũng như sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý xây dựng NTM tại xã. Việc phân tích này giúp làm rõ nguyên nhân hạn chế và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý kinh tế, kỹ thuật nông nghiệp và xây dựng NTM cho cán bộ xã và ấp, đặc biệt là cán bộ chuyên trách. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do UBND xã phối hợp với các sở ngành tỉnh tổ chức.

  2. Đẩy mạnh phát triển tổ chức sản xuất và liên kết chuỗi giá trị: Hỗ trợ thành lập và nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao và sản xuất hữu cơ. Mục tiêu đạt tối thiểu 80% kế hoạch cơ cấu lại sản xuất trong 3 năm tới, do Ban quản lý NTM xã và Hội Nông dân chủ trì.

  3. Tăng cường công tác đào tạo nghề và tạo việc làm cho lao động nông thôn: Phối hợp với các trung tâm đào tạo nghề tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng, chuyển giao kỹ thuật cho người dân, đặc biệt là lao động trẻ. Mục tiêu nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên trên 75% trong 5 năm, do UBND xã và Trung tâm dạy nghề địa phương thực hiện.

  4. Cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng dịch vụ công: Triển khai mô hình phân loại rác thải tại nguồn, tăng cường thu gom và xử lý chất thải sinh hoạt; nâng cao tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch đạt chuẩn. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do UBND xã phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh thực hiện.

  5. Tăng cường công tác tuyên truyền và huy động sự tham gia của cộng đồng: Đẩy mạnh các phong trào thi đua xây dựng NTM, nâng cao nhận thức người dân về vai trò chủ thể trong phát triển nông thôn mới. Thực hiện liên tục, do Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp xã, huyện, tỉnh: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng NTM, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, phát triển nông thôn: Tài liệu tham khảo hữu ích về phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và thực trạng xây dựng NTM tại địa phương cụ thể.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong quá trình xây dựng NTM, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nông thôn.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn: Nắm bắt cơ hội đầu tư, phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xã Long Thành Nam đã đạt được những tiêu chí NTM nào?
    Xã đã hoàn thành 19/19 tiêu chí NTM cơ bản, bao gồm quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, cơ sở vật chất văn hóa, thông tin truyền thông, thu nhập, hộ nghèo, y tế, văn hóa, cải cách hành chính và quốc phòng.

  2. Những khó khăn chính trong xây dựng NTM nâng cao tại xã là gì?
    Các khó khăn gồm tổ chức sản xuất chưa hiệu quả, tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch chưa đạt 100%, mô hình phân loại rác tại nguồn chưa triển khai hiệu quả và giá trị sản phẩm nông nghiệp chưa cao.

  3. Vai trò của cán bộ xã trong quản lý xây dựng NTM như thế nào?
    Cán bộ xã giữ vai trò trung tâm trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện, giám sát và huy động nguồn lực xây dựng NTM. Tuy nhiên, hiện nay đội ngũ cán bộ còn thiếu chuyên môn sâu và nhiều người kiêm nhiệm nên cần nâng cao năng lực.

  4. Làm thế nào để huy động nguồn lực xây dựng NTM hiệu quả?
    Cần kết hợp nguồn vốn ngân sách nhà nước, đầu tư của doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng dân cư. Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao chất lượng lao động nông thôn?
    Phối hợp tổ chức các lớp đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật, nâng cao kỹ năng cho lao động nông thôn, đặc biệt là lao động trẻ, nhằm tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo và tạo việc làm ổn định.

Kết luận

  • Xã Long Thành Nam đã đạt chuẩn xã NTM cơ bản với 19 tiêu chí hoàn thành, góp phần nâng cao đời sống và phát triển kinh tế địa phương.
  • Thực hiện NTM nâng cao còn nhiều thách thức, đặc biệt trong tổ chức sản xuất, đào tạo lao động và bảo vệ môi trường.
  • Công tác quản lý nhà nước cần được củng cố, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ và tổ chức bộ máy quản lý.
  • Cần đẩy mạnh huy động nguồn lực, phát triển mô hình sản xuất bền vững và tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia.
  • Giai đoạn 2021-2025, xã cần tập trung thực hiện các giải pháp đồng bộ để hoàn thành mục tiêu xã NTM nâng cao, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền và cộng đồng dân cư xã Long Thành Nam cần phối hợp chặt chẽ triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời thường xuyên đánh giá, điều chỉnh kế hoạch để đạt hiệu quả cao nhất trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.