Tổng quan nghiên cứu

Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, là một trong những di tích đặc biệt quốc gia, thu hút khoảng 8 triệu lượt khách hành hương mỗi năm. Đây không chỉ là nơi lưu giữ giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc mà còn là điểm đến tâm linh quan trọng của người Việt. Trong bối cảnh đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, việc quản lý phí và lệ phí tại khu di tích này trở thành vấn đề cấp thiết nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản thu, phục vụ phát triển bền vững khu di tích. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý phí và lệ phí giai đoạn 2014-2016, với mục tiêu đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý, tăng thu ngân sách và nâng cao đời sống cán bộ, nhân viên. Phạm vi nghiên cứu bao gồm không gian tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng và thời gian từ năm 2014 đến 2016, với số liệu sơ cấp thu thập năm 2017. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý tài chính công tại tỉnh Phú Thọ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý hiện đại, trong đó có quan điểm của Henry Fayol về quản lý như một tiến trình bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát nhằm đạt mục tiêu đề ra. Lý thuyết quản lý theo hệ thống cũng được áp dụng, xem tổ chức như một hệ thống gồm chủ thể quản lý và đối tượng quản lý, hoạt động trong môi trường biến động. Về quản lý phí và lệ phí, luận văn sử dụng khái niệm phí là khoản tiền bù đắp chi phí cung cấp dịch vụ công, còn lệ phí là khoản tiền ấn định phục vụ công tác quản lý nhà nước, không nhằm bù đắp chi phí. Các nguyên tắc xác định mức thu phí và lệ phí được tuân thủ theo quy định pháp luật, đảm bảo công bằng, minh bạch và phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra, luận văn phân tích vai trò của quản lý phí và lệ phí trong việc tăng nguồn thu ngân sách, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, đồng thời duy trì và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử tại khu di tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập thông tin sơ cấp và thứ cấp. Số liệu thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ, các văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu trước và số liệu thống kê của Khu di tích lịch sử Đền Hùng. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp với 435 đối tượng gồm 35 cán bộ quản lý, 50 cán bộ nhân viên và 350 du khách hành hương, sử dụng công thức chọn mẫu Slovin với sai số 5%. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh số tuyệt đối và tương đối, phân tích dãy số thời gian để đánh giá biến động thu phí và lệ phí trong giai đoạn 2014-2016. Thang đo Likert được áp dụng để đo mức độ hài lòng và quan điểm của các đối tượng khảo sát. Ngoài ra, ý kiến chuyên gia từ các cơ quan quản lý tài chính và du lịch địa phương được tham khảo để hoàn thiện các giải pháp đề xuất. Toàn bộ dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel 2007 nhằm đảm bảo tính chính xác và khoa học trong phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu phí và lệ phí: Doanh thu các dịch vụ tại Khu di tích Đền Hùng tăng trưởng liên tục trong giai đoạn 2014-2016, với tổng thu phí và lệ phí đạt khoảng 15 tỷ đồng năm 2016, tăng 20% so với năm 2014. Số lượng khách sử dụng dịch vụ có thu phí chiếm khoảng 65% tổng lượt khách đến khu di tích.

  2. Hiệu quả quản lý thu phí: Công tác thu phí được tổ chức chặt chẽ với việc áp dụng hệ thống camera giám sát và mã vạch vé, giảm thiểu thất thoát. Tỷ lệ nộp vào ngân sách nhà nước đạt trên 85% tổng số thu, thể hiện sự minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính.

  3. Chất lượng nguồn nhân lực: Tỷ lệ cán bộ có trình độ đại học trở lên chiếm 70%, đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại. Tuy nhiên, năng lực chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý sử dụng phí và lệ phí.

  4. Nhân tố ảnh hưởng: Các yếu tố như chính sách pháp luật, sự hưởng ứng của người dân, thời điểm khách hành hương tập trung cao điểm (tháng 2 và 3 âm lịch) và thu nhập của khách hàng có tác động rõ rệt đến công tác quản lý phí và lệ phí. Đặc biệt, quan niệm hướng về cội nguồn của dân tộc làm tăng sự chấp nhận mức phí tại khu di tích.

Thảo luận kết quả

Việc tăng trưởng nguồn thu phí và lệ phí phản ánh sự phát triển ổn định của Khu di tích Đền Hùng, phù hợp với xu hướng phát triển du lịch tâm linh tại Việt Nam. So với một số địa phương như Quảng Trị và Hà Tĩnh, nơi áp dụng các biện pháp quản lý hiện đại như camera giám sát và quy hoạch điểm thu phí, Khu di tích Đền Hùng đã có những bước tiến tương tự, góp phần giảm thất thoát và nâng cao hiệu quả thu. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực cán bộ quản lý và sự chưa đồng bộ trong công tác tuyên truyền chính sách phí, lệ phí vẫn là những điểm cần khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu theo năm và bảng đánh giá mức độ hài lòng của du khách về các dịch vụ có thu phí. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực quản lý và tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra để đảm bảo công tác quản lý phí và lệ phí đạt hiệu quả cao hơn trong tương lai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý: Tổ chức lại bộ máy quản lý thu phí và lệ phí theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, phân công rõ ràng trách nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Ban Quản lý Khu di tích chủ trì phối hợp với Sở Tài chính.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý tài chính, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho cán bộ quản lý và nhân viên thu phí. Mục tiêu đạt 90% cán bộ được đào tạo trong vòng 1 năm, do Sở Nội vụ và Ban Quản lý phối hợp thực hiện.

  3. Quy hoạch điểm thu phí và lệ phí: Xây dựng hệ thống điểm thu phí hợp lý, trang bị thiết bị giám sát hiện đại như camera, hệ thống mã vạch vé để kiểm soát chặt chẽ nguồn thu, giảm thất thoát. Thời gian triển khai trong 1 năm, do Ban Quản lý Khu di tích chủ động thực hiện.

  4. Xây dựng kế hoạch thu - chi phí và lệ phí: Lập dự toán thu chi hàng năm dựa trên số liệu thực tế và dự báo khách du lịch, đảm bảo cân đối tài chính và sử dụng hiệu quả nguồn thu. Thực hiện hàng năm, do Ban Quản lý phối hợp với Sở Tài chính.

  5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Tăng cường truyền thông về chính sách phí, lệ phí đến người dân và du khách qua các phương tiện truyền thông đa dạng nhằm nâng cao nhận thức và sự đồng thuận. Thời gian liên tục, do Ban Quản lý phối hợp với các cơ quan truyền thông địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý di tích lịch sử và du lịch: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý tài chính, đặc biệt là quản lý phí và lệ phí tại các khu di tích tương tự, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.

  2. Cơ quan hoạch định chính sách tài chính công: Các sở, ban ngành liên quan có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phù hợp, đảm bảo công bằng và minh bạch trong thu, chi phí và lệ phí tại địa phương.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành quản lý kinh tế: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản lý tài chính công và du lịch tâm linh.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực du lịch: Hiểu rõ cơ chế quản lý phí và lệ phí giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược kinh doanh, nâng cao chất lượng dịch vụ và hợp tác hiệu quả với các cơ quan quản lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý phí và lệ phí tại Khu di tích Đền Hùng có vai trò gì trong phát triển kinh tế địa phương?
    Quản lý hiệu quả phí và lệ phí giúp tăng nguồn thu ngân sách, phục vụ bảo tồn di tích và phát triển dịch vụ du lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội địa phương phát triển bền vững.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này là gì?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu và số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát trực tiếp với cán bộ quản lý, nhân viên và du khách, đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý phí và lệ phí tại khu di tích là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về năng lực cán bộ, thiếu đồng bộ trong công tác tuyên truyền, quản lý điểm thu phí chưa tối ưu và sự biến động lớn về lượng khách vào mùa cao điểm.

  4. Các giải pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Các giải pháp dựa trên phân tích thực trạng và tham khảo ý kiến chuyên gia, tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ, quy hoạch điểm thu và tăng cường tuyên truyền, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

  5. Làm thế nào để tăng sự hài lòng của du khách về các dịch vụ có thu phí?
    Cải thiện chất lượng dịch vụ, minh bạch trong thu phí, tăng cường kiểm soát và đảm bảo an ninh trật tự tại khu di tích là những yếu tố quan trọng giúp nâng cao sự hài lòng của du khách.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý phí và lệ phí tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ.
  • Thực trạng quản lý giai đoạn 2014-2016 cho thấy nguồn thu phí và lệ phí tăng trưởng ổn định, nhưng còn tồn tại hạn chế về năng lực quản lý và công tác tuyên truyền.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý phí và lệ phí được phân tích chi tiết, làm cơ sở đề xuất các giải pháp khả thi.
  • Giải pháp tập trung vào hoàn thiện bộ máy quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, quy hoạch điểm thu phí và đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật.
  • Kế hoạch triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2017-2022 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tăng thu ngân sách và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của khu di tích.

Để góp phần phát triển bền vững Khu di tích lịch sử Đền Hùng, các cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn.