Thực Trạng Quản Lý Điều Trị Bệnh Đái Tháo Đường Týp 2 Tại Trung Tâm Y Tế Quận 1, Thành Phố Hồ Chí Minh

Quản lý đường huyết hiệu quả giúp giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, thận, mắt và thần kinh ở bệnh nhân tiểu đường týp 2. Tại quận 1, việc kiểm soát đường huyết không chỉ là trách nhiệm của các cơ sở y tế, mà còn cần sự hợp tác chặt chẽ từ phía người bệnh thông qua chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tuân thủ điều trị. Theo WHO, việc điều trị đơn giản nhưng tỷ lệ người được điều trị chỉ chiếm khoảng 30% và tỷ lệ đạt mục tiêu điều trị rất hạn chế (4).

Trung tâm y tế quận 1 là tuyến đầu trong việc điều trị tiểu đường týp 2 quận 1, cung cấp các dịch vụ từ sàng lọc ban đầu đến quản lý lâu dài. Trung tâm đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm bệnh, tư vấn về lối sống lành mạnh, kê đơn thuốc và theo dõi tiến trình điều trị. Trung tâm còn cần phối hợp với các trạm y tế phường để đảm bảo việc quản lý bệnh được liên tục và toàn diện. Kể từ tháng 10 năm 2019, Công văn số 5606/SYT-NVY của Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh quy định chuyển thông tin người bệnh (NB) ĐTĐ từ bệnh viện về trạm y tế mô hình điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình (9).

Chi phí điều trị tiểu đường týp 2 có thể là gánh nặng đối với nhiều người bệnh, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Chi phí bao gồm tiền khám bệnh, thuốc men, xét nghiệm, và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe khác. Mặc dù có bảo hiểm y tế, nhưng mức chi trả có thể chưa đủ để trang trải toàn bộ chi phí. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho người bệnh tiểu đường, như tăng cường bảo hiểm y tế và cung cấp thuốc miễn phí hoặc giảm giá. Thông tư liên tịch số 113/2013/TTLT-BTC BYT của Bộ Tài chính và BYT ngày 15/08/2013 (17) hướng dẫn rất cụ thể về định mức chi tiêu cho quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện các hoạt động trong chương trình mục tiêu Quốc gia, trong đó có chi phí cho bệnh ĐTĐ.

Thay đổi lối sống cho người tiểu đường là một yếu tố then chốt trong việc quản lý bệnh, nhưng đây cũng là một thách thức lớn. Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia. Tuy nhiên, việc thay đổi thói quen sinh hoạt lâu năm không phải là điều dễ dàng. Cần có sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và các chuyên gia y tế để giúp người bệnh vượt qua những khó khăn này.

Chế độ ăn cho người tiểu đường týp 2 cần đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng, kiểm soát lượng đường trong máu, và duy trì cân nặng hợp lý. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và protein nạc. Hạn chế đồ ngọt, đồ ăn chế biến sẵn, và đồ uống có đường. Tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để có một chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe và sở thích cá nhân. Theo hướng dẫn, cần lưu ý kiểm soát carbohydrate, chất béo và protein trong mỗi bữa ăn.

Tập thể dục cho người tiểu đường giúp cải thiện độ nhạy insulin, kiểm soát đường huyết, giảm cân, và tăng cường sức khỏe tim mạch. Nên tập ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải, ví dụ như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, hoặc đạp xe. Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bắt đầu một chương trình tập luyện mới. Tập thể dục nên được kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh để đạt hiệu quả tốt nhất.

Thuốc điều trị tiểu đường týp 2 đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết khi chế độ ăn uống và tập thể dục không đủ hiệu quả. Có nhiều loại thuốc điều trị tiểu đường khác nhau, mỗi loại có cơ chế tác dụng và tác dụng phụ khác nhau. Việc lựa chọn thuốc cần dựa trên tình trạng sức khỏe, mức đường huyết, và các bệnh lý kèm theo của người bệnh. Tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và kê đơn thuốc phù hợp. Nên chú ý đến việc theo dõi đường huyết thường xuyên để điều chỉnh liều lượng thuốc khi cần thiết.

Để cải thiện công tác sàng lọc tiểu đường týp 2, cần tăng cường truyền thông về các yếu tố nguy cơ của bệnh và khuyến khích người dân đi khám sức khỏe định kỳ. Nên triển khai các chương trình sàng lọc chủ động tại cộng đồng, đặc biệt là tại các khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao. Sử dụng các công cụ sàng lọc đơn giản và hiệu quả, như đo đường huyết mao mạch, để phát hiện sớm bệnh. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ ĐTĐ mới phát hiện là 5,4% thông qua sàng lọc.

Nâng cao chất lượng tư vấn về bệnh tiểu đường là yếu tố then chốt trong việc giúp người bệnh tự quản lý bệnh hiệu quả. Tư vấn cần cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về bệnh, cách điều trị, chế độ ăn uống, tập thể dục, và các biến chứng có thể xảy ra. Tư vấn cần được thực hiện một cách cá nhân hóa, phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của từng người bệnh. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ NB được tư vấn đầy đủ lần lượt là 72,7% và 68,8% vào quý I và II, riêng quý III/2021 chỉ còn 35,1%.

Phòng khám nội tiết chuyên sâu cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe chuyên biệt cho bệnh nhân tiểu đường, bao gồm khám và chẩn đoán bệnh, điều trị bằng thuốc và insulin, tư vấn về chế độ ăn uống và tập thể dục, và theo dõi các biến chứng của bệnh. Các bác sĩ tại phòng khám có kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn sâu về bệnh tiểu đường, giúp người bệnh được điều trị một cách hiệu quả nhất.

Để đảm bảo việc chăm sóc bệnh nhân tiểu đường được liên tục và toàn diện, cần tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chức y tế quận 1, bao gồm trung tâm y tế, trạm y tế phường, bệnh viện, và các phòng khám tư nhân. Cần xây dựng một hệ thống chuyển tuyến hiệu quả, giúp bệnh nhân dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe chuyên sâu khi cần thiết. Đồng thời, cần khuyến khích các tổ chức y tế chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân tiểu đường. Công văn số 5606/SYT-NVY của Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh quy định chuyển thông tin người bệnh THA, ĐTĐ từ bệnh viện về trạm y tế mô hình điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình (9).

Khám sức khỏe định kỳ cho người tiểu đường mang lại nhiều lợi ích, bao gồm phát hiện sớm các biến chứng của bệnh, đánh giá hiệu quả điều trị, và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Khám sức khỏe định kỳ cũng là cơ hội để người bệnh được tư vấn về lối sống lành mạnh và giải đáp các thắc mắc liên quan đến bệnh.

Việc kiểm tra HbA1c quận 1 định kỳ giúp đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết trong thời gian dài (2-3 tháng). HbA1c là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Mục tiêu HbA1c cho người bệnh tiểu đường thường là dưới 7%. Người bệnh nên thảo luận với bác sĩ về mục tiêu HbA1c phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.