Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu trên toàn cầu, ngành giáo dục Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc cách mạng này. Huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng, với hơn 30.000 học sinh tiểu học và 37 trường tiểu học, đang từng bước áp dụng chuyển đổi số trong quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Năm 2023, huyện đạt mức tăng trưởng kinh tế 17%, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ phục vụ giáo dục. Tuy nhiên, việc quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số vẫn còn nhiều thách thức như nhận thức chưa đồng đều, hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ và phương pháp quản lý chưa thực sự khoa học.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số tại các trường tiểu học huyện Thuỷ Nguyên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn và chất lượng giáo dục. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 5 trường tiểu học tiêu biểu trên địa bàn huyện trong giai đoạn 3/2024 đến 4/2024. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên thích ứng với xu thế chuyển đổi số, đồng thời góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển giáo dục hiện đại, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và hiệu quả công tác quản lý.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và chuyển đổi số trong giáo dục. Thứ nhất, lý thuyết quản lý giáo dục nhấn mạnh quá trình tác động có mục đích của cán bộ quản lý đến hoạt động chuyên môn nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Theo đó, quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn là quá trình xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động chuyên môn của tổ theo hướng chuyển đổi số. Thứ hai, lý thuyết chuyển đổi số trong giáo dục được hiểu là việc ứng dụng công nghệ số như điện toán đám mây, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo để nâng cao trải nghiệm học tập, quản lý và tương tác trong nhà trường. Các khái niệm chính bao gồm: tổ chuyên môn, chuyển đổi số, quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số, và các điều kiện hỗ trợ chuyển đổi số trong giáo dục.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, các công trình nghiên cứu liên quan, báo cáo ngành giáo dục, cùng với dữ liệu khảo sát thực trạng tại 5 trường tiểu học huyện Thuỷ Nguyên. Cỡ mẫu khảo sát gồm cán bộ quản lý và giáo viên với số lượng khoảng vài trăm người, được chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình và so sánh các chỉ số thực trạng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 3 đến tháng 4 năm 2024, bao gồm quan sát, điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu và xử lý số liệu thống kê.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực trạng nhận thức và năng lực chuyển đổi số của cán bộ quản lý và giáo viên: Khoảng 65% cán bộ quản lý và 58% giáo viên nhận thức đúng về vai trò của chuyển đổi số trong quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn. Tuy nhiên, chỉ khoảng 45% giáo viên có kỹ năng sử dụng thành thạo các công cụ số như phần mềm quản lý lớp học, nền tảng học trực tuyến.
Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ: 100% các trường khảo sát đã trang bị máy tính nối mạng, điện thoại thông minh và kết nối internet tốc độ cao. Tuy nhiên, chỉ khoảng 70% phòng học có đủ thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, bảng tương tác, và phần mềm quản lý chuyên môn được cập nhật thường xuyên.
Thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số: Khoảng 60% tổ chuyên môn đã áp dụng các hình thức sinh hoạt trực tuyến như họp qua Zoom, Microsoft Teams. Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá theo hướng chuyển đổi số mới đạt trung bình 55% hiệu quả so với yêu cầu đề ra.
Các yếu tố ảnh hưởng: Yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 70%. Yếu tố khách quan về cơ sở vật chất và nền tảng công nghệ chiếm khoảng 65%. Các yếu tố này có mối liên hệ chặt chẽ với hiệu quả quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy chuyển đổi số trong quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn đã được các trường tiểu học huyện Thuỷ Nguyên triển khai bước đầu với nhiều thành tựu như nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm thời gian và tăng cường sự phối hợp giữa giáo viên. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực số của giáo viên và cán bộ quản lý, cũng như sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng công nghệ, đã làm giảm hiệu quả chuyển đổi số. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với xu hướng chuyển đổi số giáo dục đang được đẩy mạnh nhưng vẫn còn nhiều thách thức về đào tạo và đầu tư cơ sở vật chất.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức và kỹ năng chuyển đổi số của cán bộ quản lý và giáo viên, biểu đồ tròn về tỷ lệ trang bị thiết bị công nghệ tại các trường, và bảng so sánh hiệu quả quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn trước và sau khi áp dụng chuyển đổi số. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực số và đầu tư hạ tầng công nghệ đồng bộ để phát huy tối đa lợi ích của chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao nhận thức và năng lực chuyển đổi số cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng sử dụng công nghệ số, phần mềm quản lý lớp học, nền tảng học trực tuyến trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trường.
Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ: Đầu tư bổ sung thiết bị như máy chiếu, bảng tương tác, nâng cấp đường truyền internet tại tất cả các phòng học trong vòng 1 năm. Các trường phối hợp với chính quyền địa phương và các nhà tài trợ thực hiện.
Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số: Áp dụng hệ thống quản lý học tập (LMS) và phần mềm quản lý chuyên môn để tự động hóa lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn trong vòng 9 tháng. Cán bộ quản lý nhà trường và tổ trưởng chuyên môn chịu trách nhiệm.
Tăng cường kiểm tra, đánh giá và phản hồi hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn: Thiết lập bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, sử dụng công nghệ thu thập dữ liệu và phản hồi kịp thời để cải tiến hoạt động trong vòng 6 tháng. Phòng Giáo dục và các trường phối hợp thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà trường.
Giáo viên tiểu học: Hỗ trợ hiểu rõ vai trò của chuyển đổi số trong sinh hoạt chuyên môn, cải thiện kỹ năng sử dụng công nghệ số trong giảng dạy và quản lý lớp học.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn trong bối cảnh chuyển đổi số, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.
Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.
Câu hỏi thường gặp
Chuyển đổi số trong quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn là gì?
Chuyển đổi số là việc ứng dụng công nghệ số như phần mềm quản lý, nền tảng học trực tuyến để tổ chức, chỉ đạo và đánh giá hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn một cách hiệu quả và hiện đại hơn.Tại sao chuyển đổi số lại quan trọng trong giáo dục tiểu học?
Chuyển đổi số giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả quản lý, tạo môi trường học tập linh hoạt và tăng cường sự phối hợp giữa giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.Những khó khăn chính khi áp dụng chuyển đổi số trong quản lý tổ chuyên môn là gì?
Khó khăn gồm năng lực số chưa đồng đều của giáo viên và cán bộ quản lý, hạn chế về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ và thiếu các chính sách hỗ trợ phù hợp.Làm thế nào để nâng cao năng lực chuyển đổi số cho giáo viên?
Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ số, phần mềm quản lý lớp học, đồng thời khuyến khích giáo viên tự học và áp dụng công nghệ trong giảng dạy.Các trường tiểu học cần đầu tư gì để hỗ trợ chuyển đổi số?
Cần đầu tư máy tính nối mạng, máy chiếu, bảng tương tác, đường truyền internet tốc độ cao và các phần mềm quản lý chuyên môn để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động chuyển đổi số.
Kết luận
- Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số tại các trường tiểu học huyện Thuỷ Nguyên đã có bước tiến tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về năng lực và hạ tầng công nghệ.
- Năng lực quản lý của cán bộ quản lý và kỹ năng số của giáo viên là yếu tố quyết định hiệu quả chuyển đổi số trong quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn.
- Cơ sở vật chất và nền tảng công nghệ hiện đại là điều kiện tiên quyết để triển khai thành công chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học.
- Các biện pháp đề xuất tập trung vào đào tạo, đầu tư hạ tầng, xây dựng kế hoạch và kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao hiệu quả quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng chuyển đổi số.
- Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp đồng bộ trong giai đoạn tiếp theo để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển bền vững chuyển đổi số trong ngành giáo dục.
Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần chủ động tham gia các khóa đào tạo kỹ năng số, đồng thời phối hợp triển khai các giải pháp nâng cấp hạ tầng công nghệ. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, liên hệ Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thuỷ Nguyên.