Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa (HĐGDNGCK) đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của học viên. Tại Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy (ĐH PCCC), hoạt động này được tổ chức theo hướng phối hợp các lực lượng giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học viên. Từ năm 2016 đến 2020, nghiên cứu đã khảo sát 200 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giảng viên, học viên và các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để đánh giá thực trạng quản lý HĐGDNGCK.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng quản lý HĐGDNGCK cho học viên Trường ĐH PCCC theo hướng phối hợp các lực lượng giáo dục, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng quản lý. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động ngoài giờ chính khóa. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ góp phần làm phong phú lý luận quản lý giáo dục mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn giúp nhà trường nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ngoài giờ chính khóa, góp phần đào tạo nguồn nhân lực phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ an ninh quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên nguyên tắc tiếp cận hệ thống, hoạt động và chức năng quản lý giáo dục. Theo đó, quản lý HĐGDNGCK được xem xét trong mối quan hệ tương tác giữa các yếu tố ảnh hưởng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Khung lý thuyết tập trung vào bốn chức năng quản lý cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa: các hoạt động giáo dục tổ chức ngoài giờ học chính khóa nhằm phát triển toàn diện nhân cách và năng lực học viên.
  • Lực lượng giáo dục: bao gồm các cá nhân, tổ chức trong nhà trường và bên ngoài tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào công tác giáo dục.
  • Quản lý giáo dục: quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đề ra.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp đa dạng:

  • Nghiên cứu tài liệu, văn bản để hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp luật liên quan.
  • Điều tra bằng bảng hỏi với 200 khách thể gồm cán bộ quản lý, giảng viên, học viên và lực lượng giáo dục ngoài trường nhằm thu thập dữ liệu định lượng.
  • Phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ các vấn đề thực tiễn.
  • Quan sát các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa tại trường.
  • Phân tích thống kê toán học sử dụng điểm trung bình, tần suất và tỷ lệ phần trăm để đánh giá mức độ thực hiện và các yếu tố ảnh hưởng.

Cỡ mẫu 200 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có tính đại diện cho các nhóm lực lượng giáo dục trong và ngoài trường. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2016 đến 2020, phù hợp với phạm vi khảo sát thực trạng quản lý HĐGDNGCK tại Trường ĐH PCCC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ thực hiện các mục tiêu HĐGDNGCK:

    • Điểm trung bình chung đạt 4,1/5, mức khá.
    • Mục tiêu “Xây dựng hình ảnh đẹp người chiến sĩ CAND trong lòng dân” và “Huy động sức mạnh cộng đồng tham gia đào tạo” được đánh giá cao nhất với điểm trung bình lần lượt 4,79 và 4,37.
    • Mục tiêu “Tuyên truyền nâng cao nhận thức trách nhiệm cho các lực lượng giáo dục” đạt điểm thấp hơn (3,51), ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp.

  2. Mức độ thực hiện các nội dung HĐGDNGCK:

    • Điểm trung bình chung là 3,71, mức khá.
    • Hoạt động văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao được đánh giá cao nhất (4,01), thu hút đông đảo học viên tham gia.
    • Hoạt động học tập ngoài giờ chính khóa có điểm thấp nhất (3,23), với 9,5% đánh giá yếu, cho thấy cần cải thiện.

  3. Thực trạng quản lý HĐGDNGCK:

    • Công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá được thực hiện ở mức khá, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế trong phối hợp các lực lượng giáo dục bên ngoài.
    • Năng lực quản lý của cán bộ quản lý và nhận thức của các lực lượng giáo dục là những yếu tố ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý:

    • Năng lực nhà quản lý được đánh giá là yếu tố quyết định thành công của hoạt động.
    • Nhận thức chưa đồng đều của lực lượng giáo dục bên ngoài về vai trò và trách nhiệm trong HĐGDNGCK.
    • Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trường ĐH PCCC đã đạt được nhiều thành tựu trong tổ chức HĐGDNGCK, đặc biệt là trong việc xây dựng hình ảnh người chiến sĩ CAND và huy động nguồn lực xã hội tham gia. Các hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức đa dạng, phong phú, tạo môi trường rèn luyện toàn diện cho học viên. Tuy nhiên, hoạt động học tập ngoài giờ chính khóa còn chưa phát huy tối đa hiệu quả, phản ánh qua điểm đánh giá thấp và tỷ lệ học viên tham gia chưa cao.

Nguyên nhân chủ yếu là do sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục bên ngoài chưa chặt chẽ, nhận thức về vai trò của hoạt động này chưa sâu sắc, dẫn đến sự tham gia mang tính hình thức hoặc tự phát. So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý giáo dục đại học, việc phối hợp đa lực lượng là thách thức phổ biến, đòi hỏi sự lãnh đạo và chỉ đạo quyết liệt từ Ban Giám hiệu.

Việc đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị còn hạn chế cũng làm giảm sức hấp dẫn và hiệu quả của các hoạt động ngoài giờ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá các mục tiêu và nội dung HĐGDNGCK, bảng phân tích tỷ lệ phần trăm các mức độ thực hiện, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý cho cán bộ quản lý nhà trường

    • Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa.
    • Thời gian: Triển khai trong 12 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các đơn vị đào tạo quản lý giáo dục.

  2. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các lực lượng giáo dục bên ngoài

    • Xây dựng chương trình tuyên truyền, phổ biến vai trò, trách nhiệm và lợi ích của HĐGDNGCK cho các tổ chức, cá nhân bên ngoài nhà trường.
    • Thời gian: Liên tục trong năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý học viên phối hợp với các tổ chức đoàn thể và chính quyền địa phương.

  3. Đầu tư cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động ngoài giờ

    • Cải tạo, nâng cấp sân bãi, phòng chức năng, trang thiết bị thể thao, văn hóa văn nghệ.
    • Thời gian: Kế hoạch 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Hậu cần và các đơn vị liên quan.

  4. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường

    • Thiết lập Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa với sự tham gia của đại diện các lực lượng giáo dục.
    • Ban hành quy chế phối hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng, tổ chức các cuộc họp định kỳ đánh giá, điều chỉnh hoạt động.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm học hiện tại.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Quản lý học viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các trường đại học, cao đẳng trong lực lượng vũ trang

    • Lợi ích: Áp dụng mô hình phối hợp lực lượng giáo dục để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động ngoài giờ chính khóa.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ phù hợp đặc thù trường.

  2. Giảng viên và cán bộ phụ trách công tác học viên

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và phương pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và hỗ trợ học viên.
    • Use case: Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ học tập, văn hóa thể thao.

  3. Các tổ chức, cá nhân tham gia lực lượng giáo dục bên ngoài nhà trường

    • Lợi ích: Nắm bắt được tầm quan trọng và trách nhiệm trong phối hợp tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa.
    • Use case: Hỗ trợ tài chính, nhân lực, truyền thông cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý giáo dục ngoài giờ chính khóa trong môi trường đặc thù.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản lý giáo dục đại học và lực lượng vũ trang.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là gì?
    Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là các hoạt động tổ chức ngoài giờ học chính khóa nhằm phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực học viên thông qua thực tiễn, văn hóa, thể thao, chính trị xã hội. Ví dụ như câu lạc bộ học tập, hoạt động tình nguyện, thể thao.

  2. Tại sao cần phối hợp các lực lượng giáo dục trong quản lý hoạt động ngoài giờ?
    Sự phối hợp giúp huy động nguồn lực đa dạng, tăng hiệu quả tổ chức, đảm bảo hoạt động phong phú, hấp dẫn và phù hợp với nhu cầu học viên. Nghiên cứu cho thấy phối hợp chặt chẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa tại Trường ĐH PCCC là gì?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều của lực lượng giáo dục bên ngoài, hạn chế về cơ sở vật chất, năng lực quản lý chưa đồng đều và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động học tập ngoài giờ chính khóa?
    Cần tăng cường tổ chức các hoạt động học tập đa dạng, tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích tự học, thảo luận nhóm và tổ chức các cuộc thi học thuật. Đồng thời, nâng cao năng lực quản lý và phối hợp lực lượng giáo dục.

  5. Vai trò của Ban Giám hiệu trong quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là gì?
    Ban Giám hiệu chỉ đạo chung, xây dựng chính sách, phân công nhiệm vụ, giám sát, đánh giá và tạo điều kiện thuận lợi cho các lực lượng giáo dục phối hợp tổ chức hoạt động hiệu quả, đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa cho học viên Trường ĐH PCCC theo hướng phối hợp các lực lượng giáo dục.
  • Kết quả khảo sát cho thấy mức độ thực hiện các mục tiêu và nội dung hoạt động đạt mức khá, với điểm mạnh ở hoạt động văn hóa, thể thao và xây dựng hình ảnh người chiến sĩ CAND.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm năng lực quản lý, nhận thức lực lượng giáo dục và điều kiện cơ sở vật chất.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, tăng cường phối hợp lực lượng giáo dục, cải thiện cơ sở vật chất và nâng cao nhận thức.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển tiếp theo trong việc hoàn thiện mô hình quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ phụ trách công tác học viên tại các trường lực lượng vũ trang nên áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, góp phần đào tạo thế hệ cán bộ chiến sĩ vừa hồng vừa chuyên, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước.