## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục vùng dân tộc thiểu số (DTTS) ngày càng được quan tâm, việc đảm bảo an ninh và an toàn cho học sinh tại các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở (PTDTBT THCS) trở thành vấn đề cấp thiết. Theo khảo sát tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, từ năm học 2016-2017 đến 2018-2019, số lượng học sinh bán trú tại 4 trường PTDTBT THCS đạt khoảng 100 em, với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên khoảng 80 người tham gia công tác quản lý an ninh, an toàn. Tuy nhiên, thực trạng an ninh, an toàn vẫn còn nhiều bất cập như tình trạng bạo lực học đường, xâm hại tình dục, đuối nước, ngộ độc thực phẩm và các nguy cơ mất an toàn khác.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý giáo dục an ninh, an toàn cho học sinh tại các trường PTDTBT THCS huyện Bảo Thắng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2018-2019. Nghiên cứu tập trung vào 4 trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện, khảo sát ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh bán trú.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, giúp học sinh phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và tâm hồn. Đồng thời, nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục và các cơ quan chức năng trong việc hoạch định chính sách và tổ chức thực hiện công tác an ninh, an toàn trường học vùng DTTS.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và an ninh an toàn trong trường học, bao gồm:

- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý nhà trường là chuỗi tác động có hệ thống của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm vận hành tổ chức giáo dục đạt mục tiêu đề ra.

- **Lý thuyết an ninh và an toàn trường học**: An ninh là trạng thái trật tự xã hội bình thường, không có rối loạn; an toàn là trạng thái được bảo vệ khỏi nguy hiểm về thể chất và tinh thần. An ninh, an toàn trong trường học là khả năng giữ vững sự an toàn trước các mối đe dọa ảnh hưởng đến học sinh và môi trường giáo dục.

- **Khái niệm giáo dục an ninh an toàn**: Là quá trình tác động có ý thức, có kế hoạch của nhà trường nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng giúp học sinh tự bảo vệ trước các nguy cơ mất an toàn như bạo lực học đường, xâm hại tình dục, đuối nước, ngộ độc thực phẩm.

- **Mô hình trường PTDTBT THCS**: Trường chuyên biệt dành cho con em DTTS ở vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, tổ chức bán trú nhằm tạo điều kiện học tập và phát triển toàn diện cho học sinh.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập dữ liệu từ 4 trường PTDTBT THCS huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, với 80 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và 100 học sinh bán trú tham gia khảo sát từ tháng 8/2018 đến tháng 5/2019.

- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, quan sát thực tiễn, xin ý kiến chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm và phân tích thống kê toán học để xử lý số liệu, so sánh và rút ra nhận định.

- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2018-2019, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng an ninh, an toàn**: Khoảng 15% học sinh từng gặp các sự cố mất an toàn như bạo lực học đường, xâm hại tình dục hoặc tai nạn đuối nước trong 2 năm gần đây. Tỷ lệ này phản ánh mức độ rủi ro còn cao tại các trường PTDTBT THCS.

- **Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên**: Hơn 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của công tác quản lý giáo dục an ninh, an toàn. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% cho rằng các biện pháp hiện tại đã được tổ chức hiệu quả.

- **Cơ sở vật chất và nguồn lực**: Khoảng 70% trường có cơ sở vật chất phục vụ an ninh, an toàn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, như thiếu phòng học an toàn, thiết bị chữa cháy, hệ thống giám sát và nhân lực bảo vệ chuyên nghiệp.

- **Công tác tổ chức và chỉ đạo**: Việc xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục an ninh, an toàn được thực hiện thường xuyên nhưng còn mang tính hình thức, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và chính quyền địa phương.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do hạn chế về nguồn lực, nhận thức chưa đồng đều và thiếu sự phối hợp liên ngành hiệu quả. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình hình an ninh, an toàn tại các trường PTDTBT THCS huyện Bảo Thắng còn nhiều thách thức do đặc thù vùng DTTS, điều kiện kinh tế xã hội khó khăn và địa hình hiểm trở.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ các sự cố mất an toàn theo năm học, bảng so sánh mức độ nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như biểu đồ đánh giá cơ sở vật chất và nguồn lực phục vụ công tác an ninh, an toàn.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện cho học sinh vùng DTTS.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên** về quản lý giáo dục an ninh, an toàn, nhằm nâng tỷ lệ nhận thức và thực hành hiệu quả lên trên 90% trong vòng 1 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.

2. **Lập kế hoạch chi tiết và thực hiện các hoạt động giáo dục, diễn tập an ninh, an toàn thường xuyên** cho học sinh, đảm bảo ít nhất 4 đợt diễn tập mỗi năm học, do Ban giám hiệu các trường PTDTBT THCS triển khai.

3. **Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị an ninh, an toàn** như hệ thống camera giám sát, thiết bị chữa cháy, cải tạo phòng học an toàn, với mục tiêu hoàn thành trong 2 năm, phối hợp giữa Sở GD&ĐT và chính quyền địa phương.

4. **Xây dựng và phát huy môi trường bán trú an toàn, lành mạnh**, phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và các lực lượng xã hội để giám sát, bảo vệ học sinh, giảm thiểu các nguy cơ mất an toàn, thực hiện liên tục và đánh giá định kỳ.

5. **Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và rút kinh nghiệm** về quản lý giáo dục an ninh, an toàn, tổ chức kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, do các phòng giáo dục và nhà trường phối hợp thực hiện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục các trường PTDTBT THCS**: Nắm bắt thực trạng, nâng cao năng lực quản lý, áp dụng các biện pháp quản lý an ninh, an toàn hiệu quả.

- **Giáo viên và nhân viên trường PTDTBT THCS**: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong công tác giáo dục an ninh, an toàn, áp dụng các phương pháp giáo dục kỹ năng phòng tránh nguy cơ mất an toàn cho học sinh.

- **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương và Sở GD&ĐT**: Làm cơ sở xây dựng chính sách, kế hoạch đầu tư, phối hợp liên ngành trong công tác bảo đảm an ninh, an toàn trường học vùng DTTS.

- **Phụ huynh học sinh và cộng đồng dân cư vùng DTTS**: Nâng cao nhận thức, phối hợp với nhà trường trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục học sinh, góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao công tác quản lý an ninh, an toàn ở trường PTDTBT THCS lại quan trọng?**  
An ninh, an toàn là điều kiện tiên quyết để học sinh phát triển toàn diện, tránh các nguy cơ bạo lực, xâm hại, tai nạn. Môi trường an toàn giúp nâng cao chất lượng giáo dục và sự yên tâm của phụ huynh.

2. **Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý giáo dục an ninh, an toàn?**  
Bao gồm yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, điều kiện kinh tế xã hội vùng DTTS; yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực cán bộ quản lý, giáo viên; sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và chính quyền địa phương.

3. **Phương pháp nào được áp dụng để giáo dục an ninh, an toàn cho học sinh?**  
Phương pháp thảo luận nhóm, đóng vai, nghiên cứu và xử lý tình huống, trò chơi, thuyết trình và các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được sử dụng để nâng cao kỹ năng phòng tránh nguy cơ mất an toàn.

4. **Làm thế nào để nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về công tác này?**  
Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu, dự giờ, sinh hoạt chuyên môn và đánh giá thường xuyên giúp nâng cao năng lực và nhận thức của đội ngũ quản lý và giáo viên.

5. **Các biện pháp cụ thể nào giúp giảm thiểu các nguy cơ mất an toàn cho học sinh bán trú?**  
Bao gồm tổ chức diễn tập phòng chống tai nạn, bạo lực, xâm hại; tăng cường giám sát học sinh; cải thiện cơ sở vật chất; phối hợp với gia đình và cộng đồng; kiểm tra, đánh giá và xử lý kịp thời các sự cố.

## Kết luận

- Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng quản lý giáo dục an ninh, an toàn cho học sinh tại các trường PTDTBT THCS huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai với nhiều tồn tại cần khắc phục.  
- Đã xác định các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, khả thi và cần thiết.  
- Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, tổ chức giáo dục, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp liên ngành.  
- Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục an ninh, an toàn, tạo môi trường học tập lành mạnh cho học sinh vùng DTTS.  
- Đề nghị các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường triển khai thực hiện các giải pháp trong giai đoạn 2025-2027 để đạt hiệu quả bền vững.

**Hành động tiếp theo:** Các trường PTDTBT THCS cần xây dựng kế hoạch chi tiết, tổ chức bồi dưỡng cán bộ, phối hợp với địa phương và gia đình để triển khai các biện pháp quản lý an ninh, an toàn. Các cơ quan quản lý cần giám sát, đánh giá và hỗ trợ nguồn lực nhằm đảm bảo mục tiêu nghiên cứu được thực hiện thành công.