Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016 – 2020, tỉnh Bình Định đã có bước phát triển kinh tế vượt bậc với tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 6,2% mỗi năm, trong đó công nghiệp - xây dựng tăng 9,07%, dịch vụ tăng 5,76%, nông nghiệp tăng 4,08%. Tổng sản phẩm địa phương (GRDP) năm 2020 đạt khoảng 49.688,2 tỷ đồng, tăng gần 10.500 tỷ đồng so với năm 2016. Tổng thu ngân sách nhà nước cũng tăng từ 17.139,2 tỷ đồng năm 2016 lên 26.139,2 tỷ đồng năm 2020, cho thấy nguồn lực tài chính ngày càng được cải thiện. Trong bối cảnh đó, các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao đời sống nhân dân và đảm bảo an ninh quốc phòng.

Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về các dự án sử dụng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh còn nhiều hạn chế như dự án chậm tiến độ, giảm chất lượng công trình, tăng chi phí và thất thoát vốn. Những tồn tại này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và sự phát triển bền vững của tỉnh. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng QLNN các dự án sử dụng vốn NSNN tại Bình Định giai đoạn 2016 – 2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn ngân sách.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý quy hoạch, lập, thẩm định, phê duyệt dự án, phân bổ nguồn lực, đấu thầu, quản lý chất lượng, thanh quyết toán và giám sát các dự án sử dụng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả đầu tư công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Định.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư công, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án đầu tư công: Nhấn mạnh tính đặc thù của dự án sử dụng vốn NSNN với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, yêu cầu quản lý chặt chẽ về tiến độ, chi phí, chất lượng và hiệu quả đầu tư.

  • Mô hình quản lý nhà nước về dự án sử dụng vốn NSNN: Phân tích vai trò của các chủ thể quản lý như UBND tỉnh, các sở ngành chuyên môn, Ban quản lý dự án, Kho bạc Nhà nước và Thanh tra tỉnh trong việc phối hợp thực hiện các chức năng quản lý từ quy hoạch đến giám sát, thanh tra.

  • Khái niệm và đặc điểm dự án sử dụng vốn NSNN: Dự án có mục tiêu rõ ràng, thời gian hữu hạn, sản phẩm duy nhất, rủi ro cao và sự tham gia của nhiều chủ thể quản lý.

Các khái niệm chính bao gồm: dự án đầu tư, vốn ngân sách nhà nước, quản lý nhà nước, hiệu quả đầu tư, giám sát và thanh tra dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ UBND tỉnh Bình Định, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước, Niên giám thống kê tỉnh và các văn bản pháp luật liên quan giai đoạn 2016 – 2020.

  • Phương pháp phân tích: Hệ thống hóa văn bản pháp luật, phân tích thực trạng quản lý dự án qua số liệu thống kê, so sánh các chỉ tiêu kinh tế và đầu tư, đánh giá hiệu quả quản lý dự án. Phân tích nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp dựa trên tổng hợp, so sánh với kinh nghiệm các địa phương khác.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung vào toàn bộ các dự án sử dụng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bình Định trong giai đoạn nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng từ năm 2016 đến năm 2020, đồng thời khảo sát, tổng hợp kinh nghiệm và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sử dụng vốn NSNN: Tổng vốn đầu tư sử dụng NSNN giai đoạn 2016 – 2020 đạt khoảng 22.552,6 tỷ đồng, trong đó ngân sách tỉnh chiếm 80% (18.114,5 tỷ đồng). Phân bổ vốn tập trung chủ yếu vào các công trình phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao đời sống nhân dân.

  2. Hiệu quả quản lý dự án: Khoảng 60% dự án hoàn thành đúng tiến độ, tuy nhiên còn khoảng 40% dự án chậm tiến độ hoặc điều chỉnh kế hoạch. Tỷ lệ thanh quyết toán vốn đạt khoảng 85%, cho thấy công tác quyết toán còn tồn tại vướng mắc.

  3. Chất lượng dự án: Có khoảng 25% dự án bị giảm chất lượng do quản lý thi công chưa chặt chẽ, dẫn đến tăng chi phí và thất thoát vốn. Công tác giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

  4. Công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Việc lựa chọn nhà thầu đảm bảo tính minh bạch và công bằng, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số trường hợp chưa tuân thủ đầy đủ quy định, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do cơ chế quản lý còn chưa đồng bộ, năng lực cán bộ quản lý dự án chưa đáp ứng yêu cầu, quy trình thẩm định, phê duyệt và phân bổ vốn còn phức tạp, thủ tục hành chính kéo dài. So sánh với kinh nghiệm tại thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Ngãi, nơi đã thực hiện cải cách hành chính mạnh mẽ, rút ngắn thủ tục, tăng cường công khai minh bạch và giám sát chặt chẽ, Bình Định còn nhiều điểm cần hoàn thiện.

Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tiến độ dự án, tỷ lệ thanh quyết toán và phân bổ vốn theo năm sẽ giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng quản lý. Bảng so sánh các chỉ tiêu kinh tế và đầu tư giữa các năm cũng góp phần làm rõ tác động của quản lý dự án đến phát triển kinh tế xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý dự án: Rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý dự án sử dụng vốn NSNN nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, rõ ràng, phù hợp với thực tiễn địa phương. Thời gian thực hiện: 2023 – 2024. Chủ thể: UBND tỉnh phối hợp Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính.

  2. Tăng cường công tác quy hoạch và lập kế hoạch đầu tư: Xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển dự án sử dụng vốn NSNN theo hướng ưu tiên các dự án trọng điểm, có tính khả thi cao, đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội. Thời gian: 2023 – 2025. Chủ thể: Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND các huyện, thị xã.

  3. Nâng cao năng lực quản lý và giám sát dự án: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý dự án, tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm trong quá trình thực hiện dự án. Thời gian: liên tục từ 2023. Chủ thể: Sở Nội vụ, Thanh tra tỉnh, Ban quản lý dự án.

  4. Đẩy mạnh công khai minh bạch và ứng dụng công nghệ thông tin: Xây dựng hệ thống thông tin quản lý dự án trực tuyến, công khai tiến độ, kết quả thực hiện dự án để tăng cường sự giám sát của cộng đồng và các bên liên quan. Thời gian: 2023 – 2024. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước tại các sở, ban, ngành tỉnh Bình Định: Giúp nâng cao hiểu biết về thực trạng và giải pháp quản lý dự án sử dụng vốn NSNN, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý.

  2. Ban quản lý dự án và chủ đầu tư các dự án sử dụng vốn NSNN: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện quy trình quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả dự án.

  3. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý dự án: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý dự án đầu tư công tại địa phương.

  4. Các cơ quan thanh tra, kiểm toán và giám sát đầu tư công: Hỗ trợ trong việc đánh giá, giám sát và xử lý các vấn đề phát sinh trong quản lý dự án sử dụng vốn NSNN.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về dự án sử dụng vốn NSNN là gì?
    Quản lý nhà nước về dự án sử dụng vốn NSNN là tổng thể các hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh, giám sát quá trình lập, thực hiện và hoàn thành dự án sử dụng vốn ngân sách, đảm bảo dự án đạt mục tiêu kinh tế - xã hội, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

  2. Tại sao quản lý dự án sử dụng vốn NSNN lại quan trọng?
    Vì vốn NSNN là nguồn lực công cộng có giới hạn, việc quản lý chặt chẽ giúp tránh thất thoát, lãng phí, đảm bảo đầu tư đúng mục tiêu, nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội và tăng niềm tin của người dân.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý dự án sử dụng vốn NSNN tại Bình Định là gì?
    Bao gồm thủ tục hành chính phức tạp, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế, công tác giám sát chưa thường xuyên, dự án chậm tiến độ và chất lượng công trình chưa đảm bảo.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý dự án sử dụng vốn NSNN?
    Cần hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường đào tạo cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, công khai minh bạch thông tin dự án và tăng cường giám sát, kiểm tra.

  5. Có thể áp dụng kinh nghiệm từ địa phương khác như thế nào?
    Bình Định có thể học hỏi cách Đà Nẵng rút ngắn thủ tục hành chính, minh bạch thông tin và Quảng Ngãi trong việc phân bổ vốn và giám sát dự án để nâng cao hiệu quả quản lý vốn NSNN.

Kết luận

  • Các dự án sử dụng vốn NSNN tại Bình Định giai đoạn 2016 – 2020 đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội với tổng vốn đầu tư khoảng 22.552,6 tỷ đồng.
  • Thực trạng quản lý còn nhiều tồn tại như chậm tiến độ, giảm chất lượng công trình và thất thoát vốn do cơ chế chưa hoàn thiện và năng lực quản lý hạn chế.
  • Luận văn đã phân tích chi tiết các nội dung quản lý từ quy hoạch, thẩm định, phân bổ vốn đến giám sát, thanh quyết toán và xử lý vi phạm.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện cơ chế, nâng cao năng lực quản lý, minh bạch thông tin và tăng cường giám sát nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng tỉnh Bình Định triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023 – 2025 để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư công, góp phần phát triển bền vững địa phương.

Quý độc giả và các cơ quan quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại Bình Định.