I. Chuyển đổi số trong giáo dục và dạy học
Phần này khảo sát chuyển đổi số giáo dục và vai trò của nó trong đổi mới phương pháp dạy học. Đề tài nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19, khi giáo dục trực tuyến trở nên thiết yếu. Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học sinh học, như báo cáo của OECD cho thấy. Tuy nhiên, việc tích hợp chuyển đổi số trong dạy học hiệu quả đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng từ phía giáo viên và học sinh. Đề tài tập trung vào việc thiết kế và tổ chức các hoạt động dạy học dựa trên phương pháp dạy học tích hợp công nghệ, nhằm phát triển năng lực số cho học sinh. Chuyển đổi số không chỉ là việc sử dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi tư duy và phương pháp tiếp cận trong dạy và học.
1.1 Thực trạng dạy học và chuyển đổi số
Đề tài nêu lên thực trạng của việc dạy học định hướng phát triển năng lực và ứng dụng chuyển đổi số trong các trường THPT. Nhiều giáo viên vẫn sử dụng phương pháp dạy học truyền thống, đặc biệt trong môn Sinh học lớp 12, chủ đề quần thể sinh vật. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học sinh học còn hạn chế. Đề tài chỉ ra những khó khăn trong việc thiết kế kế hoạch bài dạy (KHBD) theo định hướng phát triển năng lực và tích hợp chuyển đổi số. Khảo sát cho thấy sự thiếu hụt về đào tạo và hỗ trợ đối với giáo viên trong việc sử dụng công nghệ số trong giảng dạy. Học sinh cũng chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng số cần thiết để học tập hiệu quả trong môi trường số. Do đó, việc nâng cao năng lực học sinh lớp 12 thông qua chuyển đổi số đòi hỏi một chiến lược toàn diện và sự đầu tư mạnh mẽ hơn.
1.2 Xu hướng giáo dục tương lai và chuyển đổi số
Đề tài đề cập đến xu hướng giáo dục tương lai, nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số trong việc tạo ra môi trường học tập hiện đại, hấp dẫn và hiệu quả. Việc tích hợp công nghệ hỗ trợ dạy học giúp học sinh chủ động, sáng tạo trong quá trình học tập. Giáo án điện tử quần thể sinh vật và các phần mềm dạy học sinh học là những công cụ hỗ trợ đắc lực cho giáo viên. Đề tài đề xuất các phương pháp dạy học tích hợp công nghệ, như dạy học dựa trên dự án, học tập trải nghiệm, giúp học sinh phát triển kỹ năng thế kỷ 21, bao gồm kỹ năng số, kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng hợp tác và giao tiếp. Việc đào tạo giáo viên chuyển đổi số là yếu tố then chốt để thành công trong việc chuyển đổi số giáo dục.
II. Thiết kế hoạt động dạy học quần thể sinh vật lớp 12
Phần này trình bày chi tiết về việc thiết kế kế hoạch bài dạy (KHBD) chủ đề quần thể sinh vật lớp 12 theo định hướng phát triển năng lực học sinh và tích hợp chuyển đổi số. Đề tài sử dụng mô hình KHBD cụ thể, bao gồm các hoạt động: khởi động, hình thành kiến thức mới, luyện tập, và vận dụng. Mỗi hoạt động đều được thiết kế để phát triển cả năng lực sinh học, năng lực chung và năng lực số của học sinh. Việc sử dụng tài liệu dạy học quần thể sinh vật được số hóa, các bài tập quần thể sinh vật lớp 12, và các mô hình dạy học trực tuyến sinh học được đề cập đến. Đề tài nhấn mạnh việc thực hành ảo quần thể sinh vật và mô phỏng quần thể sinh vật như những công cụ hỗ trợ hiệu quả cho việc học tập.
2.1 Phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học
Đề tài đề cập đến việc lựa chọn phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học phù hợp để phát triển năng lực học sinh. Phương pháp dạy học được lựa chọn phải phù hợp với nội dung bài học và đặc điểm của học sinh. Đề tài đề xuất một số phương pháp dạy học như: phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp dạy học nhóm, phương pháp dạy học dự án, và các kỹ thuật dạy học như: kỹ thuật công não, kỹ thuật thông tin phản hồi. Việc kết hợp các phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học một cách linh hoạt và sáng tạo giúp nâng cao hiệu quả dạy học. Học tập trải nghiệm và học tập tích cực được nhấn mạnh như những yếu tố quan trọng trong việc phát triển năng lực học sinh.
2.2 Đánh giá năng lực học sinh
Phần này tập trung vào việc đánh giá năng lực học sinh sau khi thực hiện các hoạt động dạy học. Đánh giá năng lực số và đánh giá năng lực học sinh được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau, bao gồm: quan sát, đánh giá sản phẩm, và tự đánh giá. Đề tài đề xuất việc sử dụng các công cụ công nghệ để hỗ trợ đánh giá năng lực học sinh, giúp cho quá trình đánh giá trở nên khách quan và hiệu quả hơn. Kết quả đánh giá được sử dụng để điều chỉnh phương pháp dạy học và cải thiện chất lượng dạy học. Phát triển năng lực số cho học sinh là một trong những mục tiêu quan trọng của đề tài. Việc đánh giá năng lực số giúp đánh giá được mức độ thành công của việc tích hợp chuyển đổi số vào quá trình dạy học.
III. Kết quả và ứng dụng
Phần này trình bày kết quả thực nghiệm của đề tài, bao gồm: mức độ hứng thú của học sinh, mức độ hiểu bài, kết quả vận dụng năng lực số và kỹ năng số của học sinh, và kết quả học tập chung. Kết quả cho thấy việc tích hợp chuyển đổi số vào quá trình dạy học giúp nâng cao hứng thú học tập, cải thiện kết quả học tập và phát triển năng lực số cho học sinh. Đề tài cũng đề xuất các kiến nghị nhằm thúc đẩy việc ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học rộng rãi hơn. Đề tài nhấn mạnh tính khả thi và giá trị thực tiễn của việc áp dụng chuyển đổi số trong giáo dục.
3.1 Phân tích kết quả thực nghiệm
Kết quả thực nghiệm cho thấy sự hiệu quả của việc ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học quần thể sinh vật lớp 12. Học sinh chủ động hơn trong quá trình học tập. Họ có thể tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn và có nhiều cơ hội để tương tác với giáo viên và bạn bè. Việc sử dụng các công cụ công nghệ đã giúp tăng cường sự hứng thú học tập, cải thiện khả năng hiểu bài và ghi nhớ kiến thức. Năng lực số của học sinh được nâng cao đáng kể. Thực hành ảo và mô hình dạy học trực tuyến mang lại nhiều trải nghiệm thực tế hơn cho học sinh. Kết quả nghiên cứu cho thấy chuyển đổi số không chỉ mang lại hiệu quả về mặt học tập mà còn góp phần phát triển toàn diện năng lực của học sinh.
3.2 Khả năng vận dụng và kiến nghị
Đề tài nhấn mạnh khả năng vận dụng rộng rãi các phương pháp và kết quả nghiên cứu vào thực tiễn dạy học. Các giáo viên sinh học có thể áp dụng các phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học được đề xuất trong đề tài cho các bài học khác. Đề tài đề xuất các kiến nghị nhằm hỗ trợ giáo viên trong việc ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học. Việc đào tạo giáo viên về kỹ năng sử dụng công nghệ và thiết kế bài giảng điện tử là rất quan trọng. Nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị để hỗ trợ việc ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học. Việc xây dựng một hệ thống tài liệu dạy học điện tử chất lượng cao sẽ hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy học. Cuối cùng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý giáo dục, nhà trường, và giáo viên để đẩy mạnh việc ứng dụng chuyển đổi số trong giáo dục.
