## Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2019, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai có 22 trường Trung học cơ sở (THCS) với quy mô cán bộ quản lý (CBQL) là 44 người và số lượng giáo viên giảm từ 517 xuống còn 432 người. Số học sinh trong cùng giai đoạn dao động khoảng 6.500 em. Hoạt động trải nghiệm (HĐTN) được xác định là một phần quan trọng trong giáo dục phổ thông nhằm phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất học sinh, theo định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của Nhà nước. Tuy nhiên, việc quản lý và tổ chức HĐTN tại các trường THCS huyện Bảo Thắng còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, nguồn lực hạn chế và nhận thức chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS huyện Bảo Thắng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 8/2018 đến tháng 8/2019, tập trung vào 22 trường THCS trên địa bàn huyện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục trải nghiệm, góp phần phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và tiềm năng sáng tạo của học sinh THCS.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết Kiến tạo (Constructivism):** Nhấn mạnh quá trình học là sự tự kiến tạo tri thức của người học thông qua tương tác với môi trường và người khác, không phải là tiếp thu thụ động từ giáo viên.
- **Lý thuyết Học từ trải nghiệm của David Kolb:** Học tập là quá trình tạo ra kiến thức thông qua chuyển hóa kinh nghiệm có định hướng, giúp phát triển năng lực và phẩm chất cá nhân.
- **Khái niệm quản lý giáo dục:** Quản lý là hoạt động tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đảm bảo sự vận động và phát triển của hệ thống giáo dục.
- **Hoạt động trải nghiệm (HĐTN):** Là hoạt động giáo dục thực tiễn, có tổ chức, giúp học sinh phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và tiềm năng sáng tạo.
- **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐTN:** Bao gồm yếu tố chủ quan (năng lực CBQL, giáo viên, học sinh) và yếu tố khách quan (điều kiện kinh tế xã hội, văn bản pháp luật, cơ sở vật chất, chương trình giáo dục).

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập từ 22 trường THCS huyện Bảo Thắng, gồm CBQL, giáo viên và học sinh.
- **Phương pháp chọn mẫu:** Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các trường và đối tượng nghiên cứu.
- **Phương pháp thu thập dữ liệu:** Kết hợp quan sát, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và thu thập ý kiến chuyên gia.
- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng và định tính để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
- **Timeline nghiên cứu:** Thực hiện từ tháng 8/2018 đến tháng 8/2019, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức về HĐTN:** Trên 80% CBQL và giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên, chỉ khoảng 65% học sinh hiểu đúng và tích cực tham gia các hoạt động này.
- **Thực trạng tổ chức HĐTN:** 90% trường THCS đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngoài giờ học chính khóa với nội dung đa dạng như câu lạc bộ, tham quan dã ngoại, hội thi, sân khấu tương tác. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% trường có kế hoạch chi tiết và thường xuyên cập nhật.
- **Quản lý hoạt động trải nghiệm:** Việc lập kế hoạch và chỉ đạo triển khai được thực hiện tương đối tốt với trên 70% trường có ban chỉ đạo hoạt động trải nghiệm. Kiểm tra, đánh giá hoạt động còn hạn chế, chỉ khoảng 50% trường thực hiện đánh giá định kỳ và có biện pháp cải tiến.
- **Yếu tố ảnh hưởng:** Năng lực tổ chức của giáo viên và CBQL là yếu tố chủ chốt, chiếm trên 75% ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Điều kiện cơ sở vật chất và kinh phí còn hạn chế, đặc biệt ở các trường vùng sâu vùng xa, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức hoạt động.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu tổ chức HĐTN. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về vai trò quan trọng của năng lực CBQL và giáo viên trong quản lý hoạt động trải nghiệm. Việc thiếu đánh giá thường xuyên làm giảm hiệu quả cải tiến và phát triển hoạt động. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ nhận thức, biểu đồ mức độ tổ chức hoạt động và bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng để minh họa rõ nét hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Nâng cao năng lực CBQL và giáo viên:** Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm, nhằm nâng tỷ lệ CBQL và giáo viên có năng lực đạt trên 90% trong vòng 1 năm.
- **Xây dựng kế hoạch chi tiết và linh hoạt:** Các trường cần xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm theo năm học, học kỳ, tháng, tuần, đảm bảo tính liên tục và phù hợp với điều kiện thực tế, hoàn thành trong năm học 2025-2026.
- **Đổi mới hình thức tổ chức hoạt động:** Đa dạng hóa các hình thức trải nghiệm như câu lạc bộ, sân khấu tương tác, tham quan dã ngoại để tăng sự hấp dẫn và thu hút học sinh tham gia, hướng tới tăng 20% số học sinh tích cực tham gia trong 2 năm tới.
- **Tăng cường kiểm tra, đánh giá:** Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ, sử dụng đa dạng công cụ như phiếu khảo sát, phỏng vấn, quan sát để đánh giá hiệu quả hoạt động, hoàn thiện trong vòng 1 năm.
- **Huy động nguồn lực xã hội:** Phối hợp với phụ huynh, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội để tăng nguồn lực tài chính và vật chất, nhằm cải thiện điều kiện tổ chức hoạt động trải nghiệm, đặt mục tiêu tăng 30% nguồn lực huy động trong 3 năm tới.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục:** Nhận diện rõ vai trò và nâng cao năng lực quản lý hoạt động trải nghiệm, áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả.
- **Giáo viên THCS:** Áp dụng các phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm đa dạng, nâng cao kỹ năng tổ chức và đánh giá hoạt động.
- **Nhà hoạch định chính sách giáo dục:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động trải nghiệm trong giáo dục phổ thông.
- **Phụ huynh và cộng đồng:** Hiểu rõ vai trò của hoạt động trải nghiệm trong phát triển năng lực học sinh, từ đó phối hợp hỗ trợ nhà trường tổ chức các hoạt động phù hợp.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Hoạt động trải nghiệm là gì và tại sao quan trọng?**  
Hoạt động trải nghiệm là các hoạt động giáo dục thực tiễn giúp học sinh phát triển năng lực và phẩm chất. Nó quan trọng vì giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tế, phát triển kỹ năng sống và nhân cách toàn diện.

2. **Những hình thức hoạt động trải nghiệm phổ biến ở THCS?**  
Bao gồm câu lạc bộ, trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, tham quan dã ngoại, hội thi và tổ chức sự kiện. Các hình thức này giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, sáng tạo và làm việc nhóm.

3. **Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quản lý hoạt động trải nghiệm?**  
Năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên là yếu tố quyết định, bên cạnh đó điều kiện cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính cũng ảnh hưởng đáng kể.

4. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động trải nghiệm?**  
Cần tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho CBQL và giáo viên, xây dựng kế hoạch chi tiết, đổi mới hình thức tổ chức, tăng cường kiểm tra đánh giá và huy động nguồn lực xã hội.

5. **Hoạt động trải nghiệm có tác động thế nào đến học sinh vùng khó khăn?**  
Giúp học sinh vùng khó khăn phát triển kỹ năng thực hành, tăng cường sự tự tin và khả năng thích ứng với môi trường xã hội, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

## Kết luận

- Quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS huyện Bảo Thắng đóng vai trò then chốt trong phát triển năng lực và phẩm chất học sinh.  
- Thực trạng quản lý còn nhiều hạn chế do năng lực CBQL, giáo viên và điều kiện cơ sở vật chất chưa đồng đều.  
- Các biện pháp nâng cao năng lực quản lý, đổi mới hình thức tổ chức và tăng cường kiểm tra đánh giá là cần thiết.  
- Huy động nguồn lực xã hội góp phần cải thiện điều kiện tổ chức hoạt động trải nghiệm.  
- Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các giải pháp đề xuất trong các năm học tiếp theo để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

**Hành động tiếp theo:** Các trường THCS và Phòng Giáo dục huyện Bảo Thắng cần triển khai ngay các biện pháp nâng cao năng lực quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả để đảm bảo sự phát triển bền vững của hoạt động này.