Luận Văn Về Hành Vi Cạnh Tranh Không Lành Mạnh Theo Luật Cạnh Tranh Năm 2018

• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Quy định về hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo Luật Cạnh tranh năm 2018
• Loại tài liệu: Luận Văn Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2018

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ HÀNH VI CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH
• 1.1. Khái quát về hành vi cạnh tranh không lành mạnh
• 1.1.1. Khái niệm
• 1.2. Đặc điểm của hành vi CTKLM
• 2. CHƯƠNG II: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ HÀNH VI CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH – THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG VIỆC ÁP DỤNG
• 3. CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH Ở VIỆT NAM
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái quát về hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Cạnh tranh là một phần không thể thiếu trong sự phát triển kinh tế xã hội. Hành vi cạnh tranh không lành mạnh (CTKLM) xuất hiện khi các doanh nghiệp (DN) sử dụng các phương thức không chính đáng để đạt được lợi thế cạnh tranh. Theo Luật Cạnh tranh 2018, CTKLM được định nghĩa là hành vi của DN trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, gây thiệt hại đến quyền lợi hợp pháp của DN khác. Các hành vi này không chỉ xâm hại đến quyền tự do cạnh tranh mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh. Đặc biệt, CTKLM có thể dẫn đến sự hình thành độc quyền, làm giảm tính cạnh tranh trên thị trường. Theo luật sư Đặng Kim Ngân Hà, CTKLM gây thiệt hại nặng nề cho hoạt động kinh doanh của các DN, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Do đó, việc hiểu rõ về CTKLM và các quy định liên quan là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của DN và người tiêu dùng.

1.1 Khái niệm về hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Theo Luật Cạnh tranh 2018, CTKLM được hiểu là các hành vi cạnh tranh sử dụng thủ đoạn bất chính, xâm hại đến quyền tự do cạnh tranh của các DN khác. Hành vi này có thể bao gồm việc gây rối hoạt động kinh doanh của DN khác, lôi kéo khách hàng bằng thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn. Các hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại với các chuẩn mực đạo đức trong kinh doanh. Đặc điểm nổi bật của CTKLM là sự cạnh tranh không công bằng, dẫn đến thiệt hại cho các DN làm ăn chân chính. Việc xác định CTKLM không chỉ dựa vào các quy định pháp luật mà còn cần xem xét đến các chuẩn mực xã hội và đạo đức kinh doanh. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một hệ thống pháp luật chặt chẽ để điều chỉnh và xử lý các hành vi CTKLM một cách hiệu quả.

II. Đặc điểm của hành vi cạnh tranh không lành mạnh

CTKLM có những đặc điểm cơ bản mà các DN cần nhận thức rõ. Thứ nhất, CTKLM là hành vi của DN trong quá trình kinh doanh, thể hiện qua việc các DN sử dụng các phương thức không chính đáng để cạnh tranh. Điều này cho thấy rằng chỉ có các DN thuộc mọi thành phần kinh tế mới có thể thực hiện các hành vi này. Thứ hai, CTKLM thường trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh. Điều này có nghĩa là các hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại với các giá trị xã hội tốt đẹp. Để xác định một hành vi có phải là CTKLM hay không, cần phải xem xét đến các quy định pháp luật và các chuẩn mực đạo đức trong kinh doanh. Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của DN mà còn góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng.

2.1 Hành vi cạnh tranh trái với chuẩn mực đạo đức

Hành vi CTKLM không chỉ đơn thuần là vi phạm pháp luật mà còn là sự vi phạm các chuẩn mực đạo đức trong kinh doanh. Các DN có thể sử dụng nhiều phương thức khác nhau để cạnh tranh, nhưng nếu những phương thức này đi ngược lại với các giá trị xã hội, chúng sẽ được coi là CTKLM. Luật Cạnh tranh 2018 đã liệt kê rõ các hành vi bị coi là không lành mạnh, từ đó tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý các hành vi này. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của DN mà còn đảm bảo sự công bằng trong môi trường kinh doanh. Việc áp dụng các quy định này cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc để ngăn chặn các hành vi CTKLM, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

III. Quy định của pháp luật về hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Luật Cạnh tranh 2018 đã đưa ra các quy định cụ thể về CTKLM nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các DN. Các hành vi CTKLM bị cấm bao gồm việc gây rối hoạt động kinh doanh của DN khác, lôi kéo khách hàng bằng thông tin gian dối, và nhiều hành vi khác. Những quy định này không chỉ giúp bảo vệ các DN làm ăn chân chính mà còn tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng. Việc thực thi các quy định này cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả. Cơ quan quản lý cạnh tranh cần phát huy vai trò của mình trong việc giám sát và xử lý các hành vi CTKLM. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của DN mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

3.1 Thực trạng áp dụng pháp luật về hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Thực trạng áp dụng pháp luật về CTKLM hiện nay cho thấy nhiều DN vẫn chưa nhận thức đầy đủ về các quy định của Luật Cạnh tranh 2018. Nhiều hành vi CTKLM vẫn diễn ra phổ biến, gây thiệt hại cho các DN làm ăn chân chính. Cơ quan quản lý cạnh tranh cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để xử lý các hành vi này. Việc nâng cao nhận thức của các DN về CTKLM cũng là một yếu tố quan trọng để giảm thiểu các hành vi không lành mạnh. Các chương trình đào tạo, hội thảo về pháp luật cạnh tranh cần được tổ chức thường xuyên để giúp các DN hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong môi trường cạnh tranh. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của DN mà còn góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ theo hướng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cạnh tranh trở thành một quy luật tất yếu và động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, cạnh tranh gay gắt cũng dẫn đến sự xuất hiện của các hành vi cạnh tranh không lành mạnh (CTKLM), gây thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính, người tiêu dùng và môi trường kinh doanh. Theo ước tính, từ năm 2018 đến 2025, các hành vi CTKLM diễn ra ngày càng đa dạng và phức tạp trên lãnh thổ Việt Nam, đòi hỏi sự hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ các quy định pháp luật về hành vi CTKLM theo Luật Cạnh tranh năm 2018, đánh giá thực trạng áp dụng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng cho các doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật liên quan đến hành vi CTKLM trong Luật Cạnh tranh 2018 và các văn bản pháp luật chuyên ngành khác, trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2025, trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết cạnh tranh và lý thuyết pháp luật kinh tế. Lý thuyết cạnh tranh nhấn mạnh vai trò của cạnh tranh lành mạnh trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Lý thuyết pháp luật kinh tế tập trung vào chức năng điều chỉnh của pháp luật nhằm tạo ra môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và ổn định. Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: hành vi cạnh tranh không lành mạnh, bí mật kinh doanh, ép buộc khách hàng, gièm pha doanh nghiệp, gây rối hoạt động kinh doanh, lôi kéo khách hàng bất chính. Mô hình nghiên cứu tập trung phân tích các quy định pháp luật về hành vi CTKLM trong Luật Cạnh tranh 2018, so sánh với các quy định pháp luật chuyên ngành khác và thực trạng áp dụng tại Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích - tổng hợp để làm rõ các quy định pháp luật và khái niệm liên quan đến CTKLM. Phương pháp so sánh - đối chiếu được áp dụng để đánh giá sự khác biệt giữa Luật Cạnh tranh 2018 với các văn bản pháp luật trước đây và pháp luật của một số quốc gia phát triển. Hệ thống hóa các quy định pháp luật và các vụ việc xử lý CTKLM được thực hiện nhằm nhận diện ưu điểm và hạn chế. Nguồn dữ liệu chính bao gồm văn bản Luật Cạnh tranh 2018, các nghị định hướng dẫn thi hành, báo cáo của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, các tài liệu nghiên cứu khoa học và số liệu thống kê từ năm 2018 đến 2025. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các vụ việc CTKLM được xử lý trong giai đoạn này, với phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các vụ việc tiêu biểu theo nhóm hành vi vi phạm. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2025, tập trung vào việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phạm vi và đa dạng hành vi CTKLM: Luật Cạnh tranh 2018 quy định rõ 6 nhóm hành vi CTKLM bị cấm, bao gồm xâm phạm bí mật kinh doanh, ép buộc khách hàng, cung cấp thông tin không trung thực, gây rối hoạt động kinh doanh, lôi kéo khách hàng bất chính và bán hàng dưới giá thành toàn bộ. Trong đó, hành vi quảng cáo sai lệch chiếm tới 62% các vụ việc được điều tra xử lý, tiếp theo là bán hàng đa cấp bất chính chiếm 17%.

2. Hiệu quả xử lý còn hạn chế: Tính đến năm 2018, có gần 400 hồ sơ khiếu nại về CTKLM, trong đó hơn 200 vụ đã được xử lý. Tuy nhiên, phần lớn các vụ việc chỉ dừng lại ở mức hòa giải hoặc xử phạt hành chính với mức phạt tối đa khoảng 1 tỷ đồng, chưa đủ sức răn đe. Ví dụ, năm 2016 tổng số tiền phạt thu được là 2,114 tỷ đồng, tăng so với 85 triệu đồng năm 2007 nhưng vẫn chưa tương xứng với thiệt hại do CTKLM gây ra.

3. Vai trò của cơ quan quản lý cạnh tranh: Việc thành lập Ủy ban Cạnh tranh quốc gia với khoảng 130 biên chế dự kiến sẽ tăng cường năng lực điều tra, xử lý các vụ việc CTKLM. Tuy nhiên, hiện nay Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng vẫn gặp khó khăn trong việc xử lý triệt để các vụ việc do tính phức tạp và đa dạng của hành vi vi phạm.

4. Sự phối hợp pháp luật còn chồng chéo: Các hành vi CTKLM được quy định rải rác trong nhiều văn bản luật như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Quảng cáo, Luật Thương mại, dẫn đến chồng chéo về thẩm quyền xử lý và khó khăn trong việc áp dụng pháp luật thống nhất.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ sự phát triển nhanh chóng và đa dạng của thị trường, trong khi hệ thống pháp luật và cơ quan thực thi chưa kịp thích ứng. So với các quốc gia phát triển như Đức, Nhật Bản, Việt Nam còn thiếu các quy định chi tiết về chuẩn mực đạo đức kinh doanh và các biện pháp xử lý nghiêm minh đối với hành vi CTKLM. Việc xử lý chủ yếu dựa trên hòa giải và xử phạt hành chính khiến tính răn đe thấp, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vi phạm tiếp tục tái phạm. Bên cạnh đó, sự thiếu đồng bộ giữa các văn bản pháp luật chuyên ngành làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố các vụ việc CTKLM theo nhóm hành vi và ngành hàng, cũng như bảng thống kê số tiền phạt qua các năm để minh họa xu hướng và hiệu quả xử lý.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp lý về CTKLM: Rà soát, thống nhất các quy định về hành vi CTKLM trong Luật Cạnh tranh và các luật chuyên ngành như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Quảng cáo, Luật Thương mại nhằm tránh chồng chéo, mâu thuẫn. Mục tiêu nâng cao tính rõ ràng, minh bạch, áp dụng trong vòng 2 năm, do Bộ Tư pháp phối hợp Bộ Công Thương thực hiện.

2. Tăng cường năng lực thực thi pháp luật: Đẩy mạnh đào tạo chuyên môn cho cán bộ Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, tăng cường biên chế và trang thiết bị kỹ thuật phục vụ điều tra, xử lý vụ việc CTKLM. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ xử lý thành công các vụ việc lên trên 80% trong 3 năm tới, do Bộ Công Thương chủ trì.

3. Nâng mức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả: Xem xét tăng mức phạt tiền tối đa và áp dụng các biện pháp bổ sung như thu hồi giấy phép, cải chính công khai nhằm tăng tính răn đe. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Chính phủ và Quốc hội quyết định.

4. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về CTKLM: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo cho doanh nghiệp và người tiêu dùng nhằm nâng cao nhận thức về hành vi CTKLM và quyền khiếu nại, khởi kiện. Mục tiêu đạt 70% doanh nghiệp trong các ngành trọng điểm được tiếp cận thông tin trong 2 năm, do Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về cạnh tranh và thương mại: Giúp hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý và xử lý các hành vi CTKLM.

2. Doanh nghiệp trong và ngoài nước: Nắm rõ các quy định pháp luật để tuân thủ, phòng tránh vi phạm và bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi bị xâm hại.

3. Luật sư, chuyên gia pháp lý: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp và tham gia giải quyết tranh chấp liên quan đến CTKLM.

4. Người tiêu dùng và tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Hiểu rõ quyền lợi và cách thức bảo vệ trước các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường.

Câu hỏi thường gặp

1. Hành vi cạnh tranh không lành mạnh là gì?
   Hành vi CTKLM là các hành vi của doanh nghiệp trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng. Ví dụ như cung cấp thông tin sai lệch, ép buộc khách hàng, xâm phạm bí mật kinh doanh.

2. Luật Cạnh tranh 2018 quy định những hành vi CTKLM nào?
   Luật quy định 6 nhóm hành vi CTKLM bị cấm gồm: xâm phạm bí mật kinh doanh, ép buộc khách hàng, cung cấp thông tin không trung thực, gây rối hoạt động kinh doanh, lôi kéo khách hàng bất chính và bán hàng dưới giá thành toàn bộ.

3. Cơ quan nào chịu trách nhiệm xử lý các vụ việc CTKLM?
   Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, trực thuộc Bộ Công Thương, là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ quản lý nhà nước về cạnh tranh, điều tra và xử lý các vụ việc CTKLM.

4. Mức xử phạt đối với hành vi CTKLM hiện nay ra sao?
   Mức phạt tiền tối đa có thể lên đến 1 tỷ đồng tùy theo tính chất, mức độ vi phạm. Ngoài ra còn có các biện pháp bổ sung như thu hồi giấy phép, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp bảo vệ mình trước hành vi CTKLM?
   Doanh nghiệp cần nắm rõ quy định pháp luật, xây dựng hệ thống bảo mật thông tin, theo dõi thị trường, kịp thời khiếu nại hoặc khởi kiện khi phát hiện hành vi CTKLM, đồng thời tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý để xử lý hiệu quả.

Kết luận

• Luật Cạnh tranh 2018 đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng để điều chỉnh hành vi CTKLM, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh tại Việt Nam.
• Thực trạng xử lý các vụ việc CTKLM cho thấy sự gia tăng về số lượng và đa dạng về hình thức vi phạm, nhưng hiệu quả xử lý còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.
• Việc thành lập Ủy ban Cạnh tranh quốc gia và tăng cường năng lực thực thi pháp luật là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cạnh tranh.
• Cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao mức xử phạt, đồng bộ các quy định pháp luật chuyên ngành và đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về CTKLM.
• Các bước tiếp theo bao gồm rà soát pháp luật, đào tạo cán bộ, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao nhận thức cộng đồng doanh nghiệp, người tiêu dùng nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch cho tương lai phát triển của doanh nghiệp và nền kinh tế Việt Nam!