Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, việc nâng cao chất lượng dạy học và quản lý giáo dục được xác định là khâu đột phá ở các cấp học, đặc biệt là bậc Trung học cơ sở (THCS). Môn Toán giữ vị trí then chốt trong chương trình giáo dục THCS, vừa là nền tảng cho các môn học khác, vừa góp phần phát triển năng lực tư duy và phẩm chất học sinh. Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Toán tại các trường THCS huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre còn nhiều hạn chế, như chất lượng học tập chưa đồng đều, phương pháp dạy học chưa đổi mới toàn diện, và công tác quản lý hoạt động dạy học chưa thực sự hiệu quả.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn Toán tại ba trường THCS tiêu biểu của huyện Giồng Trôm gồm Hưng Lễ, Thạnh Phú Đông và Hoàng Lam trong năm học 2020-2021. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nâng cao hiệu quả công tác quản lý, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn xây dựng trên ba tiếp cận lý thuyết chính:

  • Tiếp cận hoạt động: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán được hiểu là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn) đến hoạt động dạy học của giáo viên và học tập của học sinh nhằm đạt mục tiêu giáo dục.

  • Tiếp cận năng lực: Hoạt động dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực toán học cho học sinh, bao gồm năng lực tư duy, lập luận, mô hình hóa, giải quyết vấn đề, giao tiếp và sử dụng công cụ học toán.

  • Tiếp cận chức năng quản lý: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán bao gồm các chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo hoạt động dạy học đạt hiệu quả.

Ba khái niệm chính được sử dụng là: quản lý hoạt động dạy học môn Toán, năng lực toán học, và chức năng quản lý giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 104 khách thể gồm 80 giáo viên, 15 tổ trưởng chuyên môn, 6 lãnh đạo trường THCS và 3 lãnh đạo phòng giáo dục huyện Giồng Trôm. Phỏng vấn sâu 15 người gồm lãnh đạo phòng giáo dục, hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (tỉ lệ phần trăm, điểm trung bình) để đánh giá thực trạng quản lý; phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các quan điểm, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2020-2021, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Giồng Trôm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán còn nhiều hạn chế: Qua khảo sát, chỉ khoảng 65% giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá việc lập kế hoạch dạy học môn Toán được thực hiện đầy đủ và khoa học. Việc tổ chức và chỉ đạo hoạt động dạy học cũng chỉ đạt mức trung bình với điểm trung bình khoảng 3,2 trên thang 5.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở vật chất còn hạn chế: Chỉ khoảng 40% giáo viên sử dụng hiệu quả các thiết bị dạy học hiện đại trong giảng dạy môn Toán. Cơ sở vật chất phục vụ dạy học chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến chất lượng giờ học.

  3. Đội ngũ giáo viên có trình độ đạt chuẩn nhưng thiếu đồng đều về năng lực chuyên môn: 100% giáo viên đạt chuẩn đào tạo, trong đó 99,9% đạt trên chuẩn, tuy nhiên năng lực đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và dạy học.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán: Bao gồm chính sách đổi mới giáo dục, xu thế dạy học hiện đại, chương trình và nội dung dạy học, điều kiện cơ sở vật chất, cũng như năng lực và phẩm chất của cán bộ quản lý và giáo viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy quản lý hoạt động dạy học môn Toán tại các trường THCS huyện Giồng Trôm đang gặp nhiều khó khăn do hạn chế trong công tác lập kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, mức độ ứng dụng công nghệ thông tin còn thấp hơn mức trung bình của các địa phương phát triển hơn. Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế về cơ sở vật chất và năng lực chuyên môn của giáo viên.

Việc đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về năng lực đổi mới phương pháp dạy học cũng làm giảm hiệu quả quản lý và chất lượng dạy học. Điều này phù hợp với nhận định của các chuyên gia giáo dục về tầm quan trọng của bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra) và biểu đồ tròn về mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán. Bảng so sánh năng lực giáo viên theo các tiêu chí cũng giúp minh họa rõ nét hơn thực trạng hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý và chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy môn Toán. Mục tiêu nâng tỷ lệ giáo viên sử dụng hiệu quả CNTT lên trên 70% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý hoạt động dạy học môn Toán bài bản, khoa học: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn cần xây dựng kế hoạch chi tiết, linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế từng trường, đảm bảo 100% giáo viên có kế hoạch giảng dạy cụ thể. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo.

  3. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại: Tăng cường trang bị máy tính, phần mềm hỗ trợ dạy học, thiết bị trực quan nhằm nâng cao chất lượng giờ học. Mục tiêu đạt chuẩn thiết bị theo quy định của Bộ Giáo dục trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và giám sát quản lý dạy học: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đánh giá chất lượng dạy học môn Toán, kịp thời phát hiện và xử lý các tồn tại. Mục tiêu nâng cao điểm trung bình đánh giá quản lý lên trên 4/5 trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường, Phòng Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các trường THCS: Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động dạy học môn Toán, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Giáo viên dạy môn Toán THCS: Tham khảo các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, tỉnh: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và đầu tư cơ sở vật chất phù hợp với thực trạng địa phương.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học ngành Quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học môn Toán, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý bao gồm lập kế hoạch dạy học, tổ chức thực hiện, chỉ đạo đổi mới phương pháp, kiểm tra và đánh giá kết quả dạy học của giáo viên và học tập của học sinh, cũng như quản lý cơ sở vật chất phục vụ dạy học.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán?
    Năng lực và phẩm chất của cán bộ quản lý và giáo viên là yếu tố chủ chốt, bên cạnh đó là điều kiện cơ sở vật chất và chính sách giáo dục của địa phương.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán tại các trường THCS?
    Cần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên và nâng cao hiệu quả quản lý.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và phân tích thống kê định lượng để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  5. Tại sao việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán lại quan trọng?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo hoạt động dạy học diễn ra hiệu quả, nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển năng lực học sinh và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng được khung lý thuyết và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán tại các trường THCS huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.
  • Phát hiện những hạn chế trong công tác lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán.
  • Xác định các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán trong thời gian tới.
  • Khuyến nghị các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các giải pháp đề xuất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các trường THCS và Phòng Giáo dục huyện cần triển khai ngay các biện pháp đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng kế hoạch quản lý bài bản nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán. Đọc giả quan tâm có thể liên hệ Phòng Giáo dục huyện Giồng Trôm để nhận tài liệu chi tiết và hỗ trợ chuyên môn.