Tổng quan nghiên cứu
Xây dựng nông thôn mới nâng cao là một trong những nhiệm vụ chiến lược quan trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại các vùng nông thôn Việt Nam. Tỉnh Nam Định, với diện tích tự nhiên khoảng 1.669 km² và dân số hơn 2,15 triệu người (năm 2019), trong đó gần 80% cư trú tại khu vực nông thôn, đang tập trung triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025. Mục tiêu cụ thể của tỉnh là đến năm 2025 có ít nhất 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 25% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và 50% số huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.
Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao trên địa bàn tỉnh Nam Định, đánh giá những thuận lợi, khó khăn, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động tổ chức bộ máy quản lý, quy hoạch, huy động nguồn lực, kiểm tra giám sát và truyền thông trong giai đoạn 2021-2025. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững nông thôn Nam Định, đồng thời làm mẫu tham khảo cho các địa phương khác trong cả nước.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới nâng cao, trong đó:
- Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, giám sát và đánh giá các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo sự minh bạch, công bằng và hiệu quả.
- Lý thuyết phát triển nông thôn mới nâng cao: Định nghĩa nông thôn mới nâng cao là khu vực có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, sản xuất nông nghiệp hàng hóa, môi trường sinh thái được bảo vệ, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao.
- Khái niệm chính: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao, tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao, mô hình xã thông minh, nguồn lực phát triển bền vững, kiểm tra giám sát trong quản lý nhà nước.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích tài liệu, khảo sát thực tiễn và phỏng vấn chuyên gia:
- Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết, quyết định của Trung ương và tỉnh Nam Định; báo cáo của các phòng ban thuộc UBND tỉnh; tài liệu tuyên truyền, các bài viết khoa học liên quan; số liệu thống kê kinh tế - xã hội của tỉnh.
- Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, tổng hợp các số liệu về tiến độ thực hiện các tiêu chí nông thôn mới nâng cao, đánh giá hiệu quả quản lý qua các chỉ số như tỷ lệ xã đạt chuẩn, thu nhập bình quân đầu người, tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế.
- Timeline nghiên cứu: Tập trung vào giai đoạn 2021-2025, với khảo sát thực địa tại các xã tiêu biểu, phỏng vấn cán bộ quản lý và người dân để thu thập thông tin về thực trạng và khó khăn trong quản lý.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao tăng rõ rệt: Đến năm 2022, tỉnh Nam Định có 182/204 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, chiếm khoảng 89%, trong đó 7 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Mục tiêu đến năm 2025 là 50% số xã đạt chuẩn nâng cao và 25% đạt kiểu mẫu.
Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng: Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2022 đạt 51,6 triệu đồng/người/năm, tăng 2,2% so với năm 2021. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm xuống còn 1,29%.
Nguồn lực đầu tư và huy động xã hội hóa được tăng cường: Tỉnh đã huy động hiệu quả các nguồn lực từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, đặc biệt là đóng góp ngày công lao động và hiến đất xây dựng hạ tầng.
Công tác truyền thông và đào tạo cán bộ được chú trọng: Hơn 245 lượt cán bộ các cấp được tập huấn về xây dựng nông thôn mới nâng cao, góp phần nâng cao năng lực quản lý và tổ chức thực hiện.
Thảo luận kết quả
Kết quả trên cho thấy công tác quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao tại Nam Định đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Nguyên nhân thành công là do sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng dân cư.
So với các tỉnh lân cận như Thái Bình, Hà Nam và Hải Phòng, Nam Định có tiến độ thực hiện tương đối nhanh và đồng bộ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế như sự chênh lệch về mức độ phát triển giữa các xã, khó khăn trong huy động nguồn lực tài chính và xử lý rác thải sinh hoạt. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao theo năm và bảng so sánh các chỉ tiêu kinh tế - xã hội giữa các huyện trong tỉnh.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường công tác quy hoạch và giám sát thực hiện: Xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công rõ trách nhiệm cho từng cấp, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát tiến độ và chất lượng các tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao. Chủ thể: UBND tỉnh, các sở ngành; Thời gian: 2024-2025.
Đẩy mạnh huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực: Khuyến khích xã hội hóa, phát huy vai trò cộng đồng trong đóng góp ngày công, tài chính và vật chất; đồng thời tăng cường quản lý, kiểm tra sử dụng ngân sách. Chủ thể: Ban quản lý chương trình xây dựng nông thôn mới; Thời gian: liên tục đến 2030.
Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý, áp dụng các mô hình quản lý hiện đại, đặc biệt là quản lý môi trường và phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững. Chủ thể: Sở Nội vụ, Sở Nông nghiệp; Thời gian: 2024-2026.
Tăng cường công tác truyền thông và vận động nhân dân: Đổi mới hình thức tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, phát huy vai trò giám sát cộng đồng. Chủ thể: Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể; Thời gian: liên tục.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý xây dựng nông thôn mới nâng cao, từ đó nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, phát triển nông thôn: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học, cập nhật các mô hình quản lý và kinh nghiệm thực tiễn tại địa phương.
Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và cách thức tham gia xây dựng nông thôn mới nâng cao, góp phần phát huy sức mạnh tổng hợp.
Các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia phát triển kinh tế - xã hội: Là cơ sở để xây dựng chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển bền vững vùng nông thôn.
Câu hỏi thường gặp
Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao là gì?
Là hoạt động tổ chức, điều hành, giám sát và đánh giá các chương trình, chính sách nhằm phát triển toàn diện, bền vững khu vực nông thôn theo tiêu chí nâng cao, đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả.Tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao gồm những gì?
Bao gồm các tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật, phát triển sản xuất, môi trường, văn hóa, an ninh trật tự và chất lượng cuộc sống, được cụ thể hóa theo Quyết định số 24/2022/QĐ-UBND tỉnh Nam Định.Những khó khăn chính trong quản lý xây dựng nông thôn mới nâng cao tại Nam Định?
Bao gồm sự chênh lệch phát triển giữa các xã, hạn chế về nguồn lực tài chính, khó khăn trong xử lý rác thải sinh hoạt và việc duy trì các tiêu chí đã đạt được.Làm thế nào để huy động nguồn lực hiệu quả cho xây dựng nông thôn mới nâng cao?
Thông qua xã hội hóa, phát huy vai trò cộng đồng, tăng cường quản lý và kiểm tra sử dụng ngân sách, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp và các tổ chức tham gia đầu tư.Vai trò của truyền thông trong xây dựng nông thôn mới nâng cao?
Truyền thông giúp nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và huy động sự tham gia tích cực của người dân, góp phần đảm bảo thành công của chương trình.
Kết luận
- Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao tại tỉnh Nam Định giai đoạn 2021-2025.
- Đã phân tích chi tiết các thành tựu, khó khăn và nguyên nhân trong công tác quản lý, dựa trên số liệu cụ thể và khảo sát thực tiễn.
- Đề xuất các giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bao gồm quy hoạch, huy động nguồn lực, đào tạo cán bộ và truyền thông.
- Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, góp phần hỗ trợ chính quyền địa phương và các bên liên quan trong việc hoàn thành mục tiêu phát triển nông thôn mới nâng cao.
- Khuyến nghị tiếp tục theo dõi, đánh giá và cập nhật các chính sách, giải pháp phù hợp trong giai đoạn 2024-2030 để đảm bảo phát triển bền vững vùng nông thôn Nam Định.
Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác quản lý và phát triển nông thôn mới nâng cao tại địa phương mình.