Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hoạt động hiệu quả và bền vững của hệ thống y tế công cộng. Tại Việt Nam, đặc biệt là Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai, công tác quản lý tài chính đang đối mặt với nhiều thách thức do sự thay đổi chính sách tài chính, nguồn ngân sách nhà nước hạn chế và nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng tăng. Giai đoạn nghiên cứu từ 2017 đến 2019 cho thấy bệnh viện phải cân đối giữa nguồn thu từ ngân sách nhà nước, viện phí, bảo hiểm y tế và các nguồn thu khác để duy trì hoạt động thường xuyên và phát triển cơ sở vật chất. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai, đánh giá những thành tựu và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo cân đối thu chi và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai trong giai đoạn 2017-2019, với ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao năng lực quản lý tài chính bệnh viện công lập, đồng thời hỗ trợ chính sách phát triển y tế địa phương và quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là bệnh viện công lập, với các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý tài chính bệnh viện công lập: Là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, quyết toán và kiểm tra các hoạt động thu chi nhằm đảm bảo mục tiêu công bằng và hiệu quả trong cung cấp dịch vụ y tế.
  • Nguồn tài chính bệnh viện: Bao gồm ngân sách nhà nước cấp, thu viện phí, bảo hiểm y tế, viện trợ và các nguồn thu hợp pháp khác.
  • Nguyên tắc quản lý tài chính: Tuân thủ pháp luật, tăng nguồn thu hợp pháp, sử dụng tiết kiệm, đảm bảo công bằng trong khám chữa bệnh và công khai minh bạch.
  • Mô hình quản lý tài chính: Bao gồm bốn bước chính là lập dự toán thu chi, chấp hành dự toán, quyết toán và thanh tra, kiểm tra giám sát tài chính.
  • Chỉ tiêu đánh giá quản lý tài chính: Tỷ lệ cân đối thu chi, hiệu quả hoạt động, chất lượng chuyên môn, quy mô bệnh viện và mức độ tiếp cận dịch vụ y tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật như Nghị định 16/2015/NĐ-CP, Nghị định 85/2012/NĐ-CP, báo cáo tài chính của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017-2019, các tài liệu chuyên ngành và nghiên cứu liên quan. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 250 cán bộ, viên chức và người lao động tại bệnh viện bằng phiếu điều tra với thang đo Likert 5 mức độ, nhằm đánh giá các khía cạnh quản lý tài chính như lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra tài chính. Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm Microsoft Excel 2010, sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh số tuyệt đối và tương đối để đánh giá sự biến động và hiệu quả quản lý tài chính. Thời gian thu thập dữ liệu từ 15/12/2019 đến 15/01/2020, đảm bảo độ tin cậy 95% với quy mô mẫu phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán thu chi: Tỷ lệ dự toán thu sát với thực tế đạt khoảng 92%, trong khi dự toán chi chỉ đạt khoảng 85%, cho thấy việc lập dự toán chi còn chưa chính xác, dẫn đến khó khăn trong cân đối ngân sách. Dự toán thu chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách nhà nước và thu viện phí, trong đó nguồn thu viện phí chiếm khoảng 25-30% tổng thu.

  2. Chấp hành dự toán thu chi: Việc thực hiện dự toán thu chi có sự linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo nguyên tắc chi theo dự toán. Tỷ lệ chấp hành dự toán thu đạt 95%, trong khi tỷ lệ chấp hành dự toán chi đạt 88%, phản ánh bệnh viện có sự điều chỉnh kịp thời các khoản chi phát sinh ngoài dự toán.

  3. Cân đối thu chi và hiệu quả tài chính: Tổng thu tài chính của bệnh viện tăng trung bình 7% mỗi năm trong giai đoạn 2017-2019, trong khi tổng chi tăng khoảng 9%, dẫn đến chênh lệch thu - chi âm khoảng 2% mỗi năm, gây áp lực tài chính cho bệnh viện. Tỷ lệ ngân sách nhà nước cấp giảm dần, từ 60% năm 2017 xuống còn khoảng 50% năm 2019, buộc bệnh viện phải tăng cường khai thác các nguồn thu khác.

  4. Công tác kiểm tra, giám sát tài chính: Đánh giá từ khảo sát cho thấy mức độ đồng thuận về hiệu quả công tác kiểm tra tài chính đạt mức trung bình 3,6 trên thang 5, cho thấy công tác này còn nhiều hạn chế, chưa thực sự thường xuyên và chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trong quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai bao gồm việc lập dự toán chi chưa sát với thực tế do thiếu thông tin dự báo chính xác và chưa tính đến các khoản chi phát sinh. So với các bệnh viện lớn như Bệnh viện C Thái Nguyên và Bệnh viện Trung ương Huế, bệnh viện Lào Cai còn hạn chế trong đa dạng hóa nguồn thu và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính. Việc ngân sách nhà nước cấp giảm dần là xu hướng chung, đòi hỏi bệnh viện phải nâng cao năng lực tự chủ tài chính, tăng cường khai thác nguồn thu từ dịch vụ y tế và bảo hiểm y tế. Công tác kiểm tra, giám sát tài chính cần được tăng cường để phát hiện kịp thời sai sót, đảm bảo sử dụng nguồn lực hiệu quả và minh bạch. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ dự toán thu chi so với thực tế qua các năm, bảng so sánh cơ cấu nguồn thu và chi tiêu, cũng như biểu đồ xu hướng tăng trưởng thu chi để minh họa rõ nét các biến động tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu chi: Áp dụng phương pháp lập dự toán dựa trên phân tích nhu cầu thực tế và dự báo chính xác hơn, kết hợp sử dụng phần mềm quản lý tài chính hiện đại để nâng cao độ chính xác. Mục tiêu đạt tỷ lệ dự toán chi sát thực tế trên 95% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp Ban Giám đốc.

  2. Tăng cường khai thác và đa dạng hóa nguồn thu: Phát triển các dịch vụ y tế theo yêu cầu, mở rộng hợp tác liên doanh, liên kết với các tổ chức bảo hiểm và nhà tài trợ để tăng nguồn thu ngoài ngân sách. Mục tiêu tăng nguồn thu ngoài ngân sách lên 35% tổng thu trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, phòng Kế hoạch - Tài chính.

  3. Nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu: Xây dựng và thực hiện nghiêm túc quy chế chi tiêu nội bộ, tăng cường kiểm soát chi phí, chống lãng phí và tiết kiệm chi tiêu. Mục tiêu giảm chi vượt dự toán dưới 5% hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán, Ban Kiểm soát nội bộ.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai phần mềm quản lý tài chính tích hợp, tự động hóa quy trình lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng CNTT.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tài chính: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, đào tạo cán bộ kiểm tra tài chính chuyên nghiệp, nâng cao ý thức trách nhiệm trong quản lý tài chính. Mục tiêu nâng mức độ đồng thuận về kiểm tra tài chính lên trên 4,2 trên thang Likert trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm soát nội bộ, Phòng Tài chính - Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý tài chính hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực quản lý và phát triển bệnh viện.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán bệnh viện: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến quy trình lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tế quản lý tài chính bệnh viện công lập, thúc đẩy tự chủ tài chính và minh bạch tài chính.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý tài chính trong bệnh viện công lập, giúp phát triển nghiên cứu và ứng dụng trong thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại bệnh viện công lập có điểm gì đặc biệt?
    Quản lý tài chính bệnh viện công lập phải đảm bảo mục tiêu công bằng và hiệu quả, cân đối giữa nguồn thu từ ngân sách nhà nước và thu từ dịch vụ y tế, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật về tài chính công.

  2. Nguồn thu chính của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai là gì?
    Nguồn thu chính gồm ngân sách nhà nước cấp khoảng 50-60%, thu viện phí và bảo hiểm y tế chiếm khoảng 30%, còn lại là các nguồn thu khác như viện trợ và dịch vụ y tế theo yêu cầu.

  3. Tại sao việc lập dự toán chi chưa sát thực tế?
    Do thiếu thông tin dự báo chính xác, chưa tính đến các khoản chi phát sinh và biến động thị trường, cũng như hạn chế trong ứng dụng công nghệ quản lý tài chính.

  4. Làm thế nào để tăng cường hiệu quả quản lý chi tiêu?
    Bệnh viện cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ rõ ràng, tăng cường kiểm soát chi phí, đào tạo cán bộ quản lý tài chính và áp dụng công nghệ thông tin để giám sát chặt chẽ.

  5. Vai trò của công tác kiểm tra, giám sát tài chính trong bệnh viện?
    Giúp phát hiện kịp thời sai sót, đảm bảo sử dụng nguồn lực hiệu quả, minh bạch tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đồng thời tạo niềm tin cho người dân và nhà quản lý.

Kết luận

  • Quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong lập dự toán chi và cân đối thu chi.
  • Nguồn ngân sách nhà nước giảm dần, đòi hỏi bệnh viện phải tăng cường tự chủ tài chính và đa dạng hóa nguồn thu.
  • Công tác kiểm tra, giám sát tài chính chưa thực sự hiệu quả, cần được nâng cao để đảm bảo minh bạch và tiết kiệm.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính bao gồm cải tiến lập dự toán, tăng cường khai thác nguồn thu, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao kiểm tra tài chính.
  • Tiếp theo, bệnh viện cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sức khỏe cộng đồng!